Nga Dr. Diana Skrapari
Delegatë nga 196 vende të Konventës Kuadër të Kombeve të Bashkuara për Ndryshimet Klimatike (UNFCCC-United Nations Framework Convention on Climate Change), vëzhgues dhe gazetarë u mblodhën në qytetin e Bonit dhe pothuajse ishin 22 000 pjesëmarrës në total. Kjo COP u kryesua nga një komb ishull i vogël, Fixhi, por Gjermania ka rënë dakord për të siguruar logjistikën dhe mikpritjen. Edicioni tjetër do të zhvillohet në dhjetor 2018 në Katowice, në Poloni. Ajo u zhvillua në qytetin e Bonit, i cili ende jeton në ritmin e biznesit të qymyrit. “
Ish-Shefja negociatore e Francës, Laurence Tubiana, pa gjatë kësaj COP “koalicione që strukturohen më shumë”, raporton Le Monde. Një diplomat evropian i cituar nga AFP i cili preferoi të mbetet anonim është edhe më i ashpër: “Unë kurrë nuk kam parë një COP me një adrenalin kaq të ulët,” tha ai. Që nga Marrëveshja e Parisit në vitin 2015, konferenca e klimës të OKB-së u përqëndrua në hartimin e një manuali të aplikimit të këtij traktati, i cili hyn në fuqi në vitin 2020 dhe ka për qëllim stabilizimin dhe pastaj reduktimin e emetimeve të gazrave serë.
Që kur Shtetet e Bashkuara u larguan nga marrëveshja në qershor, kur Donald Trump njoftoi largimin nga marrëveshja e Parisit, vendi i liderit mbeti bosh. Edhe në Bon, sipas Jennifer Morgan, drejtore ekzekutive e Greenpeace International, cituar nga Le Temps, “asnjë vend i zhvilluar aktualisht nuk mund të pretendojë lidership në luftën kundër ndryshimit të klimës”.
Kjo është një nga njoftimet e pakta konkrete të këtij COP: nisja e “aleancës” për emetimin e qymyrit, më 16 nëntor, me iniciativën e Mbretërisë së Bashkuar dhe të Kanadasë. Mes anëtarëve të saj, kjo aleancë përfshin Angolën, Belgjikën, Finlandën, Francën, Italinë, Ishujt Marshall, Portugalinë, El Salvador, por gjithashtu disa shtete amerikane dhe provinca kanadeze. Të gjithë janë angazhuar për të eleminuar prodhimin e qymyrgurit. Aktorët shtetërorë dhe jo-shtetërorë kanë premtuar të ndërpresin termocentralet e tyre me qymyr, sipas kalendarëve të ndryshme (2021-2022 për Zelandën e Re, Francë, por 2030 për Mbretërinë e Bashkuar, Holandën ose Kanadanë). Anëtarët e kësaj aleance ende përfaqësojnë, për momentin, vetëm një pjesë të vogël të konsumit global të qymyrit, të përqendruar në Kinë, Indi dhe Azinë Juglindore.
Por anëtarët e kësaj aleance përfaqësojnë vetëm një pjesë të vogël të prodhimit dhe të konsumit të qymyrit në botë, të përqendruar në Kinë, Indi dhe Azinë Juglindore, gjë që kufizon fushën e këtij njoftimi. Simbolike, aleanca ka meritën e izolimit të Donald Trump, i sfiduar në vendin e tij nga aktorë jo-shtetërorë në vendimin e tij për të vazhduar prodhimin e lëndëve djegëse fosile. Shtetet e Bashkuara janë emituesit e dytë më të madh të gazeve serrë. Administrata Trump, e cila ka konfirmuar qëllimin e saj për të lënë marrëveshjen, por nuk mund ta bëjë këtë formalisht para fundit të vitit 2020, tashmë ka njoftuar se nuk do të paguajë fondet e premtuara nga Barack Obama, duke përfshirë edhe 2 miliardë dollarë për Fondin e Gjelbër të OKB-së.
Një sesion negociator i përkohshëm është planifikuar për në maj 2018, dhe dosja e financave, e cila zgjati deri të shtunën në mëngjes, duhet të jetë në program. Prej javës së parë të negociatave, ndarjet mes vendeve të zhvilluara dhe në zhvillim u rishfaqën, sidomos rreth premtimeve financiare të vendeve të industrializuara, raporton Le Monde. “Ndërsa viti 2017 është shënuar nga ngjarje të jashtëzakonshme klimatike, nuk ka pasur progres konkret për të ndihmuar popullatat më të prekshme për të përballuar ndikimet e ndryshimeve klimatike”, tha Armelle Le Comte, anëtare e delegacionit të OJQ-së Oxfam, cituar nga Reporterre.
