Çfarë po ndodh në Itali? Në Kinë pati 3,259 vdekje me një shkallë letaliteti 3,8%, sipas raportit përfundimtar të misionit të Organizatës Botërore të Shëndetit. Në Itali e njëjta normë është në 9% (12.1% në Lombardi), ndërsa ajo e Ëuhan ishte në 5.8% dhe pjesa tjetër e Kinës u ndal me 0.7%.
Si shpjegohet ndryshimi në krahasim me të gjitha vendet e botës? Faktorët që kontribuojnë në llogaritjen e të dhënave numerike janë të shumtë.
Duhet të konsiderohet se shkalla vdekshmërisë është numri i vdekjeve për shkak të COVID-19, pesëtuar me numrin e përgjithshëm të rasteve të konfirmuara të infeksionit të koronavirusit, një vlerë që prandaj varet nga subjektet pozitive të gjurmuara.
Numrat e nënvlerësuar
Hipoteza e parë interpretuese është se në Itali ka shumë më shumë njerëz të infektuar: një studim i botuar në “Science”, llogarit se për çdo rast pozitiv ka të paktën 5-10 të tëtjerë të infektar. Një model matematikorë i firmosur nga Livio Fenga i Istat, tregon se më 12 mars krahasuar me 12.839 raste të raportuara në Itali, numri i personave të infektuar me SARS-CoV-2 mund të ishte 105,789. Nëse me të vërtetë subjektet e infektuar ishin deri në dhjetë herë më shumë, përqindja e vdekshmërisë llogaritur në krahasim me të gjithë kombin, do të binte shumë pranë vlerave të Kinës.
Sa tampona janë kryer
“Shkalla e vdekshmërisë në Itali është më e lartë sepse, përveç që kanë një popullsi më të vjetër, rastet më të buta nuk po testohen (dhe rrjedhimisht duke u izoluar)”, tha zëvendësdrejtori i përgjithshëm i OBSH kohët e fundit, Bruce Aylëard. Pozitivët e konfirmuar janë subjektet që bënë testimin. Sa teste kryhen në Itali? Ditët e fundit, çështja ka qenë objekt debati, duke marrë parasysh që ky numër përcakton përparimin e epidemisë. Në secilin vend, tamponët kryheshin me direktiva të ndryshme dhe të ndryshueshme, shpesh në varësi të urgjencës së momentit.
Kështu që në Itali (si në Kinë) në fillim u bënë teste për të gjithë njerëzit “të dyshimtë” në kontakt me raste pozitive ose mbi ata që vinin nga zona “në rrezik” (madje asimptomatike), atëherë kaloi (pas rreth një javë) për t’i bërë ato vetëm për njerëzit me simptoma serioze, të cilat janë edhe ata më të ndjeshëm ndaj vdekjes. Qysh atëherë, përqindjet kanë ndryshuar dhe letaliteti ka filluar të rritet. Duhet mbajtur mend gjithashtu se në rajonet që pësojnë stresin më të madh shëndetësor (Lombardia dhe Emilia-Romagna), ku vdekshmëria është “jashtë shkallës”, bëhen më pak teste, se sa në zonat e tjera të Italisë. Në terma absolutë, sidoqoftë, testet për frymë nuk janë aq të pakta, që nga 21 Mars, më shumë se 233 mijë: Italia është vendi në botë me më shumë tamponë, për miliona njerëz, e kaluar vetëm nga Koreja e Jugut.
Vatra ka prekur spitale
Shpjegimi i epërsisë së trishtuar të vendit tonë mund të shqetësojë gjithashtu se si llogariten vdekjet: të vdekurit pothuajse gjithmonë kishin patologji shoqëruese, cili ishte shkaku i vërtetë i fundit? Një faktor tjetër rëndues është madhësia e shpërthimit të Lombardit: 10 vende ku zhvendosja për në punë është i konsiderueshëm, me një infeksion që ka prekur spitalet, të cilat nga ana e tyre kanë vepruar si shumëfishues të infeksionit.
Mosha mesatare dhe patologjitë e tjera
Megjithatë, një variabël tjetër krahasuar me vendet e tjera është mosha mesatare shumë e lartë e italianëve: ne jemi e dyta në Evropë, në Kinë është shumë më e ulët. Në Korenë e Jugut, një vend që merret si shembulli më “i virtytshëm” (me 102 vdekje nga 8,799 raste dhe vdekshmëri në 0.01%), virusi ka infektuar kryesisht gra të reja: 30% e pozitive gjenden në grupmosha 20-29 vjeç dhe 62% janë gra (41.1% në Itali).
Për më tepër, vetëm 3% e të gjitha rasteve të konfirmuara në Korenë e Jugut ishin të paktën 80 vjeç. Tek ne, 36.3% e totalit është mbi 70 vjeç (burimi, Istituto Superiore di Sanità që nga 20 Mars). Një popullatë e moshuar do të thotë më shumë njerëz të dobët dhe që rrezikojnë të përkeqësohen vetë, me kalimin e viteve, në fakt, shfaqen sëmundje të tjera (të ashtuquajturat “komorbiditete”): këto janë faktori kryesor i rrezikut për pacientët me COVID-19. Problemet kardiovaskulare, hipertensioni, diabeti: sipas ISS, i ndjeri që nuk kishte sëmundje para-ekzistuese përfaqëson 1.2% të totalit, 48.6% kishin të paktën tre sëmundje në vazhdim.
Mushkëritë e duhanpirësit
Një faktor tjetër shoqërues: duke pasur parasysh se siptoma më serioze e COVID-19 është një pneumoni serioze dhe e fshehtë, numri i vdekjeve mund të pasqyrojë edhe “gjendjen e mushkërive” të italianëve. Të mendojmë për pluhurin e imët të Luginës së lumit Po, por edhe (veçanërisht në njerëz të një moshe të caktuar) të përhapjes së duhanpirësve në raste të shumëta. Ende nuk ka studime të lidhura, por fakti që më shumë burra se gra vdesin mund të jetë për shkak të këtij zakoni dhe me siguri ata që pinë duhan kanë më shumë të ngjarë të bëhen një rast serioz.
Ndërveprimi midis brezave
Më në fund, disa analiza supozojnë se ndryshimet në bashkëveprimet shoqërore luajnë një rol kryesor në përhapjen e epidemisë dhe, rrjedhimisht, në letalitetin. Dy studime, përkatësisht nga Universiteti i Oksfordit dhe Bonit, vijnë në të njëjtin përfundim: në Itali, të moshuarit shpesh kujdesen për nipërit e mbesat e tyre dhe, në përgjithësi, kanë kontakte të shpeshta me fëmijët dhe familjet e tyre. Përqindja e personave të moshës 30-49 vjeç që jetojnë me prindër është më pak se 5% në Francë, Zvicër dhe Hollandë; në vend të kësaj, në Japoni, Kinë, Korenë e Jugut dhe Itali ka rreth mbi 20%. Ndërveprimet e shumta mund të kenë acaruar epideminë në Itali, duke favorizuar ngjitjen midis brezave: fëmijët e rritur dhe nipërit dhe mbesat (që janë më shpesh asimptomatikë) , mund të kenë sëmurur në mënyrë të pavetëdijshme prindërit. /Corriere Della Sera, marrë nga bota.al
