Një shesh i ri në kryeqytetin maqedonas, i cili mban emrin e heroit kombëtar shqiptar, Skënderbeu, po fillon të marrë formën e vet përfundimtare – por jo të gjithë janë të lumtur për pamjen apo koston e saj.
Teksa një shesh i ri në Shkup, i quajtur sipas heroit shqiptar, Gjergj Kastrioti Skënderbej, po përfundon, ka shqetësime për koston e lartë dhe apelin ndaj nacionalizmit shqiptar. Ka edhe admirim nga ana tjetër.
Bashkia e Çairit, e dominuar nga shqiptarët, të premten tha se ndërtimi i sheshit, që ka për qëllim nderimin e heronjve shqiptarë – i cili u larguan shumë nga projekti i qeverisë së mëparshme “Shkupi 2014” – po përfundon.
E vendosur në qendër të qytetit, afër hyrjes së Çarshisë së Vjetër Turke, hapësira e re publike është vetëm disa qindra metra larg sheshit kryesor të Maqedonisë, në Shkup.
Duke mbuluar 8,000 metra katror, të cilat janë fituar nga kapsulimi i një pjese të Pazarit, vizitorët mund të justifikohen nese nuk arrijnë ta kuptojnë menjëherë që sipërfaqja e madhe e ngritur, që mund të arrihet nga disa shkallë masive, është në të vërtetë një shesh.
Pika kryesore është një statujë e lartë prej bronzi e luftëtarit të famshëm shqiptar, i cila fillimisht u vendos atje në vitin 2007. Sidoqoftë, në funksion të sheshit të ri, piedestali i saj është rritur ndjeshëm.
Një murale e gjerë e sapozbuluar përshkruan skena kyçe nga historia shqiptare, dijetarë të ndryshëm, humanitarë dhe një shumëllojshmëri e luftëtarëve të lirisë.
Muralja do të zbukurohet nga një shatërvan me ujëvarë, ujërat e të cilit do të rrjedhin nga sipër, nga niveli i sipërm i sheshit deri në nivelin e tokës.
Edhe muret e disa prej shkallëve janë zbukuruar me murale që përshkruajnë qytete historike shqiptare dhe shenja të tjera kombëtare, si shqiponja me dy koka, e cila është e lidhur me Skënderbeun dhe më vonë u bë simboli kombëtar shqiptar.
Sheshi i ngritur ofron pamjet interesante të Çarshisë së Vjetër, kështjellën dhe zonat e tjera në qendër të qytetit. Është e dominuar nga tenda me formë sferike që janë të vetmet gjëra që sigurojnë hije nga dielli ende i nxehtë.
Simbolet dhe kostot
Edhe pse ende nuk është i plotë, pasi faza përfundimtare e projektit përfshin shtimin e një parkingu nëntokësor, sheshi i ri tashmë ka filluar të tërheqë vizitorë.
“Nuk e kuptoj, por është diçka interesante, duket më shumë si një përkujtimore dhe jo si një shesh, por më pëlqen pamja,” tha Staffan, një turist suedez i cili ishte në një vizitë në Shkup.
Midis shumicës etnike maqedonase të vendit – dhe pakicës shqiptare që përbën rreth një të katërtën e popullsisë – kostoja dhe simbolet ndajnë opinionin publik.
“Të gjitha të mirat. Kjo është ajo që unë duhet të them,” tha Besniku, një 45 -vjeçar shqiptar. “Heronjtë shqiptarë të përshkruar këtu nuk duhet të shqetësojnë maqedonasit, nuk janë drejtuar kundër tyre, ata janë thjesht simbol i krenarisë kombëtare shqiptare dhe derisa maqedonasit kanë pjesën e tyre të skulpturave, nuk e kuptoj pse shqiptarët nuk mund të kenë të vetën “, thotë ai.
Por Lulzimi, një taksist, i cili është gjithashtu shqiptar, thotë se 14 milion euro, të paguara nga qeveria përmes komunës, mund të ishin përdorur shumë më mirë në gjëra të tjera.
“Pjesa më e madhe e Çairit nuk kanë kanalizime të përshtatshme ose ujë të rrjedhshëm, nuk kemi parkim dhe pjesa më e madhe e komunës është në kaos. Por jo, ata duhet të shpenzojnë paratë për këtë, që unë mendoj se është e bukur, por nuk do të thotë asgjë për mua. Nuk do ta bëjë jetën më të mirë, “thotë Lulzim për BIRN.
Jasmina, një maqedonase 28 -vjeçare që viziton Pazarin e Vjetër për të bërë pazar, thotë se ajo është e shqetësuar nga simbolet e reja shqiptare.
“Për mua, kjo është është vetëm ndarje e territorit. ” Kjo pjesë [tregon nga Sheshi i Maqedonisë] është maqedonase, kështu që kjo pjesë tani duhet të jetë shqiptare. Kjo është e gabuar dhe nacionaliste”.
Në vitin 2001, një konflikt i armatosur ndërmjet forcave të sigurisë dhe kryengritësve shqiptarë përfundoi me nënshkrimin e marrëveshjes së paqes të Ohrit, e cila u dha shqiptarëve më shumë të drejta.
Çairi udhëhiqet nga partia kryesore shqiptare në vend, Bashkimi Demokratik për Integrimin, BDI, drejtuesit e së cilës më parë kanë udhëhequr kryengritësit – dhe që për tetë vitet e fundit kanë qenë pjesë e qeverisë kombëtare.
Megjithatë, në vitin 2010 partia u mërzit nga fillimi i projektit “Shkup 2014”, i shtyrë nga kryeministri i atëhershëm, Nikola Gruevski, për të cilin ajo tha se injoroi shqiptarët dhe lavdëroi vetëm historinë etnike maqedonase.
Në vitet që pasuan, partia minimizoi kritikën e saj, megjithatë, pasi hoqi disa para buxhetore për sheshin (Skënderbej)- dhe pasi i bindi partnerët e saj të lartë qeveritarë për të shtuar disa statuja të heronjve shqiptarë. / Sinisa Jakov Marusic, BIRN- Përktheu Lapsi.al
