E shtunë dimërore me diell. Gjethe, ende të parëna, duke treguar herë shpinën e herë barkun, shkëputen nga pemët përreth kopshtit të shtëpisë dhe të krijojnë ndjesinë e vjeshtës magjike në Uashington.
- Mrekullia e Perëndisë.
Jemi jashtë. Ballkoni i vogël, i mbuluar, si një qoshk i ngrohtë me tryezë në mes e tri karrige të veshura me lëkurë, është vendi që na pëlqen ta kalomjë pasdrekën. Petro kthen çajnikun. Pranë është një dyqan i vogël libanez, ku e marrim me tufëza çajin e malit, si të ishim në dheun tonë. - Si thua, e mbarojmë shpjegimin e dy kodeve të para?
- Petro s’dua të të mundoj. Je në përfundimin e veprës madhore…, “Shqipja dhe Sanskritishtja”.
- Jo, më çlodh. Dua që ta kuptosh.
Rrëmbej fletët e formatit dhe bëhem gati të mbaj shënime.
Profesori: Pra, introduktuam kështu me këtë rast dy simbole, sepse sikundër që do të shohim më tej, Gjuha me të cilën Mendimi Mistik (kodi E) shprehet dhe operon nuk mund të jetë tjetër veçse një Gjuhë Simbolike.
Studenti: Këto dy kode a logjika janë krejt të pavarura nga njëra-tjetra? Me fjalë të tjera ekziston ndonjë marrëdhënie (engl. relation) ndërmjet tyre?
Profesori: Po, dhe jo vetëm një, po disa… Por para se të shikojmë marrëdhëniet me dy kodet, le të shtojmë sa vijon:
Kodi F (logjika formale) qyhet edhe logjika e “Tertium non Datur”, engl. “The third excluded” ose “The logic of the excluded third” dhe me shqipen Logjika e “Të tretit të përjashtuar”.
Studenti: E çfarë do të thotë kjo?
Profesori: Kjo do të thotë që për një send çfarëdo, ekzistojnë vetëm keto dy mundësira, ose ai send është i barabartë, të themi, me p, ose ai send nuk është i barabartë me p, është i kundërt me të. Me fjalë të tjera, në qoftë se e tregojmë sendin në fjalë me x, kemi:
ose x = p (mundësia e parë)
ose x = – p (mundësia e dytë)
Por jo në të njëjtën kohë dhe në të njëjtat kushte “edhe p edhe – p”. Mundësia e tretë pra përjashtohet (engl. excluded). Ja pra përse kjo logjikë quhet e “Të tretit të përjashtuar” (engl. “Exluded third”).
Por në logjikën e kodit E, një send mund të jetë në të njëjtën kohë dhe në të njëjtat kushte edhe p edhe – p, e pra atëherë do të kishim:
x = p dhe (në të njëjtën kohë dhe në të njëjtat kushte) x = – p
Që nga del p = – p dhe duke zëvendësuar p (që mund të jetë çfarëdo) me x, do të kemi në këtë rast (x = – x) e pra pikërisht E. Ja pra përse logjika e kodit E, quhet edhe logjika e “Të tretit të përfshirë” (engl. The logic of the included Third), (lat. Tertium Datur). Kaq… Ke ndonjë vërejtje, ndonjë pyetje?
Studenti: Po, dhe shumë, se këto të gjitha më tingëllojnë mjaft të çuditshme në vesh, por jepi, vazhdo, do t’i vijë koha dhe pyetjeve dhe vërejtjeve.
Profesori: Le të kërkojmë tani ndonjë marrëdhënie (engl. relation) mes kodit E dhe kodit F.
Mund të shkruajmë: E = (x = – x) = (x/x = -1)
F = (x = x ) = (x/x = 1)
Që nga del qartë se do të kemi:
E = – F dhe F = – E… (1)
Me fjalë të tjera të dy kodet tona janë të kundërta mes tyre.
Një marrëdhënie tjetër do të gjendej duke vepruar në këtë mënyrë:
Dimë se E = (x = – x).
Ngremë të dy anët e këtij ekuacioni në katror. Do të kemi:
E² = (x = – x)²
E pra edhe:
E² = (x)² = (- x)²
Gjë që jep; me qenë se (-x)² = (- x). (-x) = (x²):
E² = (x² = x²)
dhe duke zëvendësuar x² me X, do të kemi:
E² = (X = X)
Ku X është çfarëdo.
Është e qartë se të shkruash (x = x), ose të shkruash (X = X) është e njëjta gjë, sepse x dhe X janë të çfardoshëm.
Por (x = x) = F
Pra atëherë do të kemi :
E² = F… (2)
ose edhe:
E = √F… (3).
Me fjalë të tjera Kodi E (logjika esenciale) është rrënja katrore (engl. square root) e kodit F (logjika formale). Dhe ndalemi këtu. Ky është fundi i mësimit të parë. Koha për të ngrënë darkë. Vemi te “Çallma”.
Mbledh fletët e formatit që t’i mësoj nesër, e diel, jam pushim. Te restoranti na pret pronari. Pers.
- Petro Zheji, mirë se erdhe!
I qeshin sytë. Na drejton te tryeza e Petros. Vendi i familjes, thotë pronari që mban çallmë të madhe në kokë. Ulet edhe ai me ne dhe të dy fillojnë të flasin farsi, si të jenë miq nga i njëjti vend.
