Tregim nga Ilir Levonja
Po i ngjiteshim një rruge plot dredha të forta. Brenda një pylli tropikal, aq sa kurrë asnjëherë në jetën time nuk kisha parë hije më të freskëta se aty. Gjelbërim i dendur. Sikur pemët të kacafyteshin me njëra-tjetrën, me dredhkat llapushe dhe gjithfarësoj zgërbonjash të tjera. Kacafyteshin, si e si, qysh e qysh…, cila nga ato gjallesa prej tuli të gjelbër dhe bulëza uji, por edhe thatiqe e të djegura nga rrufetë, të kapte e para kupën blu e thellë të atij qielli gati të pa anë. Edhe pse një rrugë e vështirë, plot ngjitje dhe kthesa të forta. Ai në timon, nga krahu i djathtë, me krenarinë e një anglezi me lëkurë të zezë dhe të shkëlqyeshme, e manovronte mjetin sikur edhe djemtë në lojrat me gara në makinat e mëdha elektronike të botës së arkejdit. Fletë bananesh godisnin hera herës faqen e xhamit. Por kureshtia kishte mundur çdo frikë dhe çdo të papritur. Vetëm dikur feksi midis një rënie teleferiku ku ato kuvli të vogla në ngjyrë të verdhë, shkisnin mbi kurora mangosh kaba, ashtu pa u ndjerë, drejt një humbëtire të gjelbër më poshtë.
Diku pikon një zog i madh, por ti nuk e shikon. Diku shfaqet një bërryl uji, por ti nuk e kupton se nga vjen. Erdhi një çast që edhe qielli më humbi. Sado pjerroja kokën tek xhami prapë qiell nuk kapa më. Qiellin e mundi pylli. Dhe mua më dhëmbi qafa nga të kërkuarit.
Më në fund mjeti doli në majë. Përtej, poshtë, u shfaq një diell i florinjtë, duke e shkëlqyer edhe më të gjelbrën e thellë të detit të karaibeve. E bëri gjithë luspa, gjithë zhgune guackash apo reflekse perlash. Diellin e priste horizontal pista e aeroportit të Barbudës. Ngjan me një bulevard përgjatë bregut të detit. Nga dielli doli një avion i cili pasi bëri një harkore, reflektoi ngjyrën e bardhë dhe ashtu butësisht planoi në atë asfalt të zi. Faqja e malit qe plot shtëpi që shikonin nga deti. Po pikërisht aty, ku ai stopi për pak mjetin. Nga ana e malit, nga ana e xhunglës. Afër qafës…, ndodhej një kishë e vogël në oborrin e së cilës po kryhej një rit mortor. Poshtë një mangoje të madhe katër njerëz, katër burra me ngjyrë, shtinin në dhe’ një arkëmorti. Ai në timon na tregonte për historinë nën Anglinë, rezortet vullkanike dhe parqet e jahteve diku aty poshtë. Madje se si në atë anë, kishte shtëpinë një prej ish presidentëve të Amerikës.
-Aty është tani ai, presidenti? – pyeti dikush.
-Nuk besoj. Pjesa më e madhe e këtyre të pasurve, vijnë rrallë e për mall. I kanë si shtëpi verimi, – tha shoferi.
-Po kush jeton, në to? -pyeti një kureshtr tjetër.
-Shërbyesit dhe mirëmbajtësit e jahteve, molos. Ja këta, – tha burri.
Arka e mortit qe mbuluar me cohë të kuqe, me një trekëndësh tringjyrësh në mes; bardhë, blu, e të zezë. Nga mesi i së zezës fekste një diell me rreze koralesh. Grushti i burrave ishte nga ai soj që i ka lodhur jeta. Megjithatë veshur me kostume dhe kravata që në atë pikë vape gushti dukej sikur të hanin të gjallë. Mirëpo ata ishin të përqëndruar në lutjet ndaj Zotit, në amanetet e të dashurit të tyre. Dhe as që e ndjenin vapën. Madje u dukej diçka krejt normale në lidhje me fantazinë time prej serash domatesh, të një kalimtari të largët.