“Vendet e zhvilluara kanë ardhur me duar të zbrazëta,” tha ajo, duke kujtuar se, ndërsa marrëveshja e Parisit parashikon që “financimi i klimës” të arrijë në 100 miliardë dollarë në vit në vitin 2020 (rreth 85 miliardë euro), ne jemi ende larg nga shenja. Por “nëse vendet e zhvilluara nuk i mbajnë zotimet e tyre financiare, vendet në zhvillim do të refuzojnë të bëjnë më shumë përpjekje”, analizon website-i i specializuar. Vetëm Gjermania është zotuar të paguajë 50 milionë euro në fondin e adaptimit dhe 50 milion në fondin për vendet më pak të zhvilluara.
Këto shuma nuk mjaftojnë për të paguar vendet drejtpërdrejtë të kërcënuara nga ngrohja globale (të ekspozuara ndaj cikloneve, niveleve të rritjes së ujit ose episodeve të thatësirës). Ata presin që fondet të përshtaten, por edhe të kompensojnë humbjet. Ata tashmë vuajnë për shkak të rreziqeve klimatike. Megjithatë, presidenca e Fixhit nuk i ka dhënë prioritet kësaj çështjeje, e cila është jetike për ishullin.
Rreziqet klimatike, Timoci Naulusala i njeh mirë. Fixhani i vogël 12 vjecar, i quajtur për të folur në podium të mërkurën, në 15 nëntor, ka emoconuar pjesëmarrësit duke përshkruar efektet e ciklonit Winston, i cili shkatërroi ishullin në vitin 2016: “Shtëpia ime, shkolla ime, burimi im i ushqimit, ujit, të parave u shkatërruan, jeta ime është një kaos, dhe pyeta veten: “Çfarë po ndodh, çfarë do të bëj unë?”
Duke i bërë thirrje botës për të hapur sytë ndaj ndryshimeve klimatike, djali u bëri thirrje udhëheqësve të përqëndrohen në mjedisin dhe ekonominë. “Zonja dhe zotërinj, fjalimet dhe diskutimet nuk do ta zgjidhin problemin, por për të qenë efektiv, ju duhet të veproni,” tha ai, duke marrë duartrokitje.
Vendet në zhvillim në veçanti i kanë kërkuar atyre për të përmbushur objektivat e reduktimit të emisioneve të përcaktuara nga Protokolli i Kiotos, faza e dytë e angazhimit për periudhën 2013-2020 dhe ende nuk e ka marrë numrin e nevojshëm të ratifikimeve për të hyrë në fuqi.
Të premten, koalicioni i vogël ishullor shprehu “shqetësim të thellë për ritmin e përpjekjeve të tyre ndërkombëtare”. Shtetet ishullore dhe më shumë në përgjithësi më të prekshme për ndikimet e ngrohjes globale, nuk janë të kënaqura nga ndihmat e marra në rastin e humbjes ose dëmtimit të shkaktuara nga uraganet, përmbytjet, apo fenomenet e ngadalshme të tilla si rritje ujë, salinizimi i tokës bujqësore etj. Megjithëse delegatët e COP23 ranë dakord të bëjnë një “dialog ekspertësh” mbi këtë temë në 2018 dhe nuk ka asnjë perspektivë për të konsideruar përfundimisht fondet për këtë mekanizëm.
Një program gjashtëvjeçar i punës për bujqësinë dhe sigurinë ushqimore po shfaqet gjithashtu në negociatat për klimën. OJQ-të e konsideruan këtë një çështje vendimtare pasi Organizata e Ushqimit dhe Bujqësisë e Kombeve të Bashkuara (FAO) rikujtoi disa javë më parë se ndryshimi i klimës ishte një nga shkaqet kryesore të urisë në botë.
“Është thelbësore të zvogëlohen emetimet nga bujqësia industriale dhe të bëhen një kalim në agroekologji”, thotë Anne-Laure Sablé nga CCFD-Terre Solidaire. Por ne do të jemi vigjilentë që zgjidhjet e rreme nuk do të pushtojnë këto diskutime të ardhshme. “
Papa Francesku thotë se “Dhuna që ekziston në zemrat njerëzore manifestohet edhe në simptomat e sëmundjeve që ne shohim në tokë, në ujë, në ajër dhe në qëniet e gjalla”.
Christiana Figueres, e cila është Sekretare e UNFCCC, shprehet se“ Ndryshimet klimatike gjithnjë e më shumë përbëjnë një nga kërcënimet më të mëdha afatgjata për investimet”. Christine Lagarde, ish Ministre e Ekonomisë në Francë dhe Presidente e Fondit Monetar, shprehet për atë që duhet të bëhet për të rregulluar problemet klimatike se “Kjo është një përpjekje kolektive, një përgjegjësi kolektive dhe nuk duhet të bëhet shumë vonë për këtë”
