Hulumtuesit kanadezë kanë zbuluar një defekt në ndarjen e kromozomeve të vezores te kaviet, e cila pjesërisht shpjegon pse fertiliteti bie natyrshëm te femrat kalimin e moshës.
Në çdo ndarje qelizore, kromozomet të përfshira në hapësirë vezore bashkohen, shkëmbejnë materialin gjenetik, pastaj ndahen. Por, për vezët e vjetra, të cilat kanë përjetuar shumë ndarje (e quajtur “mejoza”), gjërat komplikohen: në gjysmën e qelizave shkaktohen gabime në ndarjen e kromozomeve. Kjo është ajo që kanë zbuluar në minj, hulumtuesit në Spitalin e Universitetit të Montreal (Kanada). Gjetjet e tyre, janë botuar në Current Biology, sipas këtyre autorëve, kjo është e zbatueshme edhe për vezët e njeriut dhe në këtë mënyrë del një shpjegim i ri për fertilitetit femëror në lidhje me moshën.
Kaosi tek vezët e vjetra
Falë teknikave të avancuara mikroskopike, studiuesit kryen një seri të manipulimeve në vezë të vjetra te minjtë nga 6 deri në 12 javë (të reja) dhe 60 javë (të vjetra). Ata panë se gjatë ndarjes qelizore, microgypat, struktura cilindrike që imitonte ndarjen e kromozomeve sillen në mënyrë “anormale” tek vezët e vjetra. “Në vend që të formojnë një strukturë që shpërndahet në mënyrë të kontrolluar dhe të përkryer simetrike, ato shkojnë në të gjitha drejtimet, tha në një deklaratë Greg Fitzharris, bashkë-autor i studimit. Ky ndryshim hamonizimi dinamik kontribuon në gabimet e ndarjes së kromozomeve dhe paraqet shpjegim të ri për fertilitetin femëror në lidhje me moshën”.
Zgjidhja: të rinojmë vezët?
Ashtu si te gjitarët e tjerë, femrat janë lindur me një numër të caktuar të vezëve që mbeten në gjumë në vezore deri në largimin e një veze të vetme çdo cikël menstrual. Por rreth moshës 35, fertiliteti rritet në mënyrë të konsiderueshme. “Një shkak kryesor i fertilitetit femëror është një defekt në vezore e cila shkakton që ato të kenë një numër të parregullt të kromozomeve, thotë Greg Fitzharris. Këto vezë “anormale” bëhen më të shpeshta me kalimin e viteve, kjo është një arsye madhore pse femrat kanë vështirësi për të ngelur shtatzënë. Ne gjithashtu e dimë se këto vezë të dëmtuara rrisin rrezikun e abortit dhe mund të shkaktojnë Trisomy 21 tek fëmija”.
Kjo është hipoteza e “humbjes së koherencës kromozomike”. Greg Fitzharris, nuk e kundërshton këtë teori, por nxjerrë në pah një tjetër problem të defekteve në mikrogypa duke shkaktuar gypa të dëmtuar që sjell krijimin e një lloji të veçantë “anomalie” në vezë.
Greg Nakagaëa Fitzharris dhe Shoma janë të bindur se zbulimi i tyre do të mund të çojë në trajtime të reja të fertilitetit të ndihmuar gratë të ngelen shatzënë. “Ne jemi duke testuar teknikat e mikro-ndërhyrjes direkt në vezë, e cila do të zgjidhë problemin duke rinovuar vezoren”, tha Greg FitzHarris./360grade.al/