Gjindja në makinën tip furgon e markës toyota ishte e përqëndruar nga panorama me vila rreth një gjiri jahtesh. Shoferi po fliste për çmimet e shtëpive. Sistemin e taksave dhe shkollat e mira. Kush të jetë vallë ky njeri? Hamendësova unë për të ndjerin.
-Ajo shtëpia e madhe, atje lart, ajo është!
-E presidentit?
-Po.
Ktheva kokën, dukej si një shtëpi ballkon, si një periferi xhamash që regtinin, që dritonin brenda asaj kërpulle të kuqe me një antenë satelitore të madhe në supe. Si një verandë mali. Kurse poshte reflektonin dhe përkundeshin lehtë në detin prej luspash floriri katër jahte. Megjithatë unë punën time, kush të jetë vallë ai që po varrosin?
-Kjo tjetra është shtëpia e manjatit të ndërtimit dhe mediave…
Në dorë më mbeti kamera me një pikë dielli nga horizonti. Aty po voziste një avion tjetër. Në kufje jehonte zëri i Çesaria Evora-s, po këndonte ”Besame muço”-n. Puthmë e shtrëngomë. Puthmë sikur të jetë nata e fundit. Për herë të parë që ajo grua plot bukuri vokali nuk po më emociononte. Më cëmbiti përbrenda, prapë i njëjti avaz. Cili është vallë fatkeqi? Sa pak njerëz në varrim? Mu kujtuan ceremonitë në vendin tim. Vargu i njerëzve nga shtëpia e oficerëve deri tek punishtja e ëmbëlsirave. Gati një kilometër e ca. Zemëruar pa zemëruar, të gjithë në varrim. Pastaj u kujtova se nuk ishte më pallat oficerësh, as punishte ëmbëlsirash. Pallati, ishte bërë kishë. Kurse punishtja nuk e di. Rrotullova lodrën e globit, po shikoja trajektoren nëpër shtete për të ardhur deri aty ku pluskonte afshi i karaibeve.
-Uf, po iket nga këtu pa e marr vesh personin që po varroset me aq pak njerëz, – i thashë nën zë shoferit.
Ai nuk tregoi ndonjë shenjë kureshtie.
-Po të kishte vdekur në lagjen time, pa diskutim që varrimi do qe madhështor.
Ai përsëri nuk u habit.
Më tutje i kërkova me zë të lart, në shenjë proteste që të ndalonim. Madje të zbrisnim dhe të merrnim pjesë në atë ceremoni të mjerë mortore. Por ata që ishin me mua, turistë nga vende të tjera, më shikuan me habi.
-Po ti si vendali, a e njeh atë njeri? – pyeta me inat.
-Jo dhe as që dua ta njoh, – ma ktheu burri.
Të tjerët vazhdonin të më shikonin me naivitet. Sidomos një zonjë me kapele ku kishte vendosur ca pendë palloi dhe s’pushonte së bëri foto. Ia tregonte një gruaje trashaluqe. E vetmja shenjë gjallese brenda asaj mase mishi, ishin sytë që rrinin si të picërruar. Mblidheshin dhe hapeshin…, trup gjerë sikur të ishte sportiste e sojit të sumas.
-Ikim
U nisëm. Mua më mbeti mendja atje. Mbërritën ne destinacion. Por mua më gërrici sërish. Kush ishte ai njeri. Pastaj kohë kishte. Rruga përpara portit qe një soj pazari ku e vetmja gjë që më kënaqi ishin dyert e drurit, punuar për bukuri, me nofulla metali të zi. Më kujtonin musandrat. Ishin dyer mbi dyer. Dikush na shpjegoi se i përdornin në kohën e stuhive tropikale. Po mua fët, mëndja më shkoi në mal. Iu afrova një taksie dhe shoferi i furgonit i shpjegoi problemin tim. Ai pranoi që të më çonte e të më sillte shumë shpejt për njëzet dollarë. Ndërkaq ky, shoferi i furgonit më kujtoi se një orë më përpara mezi pranova t’i jepja atij dhjetë dollar kur u mblodh grupi. Po unë as që ia vara. Makina fluturoi sërish në atë luginë ku gëlonte pylli i madh tropikal. Sërish pemët që grindeshin me njëra-tjetrën, me dredhkat llapushe dhe gjithfarësoj zgërbonjash. Kacafyteshin, si e si, qysh e qysh…, cila nga ato gjallesa prej tuli të gjelbër dhe bulëza uji, por edhe thatiqe e të djegura nga rrufetë, të kapte e para kupën blu e thellë të atij qielli gati të pa anë. Kuvlitë e teleferikut vazhdonin të shkisnin sa poshtë e lart, përmbi dhe përmes gjelbërimit që të shqynte sytë.
