Në një intervistë për Ora News analisti Fatos Lubonja analizon situatën politike në vend si dhe marrëdhënien e fundit Rama- Meta. Ai u përgjigjet pyetjeve nëse do ta përfundojë mandatin 4-vjeçar ky koalicion, flet për takimet e fundit të kreut të LSI-së, por edhe për idenë e një qeverie teknike.
Më poshtë intervista e plotë:
Gazetarja: Nga odisea e reformës në drejtësi kemi kaluar tek odisea e koalicionit. Do të mbijetojë apo jo deri në zgjedhjet e ardhshme të vitit 2017? Si i shikoni lëvizjet e krerëve të partive kryesore?
Lubonja: Nuk është e lehtë të bësh parashikime, më shumë ngre hipoteza që varen edhe nga ngjarjet që do ndodhin më pas. Ka rënë në sy në raportin mes Metes dhe Rames, një kontradiktë. Në një anë dihet se arritja e një konsesnusi ishte një luftë e egër midis tyre, me kërcënimet e Ilir Metës për të dalë nga qeveria dhe kuptohet, që gjithë ajo që ndodhi, kishte si shkak presionet e të dy palëve, ku Rama kërkonte të realizonte një reformë që ta quante si fitore të vetën, ndërsa konsensusi u konsiderua si një fitore e Metës me mbrapa të gjithë thashethemet që kanë qarkulluar lidhur me rrezikun e burgosjes së Ilir Metës, kapjen e drejtësisë nga Rama për t’i eliminuar këta si kundërshtarë etj etj.
Por mos të harrojmë se më anë tjetër, Meta është në qeveri me Edi Ramën, në këto tre vjet dhe nuk duket i ndarë nga bashkëqeverisja përkundrazi, sipas mendimit tim është bashkëpërgjegjës për qeverisjen e keqe. Prandaj them se ka një kontradiktë: nga një anë kundërshtoi arrogancën e Ramës lidhur me reformën, por nga ana tjetër pranon vendime arrogante edhe të njëanshme të Ramës. Pra i vetmi kontestim ndodh kur vihet në rrezik partia e tij, apo pushteti i tij.
Kjo kontradiktë, të cilës iu mbyll një akt dhe do i hapet një i ri më mbrapa, do të vazhdojë. Nganjëherë kontradiktat nuk zgjidhen, por jetohen. Dhe dyshja Meta- Rama duket se do ta jetojnë këtë. Ka mundësi të ketë acarime të tjera, ashtu sikurse konsensuse të tjera por në thelb mendoj që shqiptarët nuk kanë nevojë për luftën e tyre politike se kush do qëndrojë në pushtet, por kanë nevojë që të qeverisen mirë, me përgjegjshmëri. Kanë nevojë që kur merren vendime arrogante të ketë kundërshtime. Jo të thuhet që do dal nga qeveria kur rrezikohem unë dhe jo kur rrezikohen shqiptarët.
Gazetarja: Pritet të përfundojë mandatin 4 vjeçar ky koalicion, sic tha Rama drejtuar kreut të PD-së Basha, se mund dhe duhet të përfundojë mandatin…
Lubonja: Sigurisht që Ramës i intereson të përfundojë këtë mandat dhe të fitojë dhe një mandat tjetër. Nga ana tjetër Bashës nuk i intereson kjo sepse nuk ka garanci që me këtë qeveri mund të jetë i sigurtë për zgjedhjet. Siç e keni dëgjuar, ai ka lëshuar thirrjen për zgjedhje të lira e të ndershme, prandaj kërkon qeveri teknike.
Ilir Meta është në mes të dyve dhe luan me të dy në një farë mënyre. Por varet ç’do ndodhë. Ndodhin dhe të paparashikuara, psh: nëse Rama ul tonet dhe bashkëpunon me Metën dhe ndajnë interesat, mund të ecin dhe 4 vjet. Por nëse fillon sërish prirja e Ramës për të kontrolluar gjithë pushtetin, do të ketë ndeshje.
