Nga Dritan Shano
Pavarësisht premtimit mesianik të Edit se do krijonte 300.000 vende pune brënda vitit 2017, papunësia në Shqipëri në 2016 mbetet e lartë, zyrtarisht tek 17.5%, por fare kollaj mund të jetë edhe 40%.
Shifrat e punësimit janë mjaft stacionare dhe dëshmojnë mungesën e mobilitetit të krahut të punës. Kjo tregon se ristrukturimi i deritanishëm i ekonomisë është i pamjaftueshëm, pra mbetet i çbalancuar si nga pikëpamja sektoriale ashtu dhe territoriale. Nuk vërehet rritje pagash askund, përkundrazi paga reale në 2014 shënoi ulje.
Po kështu, rritja ekonomike kaq shume trumbetuar së fundmi, mbetet shterpë, sepse është një rritje arithmetike dhe mbart aftësinë të prodhojë as punësim dhe as mirëqenie. Më saktë kemi stanjacion ekonomik. Në mos recesion. Të gjitha këto dijeni makroekonomike që supozohet t’i ketë, apo t’ja thotë ndokush që merr vesh, nuk e pengojnë Edin te hiqet si sipërmarrës dhe të tallet rëndshëm me shqiptarët se vende pune ka, por nuk ka profesioniste.
Të pretendosh se ka vende pune por nuk ka profesionistë është gjëja me më pak shpenzime, ose pa shpenzime fare. Kryesisht propagandë. Këtë po bën Edi dhe gjithë qeveria e tij. Ajo është e mirë, por populli është fajtor. Pasi e ka treguar me gisht shqiptarin si hadjut, si shkelës rregullash, si keqbërës tani po thotë që populli shqiptar është dembel dhe nuk do të punojë.
Mospërputhja e vendeve të punës me profesionet tregon se në tregun e punës, kërkesa dhe oferta nuk funksionojnë – nuk funksionojnë ato mekanizma që vënë në lëvizje korrelacionin mes tyre – incentivat. Incentivat kushtojnë. Nuk janë veresie. Ndërsa kërbaçi dhe vjedhja nga xhepat tona po. Biles e paguajmë vetë.
Që të arrish të kesh profesionistë për vendet “vakante” duhet të kryesh ca shpenzime. Si trainimi për shembull. Këto mund t’i kryejë qeveria përmes programeve të saj mbështetëse, ose dhe vetë biznesi.
Përveç kësaj, dhe këtu hyjmë në atë që quhet kuptohet më drejtpërdrejt si treg, që punëkërkuesi profesionist të ndjehet i motivuar të mbushë një vend pune vakant duhet një pagë e mire – më e lartë, përfitime – më të larta, dhe orë pune të përshtatshme – më të ulëta. Pra duhet një ujdi midis kërkesës dhe ofertës. Kështu lëvizin profesionistët drejt vendeve vakante të punës, kur ato ekzistojnë realisht
Nëse nuk ka trainime publike apo private për ta ndërtuar profesionistin që duhet, nëse punëdhënësi/sipërmarrësi nuk i ofron pagë adekuate etj., atëhere me të drejtë lind pyetja: a i duhet me të vërtetë atij ky profesionisti, siç pretendon?
Pra, nëse dikush ka ndërtuar një therrtore në Korçë, por në Shqipëri nuk ka kasap profesionist, a po trainohet ndonjë i tillë? Me ndonje program trainimi publik, apo privat? Nga vetë pronari i therrtores? Çfarë po bën ky pronari i therrtores për të punësuar një të tillë nga Manastiri në Maqedoni, apo nga Follorina në Greqi, apo dhe nga Suedia po qe se i duhet? Siç ndodh shpesh me kuzhinerin në shumë restorante. Na vijnë nga Italia. Apo shkojnë nga Tirana nëpër plazhet e jugut në verë. Në kushtet kur nuk e paguan dot këtë lloj kasapi, a mund të thuhet se ia ka fut kot me investimin që ka kryer për therrtoren? Dhe që në fakt nuk ka krijuar asnjë vend pune?
Apo kjo është përralla e rradhës e qeverisë? Për të tërhequr vëmendjen nga dështimi total, përfundimtar i politikave te saj fiskale dhe ekonomike që u premtuan parajsën shqiptareve. Kjo është si t’i shtrosh një të urituri tavolinën me bajga, dhe pastaj t’i thuash të gjithëve që ti ia ke mbushur atij tavolinën plot me ushqim, por ky i urituri bën naze dhe nuk do të hajë.