Kur mbërritëm, në varrezë nuk kishte këmbë njeriu. Kisha shuhej në një qetësi të lehtë të cilën mangoja e madhe ia freskonte kurmin me hijen e saj. Po ashtu edhe muranave të dheut të varreve. Ajo ishte gati tridhjetë metër e lart dhe me një kurorë të bollshme e plot kokrra. Një karaibas më tha se një pemë si këto shkon deri në dyzet metra. Dhe jep prodhim për gati treqind vjet. Po nejse, katër burrat i gjetëm më poshtë. Në një lokal prej druri me verandë nga rruga. Sapo kishin marrë nga një birrë. Shishet veshtullonin. I zoti i lokalit u pati vendosur në një pjatë ca thile nga ato të limonëve jeshilë. Shoferi u shpjegoi se përse ishim aty. U tha dhe i pyeti. Folën në anglisht, por me dialektin e vendit, përzier me traditat karibi apo të dialekteve nga Afrika e largët. Mësova se fatkeqi qe një bohem europian, nga ata të Birmingamit. Që gjithë jetën e vet e shpenzoi nëpër gratë kreole. Pa u martuar asnjëherë. Dhe se kërkush në ishull nuk ia ndjente ta groposte. Jo vetëm për namin e keq që kishte, por edhe sepse i pati kaluar të njëqindat. Aq sa qe harruar fare në një nga ato shtëpitë lëvizëse, diku midis portit të jahteve dhe vilës së presidentit.
-Se kur erdhi nuk e mbajmë mend, por dimë që të gjithë e përflisnin. Nuk ka burrë këtu që të mos e ketë ruajtur gruan prej tij, -tha më i vjetri. -Kështu ishte ai, këto punë bënte. Pisllëqe.
-Domethënë kurvar? – u shpreha unë.
Ata nuk më dhanë rëndësi.
-Megjithatë qe mekanik i zoti, numër një. Për motobarkat dhe jahtet. Na paguan ata të ministrisë së shëndetësisë dhe ne e bëm, – tha njëri nga ata.
Unë heshta. Se si më dukej që ai ishull kishte ministri, godina qeveritare, parlament etj. Bëra lidhjet, vilat e zbrazura të njerëzve të famshëm, jahtet në molot private, gratë kreole me lëkurën në ngjyrën e melasës. Rumi i kallam sheqerit, i mangove etj. Djali bohem i Birmingamit nëpër këto mbretëri molesh dhe jahtesh. Çfarë jete?! Edhe pse u preh përfundimisht aty, në atë lagje të varfër, me ca hendeqe me plehra dhe degë bananesh, papajash etj. Prapë jetoi. Diku më poshtë ndihej era e thartirtë e mangove që po kalbeshin në një masiv të konsiderueshëm. Ajo era karakteristike e fermentimit.
-Ikim?
-Po!
Teksa zbrisnim poshtë, nëpër luginën e jahteve, aty afër shtëpisë së presidentit, shoferi më pyeti me qesëndi.
-Çfarë fitove tani që e mësove se kush ishte ai njeri?
-Asgjë, do fle i qetë, – ia ktheva unë.
-Si i qetë, nuk të kuptoj? – nguli këmbë ai.
-Nuk ke se si. Ti nuk vjen nga Ballkani, nuk të ka qëlluar të rrish një natë të tërë pa gjumë, duke u përpjekur të kujtosh një emër, – iu përgjigja dhe u shtriqa në ndenjëse për të shijuar Çesaria Evoran.
