Home KRYESORE Mustafa Xhepa: Nija Zemërmadh

Mustafa Xhepa: Nija Zemërmadh

Nga Mustafa Xhepa

Zilja e shkollës tingëlloi e fortë. Pandërprerë. Ora e katërt, e fundit për mua. Kohë për të kapur autobusin e drekës. Mblodha shpejt gjërat që kisha mbi tryezë; fletoren e ditarit, librin e anglishtes, viti i dytë, fjalorin “Hornby”; kështu e quanim ne nxënësit e shkollës së mesme të Gjuhëve të Huaja. Ishte fotokopjim i orgjinalit të 74-ës. I rëndë, i stërmadh dhe i lidhur keq. Në disa vende ishte shqepur. Por, ishte gjëja më e çmuar që mbaja në çantë. Kur na i dhanë në fakultet, gëzonim si fëmijë.

E kishim mësuar gjuhën e huaj duke kopjuar dërrasën e zezë. Pothuaj, çdonjëri nga ne kishte sajuar një fjalor të vetin; fletore me viza, e prerë dhe e qepur me dorë. Ata nxënës që kishin prindërit në hierarkinë e lartë partiake dhe që kishin fjalorë të huaj, nuk i sillnin në klasë. Bile, as nuk tregonin se kishin të tillë. Shoku im i bankës gjithnjë më befasonte me sinonimet, antonimet, foljet frazale që përdorte. Ne të tjerët s’i kishim dëgjuar më parë. Një shoqe guxoi dhe e pyeti.

– Të kam zili!- I tha ajo.- Përdor fjalë e shprehje që mësuesja s’na i ka përmendur.
Ai u skuq, bëri sikur nuk e dëgjoi. S’kishte faj i ngrati; Neroni i kishte dënuar me vdekje librat e huaj. Metoda e “Essential”, nga e cila mësonim gjuhën angleze, kishte faqe të tëra që mësuesja i kalonte pa i shpjeguar. Flisnin për një lloj jete tjetër, borgjeze. Armike e shoqërisë socialiste. Eh, tani ata socialistë janë bërë borgjezë me pronën që u vodhën armiqve.