Por në thelb është ndeshje në katin e 3 të godinës së pushtetit, ku unë kam vendosur politikën, ndërsa në katin e dytë mediat që mbështesin këto, por kati i parë nuk lëviz. Ai ku janë bizneset, oligarkët, që kanë ndarë interesat me të gjitha palët. Ata nuk lëvizin, bashkëpunojnë me të gjitha palët dhe ky është thelbi i gjithë politikës shqiptare.
Gazetarja: Ka pasur takime Rama- Meta dhe Meta- Basha. A do të përmirësojnë këto lëvizje klimën politike dhe marrëdhënien e këtyre partive me elektoratin?
Lubonja: Konsensusi qe zgjidhje më e mirë se sa konflikti dhe kapja e drejtësisë nga njëra palë. Këto takime prodhojnë politikë, por për interesat e pushtetit të partive më shumë se sa për interesat e shqiptarëve.
Psh: rruga e kombit që jepet tani me koncesion, ndërkohë që ne e kemi paguar njëherë, kemi paguar 3 taksa. A e keni par ta ngrerë Ilir Meta zërin për këtë? Jo, sepse ka ministrin aty. Ashtu si në shumë gjëra të tjera kur janë shkelur ligje.
Por edhe Basha nuk ka ndonjë merak për popullin. Ka merakun e zgjedhjeve, a i fiton dot apo jo. Jemi në të njëjtat ujëra, ku korrupsioni vazhdon, drejtësia dhe reforma do të jenë retorika e radhës.
Për mua kjo që ndodhi tregoi ezaurimin e kësaj kaste politike. Edhe Meta që ka lëvizur një herë këtej, një herë andej, pa sjellë ndonjë gjë të re, është konsumuar. Por gjithsesi, e përsëris, kjo është më mirë se sa kapja e pushtetit të drejtësisë nga Rama. Sepse krijon hapësirë më shmë që shqiptarët të krijojnë lëvizje të reja për ta sfiduar këtë kastë.
Gazetarja: Ndërkohë Basha ka kërkuar qeveri teknike me argumentin se zgjedhjet me në krye Edi Ramën, do manipulohen. Si e shikoni këtë kërkesë dhe a ka vend për shqetësim për manipulim zgjedhjesh?
Lubonja: Manipulimi i zgjedhjeve në Shqipëri është padyshim një rrezik, jo në kuptimin e një ndërhyrje policore në zgjedhje apo vjedhje, por manipulim në kuptimin e blerjes së votës, fuqisë financiare që është e zhvendosur në krahun e mazhorancës. Rama harxhoi 80 mijë dollarë për një foto me Obamën dhe kjo ishte pjesë e manipulimi për zgjedhjet. Imagjinoni tani që ka të gjithë paratë se ç’mund të bëjë.
Gazetarja: Kur kanë mbetur dhe 1 vit nga zgjedhjet e ardhshme, si e shikoni opozitën. A kanë ngjallur shpresë tek elektorati për t’u rikthyer në pushtet?
Lubonja: Opozita ka një problem përballë gjithë problemeve të mëdha që ka krijuar kjo qeverisje, kryesisht me vështirësitë ekonomike, varfërinë. Sepse në krye është Rama por jo vetëm, janë edhe oligarkë që deri dje kanë bashkëvepruar me opozitën dhe tani janë sërisht përfituesit e kësaj qeverisje korruptive.
Ky problem, që ka të bëjë me sistemin, nuk preket nga opozita. Nuk preket ai që e quajta kati i parë i pushtetit, se opozita ka qenë vetë e lidhur me ta, prandaj nuk i jep kredibilitet. Nuk e përmenda kot koncesionin e rrugës së kombit. Një opozitë e fortë mund të nxirrte njerëzit edhe në rrugë për këtë çështje. Por kjo nuk ndodh sepse në një anë ka shumë përfitues që deri dje kanë ndarë përfitimet me opozitën kur ishte në mazhorancë, dhe nga ana tjetër një pjesë e mirë e elektoratit, nuk e ka më atë besim që të dali në rrugë kur e thërret opozita.
Do ndodhi ajo që ka ndodhur gjithnjë, do të presë deri sa ta bëjë baltë mazhoranca që e ka bërë edhe me këto 3 vjet, por duke qenë se është dhe Meta në aleancë me ata nuk dihet si do të ishte rezultati i zgjedhjeve pas 1 viti. Kemi një opozitë që bëri një luftë për reformën në drejtësi. Ishte luftë e drejtë, por duhet të kishte luftuar dhëmbë për dhëmbë edhe për shumë gjëra që kanë të bëjnë me shqiptarët.
Gazetarja: E shikoni të mundur realizimin e qeverisë teknike? Do arrijë PD të marrë mbështetje nga partitë e tjera dhe a është e mirë për vendin tonë?
Lubonja: Ajo nuk mund të quhet qeveri teknike, por qeveri politike, sepse thelbi i saj do të thotë që të largohet nga pushteti Rama, të krijohet një koalicion i ri interesash, që nënkupton marrëveshje mes Bashës dhe Metës për të larguar nga pushteti një rrezik për të dy siç e tregoi reforma në drejtësi. Nëse ndodh për këtë arsye, do jetë qeveri politike.
Nuk është e pavend si kërkesë, se Edi Rama i ka turbulluar ujërat shumë me synimet e tij për të kontrolluar çdo pushtet; ka shkuar shumë larg. Por ai ka qenë i aftë edhe të tërhiqet në momente të caktuara.
Interesat e Metës janë pak të dyshimta në këtë lojë sepse ai nuk ka siguri. Si do dalë Meta në zgjedhje nëse s’bën një koalicion që i duhet ta bëjë sipas Kodit Zgjedhor që kemi, ose me PS ose me PD. Nëse del vetëm sa fiton? Ai nuk ka treguar se ka ndarje nga Rama, duke aprovuar vendimet e tij, është bashkëpërgjegjës me të. Aty ku Meta ka më shumë kredibilitet, është kur lufton për disa liri më shumë si në rastin e reformës.
Gazetarja: U takuan Meta- Meidani- Kokëdhima, më pas mediat nxorrën Meidanin si emër për kryeministër të qeverisë hipotetike teknike. Keni ndonjë koment?
Lubonja: Komenti i parë është se fakti që fatet e politikës vendosen nëpër dreka e darka të fshehta apo të hapura personash, dhe jo në institucionet ashtu sikurse edhe fatet ekonomike se kujt do t’i jepet ky tender e ai koncesion, është tregues i mjerimit të politikës shqiptare.
Komenti i dytë është se besoj se ka një tentativë, pasi ka shumë pakënaqësi tek LSI, ashtu si te PD dhe një pjesë njerëzish tek PS, dhe opsioni i largimit të Ramës është opsion në tryezën e tyre, paçka si shkon puna më vonë.
Gazetarja: E shikoni të mundur krijimin e një Federate të Majtë që më pas do bashkonte votat me PD për qeveri teknike?
Lubonja: Kur flitet për Federatë të Majtë, bëhet fjalë pra për LSI-në që e sheh veten si parti e majtë dhe për një pjesë të PS që ndahet nga ajo që Blushi e ka quajtur Rilindja. Pra nënkuptohet që PS të ndahet më dysh, për të lënë në minorancë Rilindjen e Ramës. Kam dyshimet e mia për këtë. Nuk më duket se ka ndarje të tillë. Pasi duhet të shohim atë që përmenda më parë, katin e parë.
Në katin e parë interesat ekonomike të të gjithë atyre deputetëve që kanë pakënaqësi ndaj Ramës, si psh, Vladimir Kosta, u rebelua por pastaj shpejt u pajtua me atë që akuzonte, Ahmetajn, sepse ka parë interesat e veta. Politika këtu është: jepi një copë njërit, jepi një llokmë tjetrit. Prandaj s’ngrënë dot zërin.
Pushteti i pushteteve të Ramës dhe Metës, janë ai grupim oligarkik që sponsorizon këto parti me të cilat ndahen përfitimet. Janë ata që paguajnë rrogat e mëdha të politikanëve, shumë më të mëdha nga pagat modeste që marrin nga institucionet për t’u shërbyer shqiptarëve.
Gazetarja: Mendoni se PS dhe LSI do të shkojnë bashkë në zgjedhje apo do ketë konfigurim tjetër LSI- PD e provuar dhe më parë?
Lubonja: Është herët të thuhet, presim zhvillimet, dinamikën që do krijohet me reformën në drejtësi, sepse do të ketë luftë në vazhdim. Lufta e Ramës për të eliminuar këta rivalë politikë do vazhdojë. Kjo do sjellë reagimet nga ana e Metës dhe PD-së. Por tek e fundit mendoj se të tre palëve, thellë- thellë, u intereson të merren me këtë lloj lufte se sa me problemet e Shqipërisë, rrënimin e saj moral dhe material që e ka bërë jetën e shqiptarëve shumë të vështirë.
Gazetarja: Si e keni parë ecurinë e kësaj qeverie deri tani? Dhe a duhet t’i besojnë sërish shqiptarët në zgjedhjet e 2017?
Lubonja: Kjo qeveri ka bërë pothuajse në 90% të rasteve të kundërtën e premtimeve që ka thënë. Mjafton kaq për ta gjykuar. Kujtoni premtimet për rritje të punësimit, për ulje të çmimeve, etj. Por e dimë që Shqipëria është e dyta në listë pas Sirisë për njerëzit që kërkonin azil. Premtimet për zero ndërtime dhe pastaj projekte për kulla, lufta ndaj Lazaratit dhe mbjellja e drogës në të gjitha anët. Pastaj gjuha konfliktuale, mungesat e lirive, mediat në gjendje të rëndë.
Kjo ka ardhur pjesërisht si degradim i sistemit dhe pjesërisht nga mungesa e aftësisë për të qeverisur me largpamësi e mençuri e një figure që kërkon të mbizotërojë dhe jo të bashkëqeverisë, siç është Edi Rama.
Gazetarja: Bëhet fjalë për konsensusin që duhet të arrijnë palët për ligjet që e bëjnë të zbatueshme reformën. Nga lëvizjet e fundit mes palëve, mendoni se do arrihet ky konsensus?
Lubonja: Mendoj se ndarja: votim i reformës me 94, siç kërkonte Rama, apo me konsensus, ishte ndarja mes Ramës që kërkonte ta kapte vetë krejt drejtësinë dhe atyre që kërkonin të kishin dhe ata duart e tyre në këtë drejtësi, jo se kërkonin drejtësi, por të mbronin veten.
Rama kërkonte ta merrte drejtësinë me pretendimin se do të bënte drejtësi, do të dënonte ata që kanë bërë korrupsion, me idenë që do ndryshojë Shqipëria.
Ndërsa konsensusi nënkputon që asnjë nga këta në një farë mënyre nuk preket, pra ruajtje e statusquo- së. Nëse nuk arrihet një marrëveshje politike kjo luftë do vazhdojë, sepse bëhet fjalë për shumë aspekte që kanë të bëjnë me implementimin e kësaj reforme. Mendoj se konsensusi është më mirë se sa kapja e drejtësisë vetëm nga një dorë, por nga ana tjetër ne duhet të kërkojmë ndryshimin. Të realizohet ajo që tha Meta: të lëshojmë pushtet për të krijuar shtet të së drejtës.
Në fakt këta e thonë por luftën e bëjnë vetëm për të rritur pushtetin e tyre. Ajo tjetra është punë e vështirë që kërkon kohë dhe forca të reja politike.