Nxitova hapin. Pranë xhamisë, që “çlirimtarët” e kanë kthyer në pijetore, shoferi i autobusit ndezi motorin. Fillova të vrapoj. Nga xhamia-pijetore më thërriti një zë i njohur.
– Hajde të pish një kafe me ne! Ikim bashkë në Elbasan!- Ngurova, ishte nga të paktat herë që mund të shkoja me ditë në shtëpi.
– Herë tjetër Nije!- S’më la të mbaroj. Zbriti shkallët dy e nga dy njëherësh dhe ia bëri me dorë shoferit të mbyllte dyert.
– Jam me një mikun tim, shofer metalurgjie. Hajde të pimë një gotë me kalastren të njomë. E ka pjekur enkas për mua, pastaj ikim të tre bashkë në Elbasan.
– Nije! Aty nuk të lejojnë të pish me meze! Aq më tepër ta sjellësh nga jashtë!
– Mos harro! Jemi në Peqin, shtëpinë time këtu!- Më tërhoqi nga krahu.
Nije Magani ishte mik i hershëm i familjes. I rritur në Elbasan që fëmijë, Nija kishte miqësi me gjithë të afërmit e mi. Pjesa më e madhe e miqve që përzgjidhte ishin nga shtresa e të deklasuarve. Shkolla ku unë punoja mbante emrin e babait të tij, shkolla e mesme “Zihni Magani” quhej. Neroni, për sa kohë i nevoiteshin të rënët në luftën civile, i quante dëshmorë. Po, kur nuk i duheshin, i shpallte armiq dhe familjet ua internonte. Babai i Nijes i kishte shpëtuar marrëzisë së tij. Në tryezë erdhën edhe dy miq të tjerë. Pula mbaroi shpejt.
– Ikim,- tha Nija dhe u çua.
– Përse kaq shpejt? Motorët s’janë nxehur akoma!- E kapi nga dora njëri prej tyre.
– Shkojmë te klubi i kalasë! E vazhdojmë pijen atje.
– Kam rrugë të gjatë për të bërë nesër. Herë tjetër. Mos ma merrni për të keq!- Nija shtrëngoi duart me ta.
Të tre morëm rrugën për te agjencia ku ishte parkuar Zisi.
– Ulem në mes.- U ngjit në kabinë i pari. E bëri për të më nderuar. Të isha më i lirshëm në pjesën e sediljes pranë derës.
Automobili s’u ndez. Bateri e rënë. Shoferi doli jashtë.
– Na zuri haku që nuk ndenjëm me ta!- Tha Nija.
– Mos u mërzisni! Ja, po vjen një Ifë dhe na tërheq.- Shoferi bëri me dorë.
Ifa u kthye për te agjencia. E njihte drejtuesin e saj. Vunë kavon dhe pas disa shkundjesh, pa dalë ende në rrugë, motori i Zisit u ndez.
Nija punonte shofer te Albimporti. Dërgonte prodhime bujqësore jashtë shtetit. S’ishte i kënaqur me maunën. E vjetër, difektoze; shpesh herë priste udhëve të botës ta rimorkionin. Ajo që e dëshpëronte më shumë ishte pamundësia t’u plotësonte kërkesat miqve të shumtë. Të tërë prisnin diçka të huaj prej tij. Në unazën e Peqinit, aty ku fillon rruga për Elbasan, na doli përpara një polic.
– E paskan lajmëruar që kemi kthyer nga një gotë.- Tha shoferi i nervozuar.
– Flas unë,- ia preu Nija,- e njoh është peqinas.
Polici me uniformë të dalë boje u afrua te shoferi.
– Ku po shkon?- Pyeti me zë të lartë.
– Në Elbasan!
– Çfarë ke ngarkuar?
– Jam bosh. Solla tela hekuri në Kantier.
– Letrat!
– O Kasem! Po thuaj o burr, si jeni!
– Oho, Nije Magani! Nuk të pashë!
– Eh, jam i vogël unë!
– Për at’ Zot! Lëri, lëri letrat, shkoni!
Polic Kasemi ngriti dorën dhe i bëri shenjë Nijes me gishtin tregues. Diçka si: herën tjetër! Zisi lëvizi me të shkundura, freksioni s’ndante mirë.
– Ej, Zihni Magani, ty të hapet rruga vëlla! Të të rrojë Hekri!- Shoferi buzëqeshi me ironi.
– Ore, për … se rr… ai! Por, pret t’i sjell diçka.
Kur Hekuri u vu ministër, Nija na tregoi në konfidencë te kafeneja pranë portës së kalasë; si e kishte pritur emërimin kushëriri i tij. Në darkën e ngushtë familjare, ku kishte qenë i ftuar edhe Nija, Hekuri u kishte thënë: “Më erdhi radha edhe mua”.
– Nuk e kuptuam çfarë donte të thoshte me të.- Tregonte Nija. – I prerë në fytyrë dhe me zë të ulur ai vazhdoi: “Kush ulet në atë karrige i hiqet koka! Po të thuash jo, prapë ta heqin”.
Ne që dëgjonim të ngrirë Nijen, nuk u besonim veshëve. Por, kur mbas viteve 90-të intervistuesja pyeti ish-ministrin e Neronit, sesi e kishte pritur detyrën që i kishte dhënë përbindëshi, ai iu përgjigj ashtu siç na kishte treguar Nija.
– Çfarë ke ngarkuar për nesër?- E pyeti shoferi Nijen.
– Gjak,- tha Nija.
Dhëmbi i thyer përpara e nxorri fjalën me fëshfërimë. Shoferi ktheu kokën. Rrudhi ballin.
– Gjak fshatari,- e përsëriti me forcë Nija.
– Mos o burrë! Kemi mësuesin këtu! Nuk e frenove atë dreq ha…!
– Jo me miq! Muçin e kam mik përpara teje!
Edhe unë do doja që Nija të mos e vazhdonte temën që nisi. Ishte me rrezik të madh. Mikun e tij e takoja për herë të parë. Por, kurioziteti dhe një ngazëllim i brendshëm më shtynte ta dëgjoja shpjegimin e metaforës që përdori. E vështrova Nijen me sytë që më buzëqeshnin.
– E kanë mbjellur vetë, ia kanë bërë të gjitha shërbimet vetë dhe janë të ndaluar ta hanë.
– Aty në arë e kanë!- Ndërhyri shoferi.
– Or ti mik! Po ai që se ka në arë? Po ti që punon në metalurgji–mes helmeve? Po mësuesi që ke sot në automobil? Po …- Heshtje.
– Domatet, për eksport, të prishurat për popullin … mishin jashtë … pulat jashtë … !- Heshtje.
– Lëre këtë muhabet se ty s’ta kalon njeri për llafe!- Shoferi foli i zemëruar.
– Sa kohë ky popull …! Nija u kthye nga unë.
Kur legjenda e kirurgjisë, Perikli Sheti, doli nga burgu; gjatë një xhiroje darke në bulevardin e qytetit na tha mua dhe Engjëll Zaçes që po shëtisnim me të, se shteti po eksportonte gjak shqiptari. Në makinë po e dëgjoja përsëri, por në një formë tjetër.
Zisi ndaloi te Ura e Zaranikës. Falenderuam shoferin dhe morëm rrugën për te Banesat. Shtëpitë i kishim pranë. Dy ndërtesa më poshtë jetonte familja e Nijes.
– Muç s’të kam sjellë gjë. Dhe nuk më ke kërkuar gjë.
– Nije të falenderoj që më konsideron mik, por … !
– Të sjell një palë syze dielli?
– Jo, ke një tufë që presin nga ty gojëhapur!
– Do fjalor!- Nguli këmbë. Nuk e përmbajta gëzimin që më shpërtheu në fytyrë.
– Rrugën që shkoi solla një për kushërirën. S’janë të shtrenjtë. I shesin me tezga, jashtë librarive. “Çfarë zemre ka ky njeri”?- Thashë me vete.
– Përse të gënjej? Do të ishte dhuratë. Një ëndërr.
– Më shkruaj emrin e fjalorit!
Grisa një fletë blloku dhe shkrova: “Longman, Dictionary of Contemporary English”.
Ishim afruar pranë shtëpisë së tij. U ndava duke i uruar rrugë të mbarë.

Në mesinxher nga Gjermania më thërret Kujtim Bevapi. Mik i Nijes. Kanë qenë bashkë shokë shkolle në tetëvjeçaren “Naim Frashëri”, shkolla e vjetër që mbështetej te muri i kalasë.
– Kam një lajm të hidhur,- tha,- Nija na la!
M’u mbushën sytë me lot. Kërkova në raftin e librave. Ngrita në drejtimin e kameras së kompjuterit fjalorin.
– Nije zemërmadhin e kam këtu!

Share: