Kur në qytetin tonë filluan të shiteshin pasqyra magjike, siç u reklamuan, të gjithëve na shkoi mendja te Borëbardha. Emërtimi i tyre ishte spekulim tregtar, me një fjalë, gjysmë i vërtetë. Këto pasqyra kishin korniza vezake, bateri dhe një buton kontakti. Me ta shtypur butonin, në qelqen e tyre krijohej dalëngadalë një imazh, që s’ishte tjetër veçse fytyra e Mbretëreshës së ligë. Dhe sapo bëhej e plotë, dëgjohej pyetja “Ma thuaj pra me zërin tënd, kush është më e bukura në këtë vend?” Atëherë pasqyra i përgjigjej mbretëreshës: “Bota thotë se mbi këtë dhè, më e bukura ti je.”
Më kot prisje paskëtaj që, ndanë kështjellës, të shfaqej duke kënduar djaloshi bukurosh, vajza e ndrojtur ta ndiente se ai ishte Princi i ëndrrave të saj dhe pasqyra ta korrigjonte përgjigjen, duke i thënë njerkës ziliqare se Borëbardha ishte më e bukura në atë mbretëri, e bukur si perri.
Pikërisht hileja e pasqyrës ngjallte pakënaqësinë. E shumëfishuar në qindramijëra copë dhe e përhapur gjithandej, ne mendonim se tashmë ligësia njerëzore ishte bërë aq e fuqishme, sa helmi i saj do ta vriste përfundimisht Borëbardhën e dashur. Prandaj shumë njerëz e morën në mbrojtje në gjithfarë mënyrash, deri me protesta në rrugë. Ndërsa një grup shokësh, ku bëja pjesë edhe unë, gjetëm mënyrën tonë.
Dhe kjo mënyrë do të ishte një shfaqje teatrore. Veçse vetëkuptohet jo me aktorë profesionistë, që e kanë skenën vitrinën e profesionit. Por me njerëz nga zanate të tjera, të cilët do t’i thërriste vetëdija të bashkoheshin në këtë mision.
Për t’u dalluar nga mbrojtësit e tjerë, fillimisht krijuam logon tonë. Midis varianteve që hartuam, zgjodhëm një strishë me tre shirita paralele. Njëri ishte i errët, çka do të thoshte se flokët e princeshës Borëbardhë ishin të zinj si nata, tjetri i kuq për buzët e saj si trëndafili, ndërsa pasuesi krejt i bardhë për lëkurën si bora.
Pastaj, menjëherë, iu kushtuam shfaqjes. Çfarë do të vinim në skenë dhe si do ta siguronim pjesën? Do të kërkonim në Internet ndonjë tekst të gatshëm? Jo, duke u mbështetur në subjektin e përrallës, e morëm vetë përsipër. Do të shkruanim një dramë me tri tablo. Tabloja e dytë, kur Borëbardha arrin në shtëpinë e xhuxhave dhe mirëpritet aty, do të ishte më e gjata. Prandaj e nisëm prej saj, duke synuar që t’i shtonim dialogjet e monologjet.
Meqë pjesa do të luhej nga të rriturit, na u duk e udhës t’ua ndryshonim emrat edhe xhuxhave. Por me synimin që, mundësisht, emrat e rinj të ishin sa më pak të përhapur. Si propozoi njëri emrin Menukidi, ne të tjerët i erdhëm rrotull shpejt me Zanuki, Renuku, Nukadevi, Onukazi, Nunuku dhe Asnuku. Ishte e çuditshme që asnjërit s’iu desh kohë për t’u menduar, thua se prej ndonjë urdhri të brendshëm, secilit i buronte emri nga goja. Tablotë që mbetën, duke qenë të shkurtra dhe pa ndryshime të ndjeshme, i shkruam me një frymë.
Kështu, tani mbetej të gjenim njerëzit që do ta luanin pjesën. Sa më shpejt t’i siguronim, aq më parandaluese do të ishte përhapja e pasqyrave gënjeshtare. Meqë kishte më shumë personazhe, ramë në një mendje që edhe kërkimin e aktorëve ta nisnim nga tabloja e dytë. Madje, për ta shpejtuar punën, vendosëm që çdo ditë të gjenim një personazh. Shtatë ditë ka java, po aq xhuxha ka përralla, i dhamë zemër njëri-tjetrit. Pasi shqyrtuam disa kandidatura dhe hartuam toplistën më të përshtatshme, u vumë menjëherë në lëvizje.
Të parit i trokitëm në derë një juristi të njohur, të cilin e shihnim shpesh në ekranet televizive. Duke u nisur nga fiziku i bëshëm, sipas nesh ai duhej të luante Trashaluqin, me emrin e ri Nukadevin. Sapo e theu vështrimin nën vetulla, e kuptuam se diç nuk shkonte dhe gjithë hallin e kishte pasur tjetërkund.
“Mos u shqetësoni për rolin, ju s’keni për të përgatitur ndonjë mbrojtje të gjatë”, i bëmë të ditur. “Gjithë-gjithë, ja çfarë do të thoni: Mos u mërzit, Borëbardhë, Nunuku do të jetë duke ardhë.”
“E si”, u hodh ai, “për kaq gjë të humbas dy orë në shfaqje dhe nja njëzet të tjera në prova?!.. Ju shkon mendja sa kushton ora ime e punës?!”
Kur vajtëm tek i dyti, thua se na zuri për fyti. Ne na duheshin figura publike dhe ai i tillë ishte. Deri pak vite më parë kishte qenë kampion boksi, por në kulmin e karrierës ishte dhënë pas klubeve të natës. Ndërsa forma sportive i kishte rënë, fama i kishte mbetur dhe ende kishte plot fansa përreth. Për fat, ai nuk pyeti se cilin xhuxh do të luante, por vetëm çfarë do të thoshte në skenë.
“Do të thoni një shprehje që e dini prej kohësh”, e qetësuam.
“E cila është?”
“Mendja e madhe e zeza e të zot.”
“Këtë kurrë s’e kam ditur”, na tha troç. “Por unë di atë tjetrën, grushti i madh nderon të zonë. Doni ta them këtë në skenë? Nuk doni!”, u përgjigj vetë, duke na treguar edhe grushtin, edhe derën.
Tek i treti vajtëm me shpresën mos dilte i vërteti. Ishte një nëpunës dogane, burrë i sjellshëm që në ashensor i përshëndeste njëlloj tërë banorët e shkallës, ndërsa për kalamajtë do t’i gjendej shpesh në xhep ndonjë pako çamçakëz. Ne i kishim paracaktuar tjetër rol, por meqë e gjetëm me rrufë, ndërruam mendje aty për aty.
Ai e njihte mirë përrallën që kishim dramatizuar, ishte në krahun mbrojtës të Borëbardhës dhe s’kishte nevojë për shpjegime të tepërta. Veçse, për sa kohë biseduam, atij nuk iu ndanë teshtimat. As ne nuk ia ndamë urimin: “Shëndet, shëndet!”|
“Eh, kështu më urojnë edhe njerëzit e shtëpisë, por shëndeti im po shkon poshtë e më poshtë”, u ankua. “Me gjasë, duhet të jetë ndonjë grip importi, që shoqërohet me pneumoni. Më vjen keq, por megjithëse teshtitës më gjetët, nuk jam në formë për të luajtur Teshtitësin. Renuk e kishit quajtur ju?”
I katërti do ta ndante shtatën në mes dhe ne e pamë si brez ndalues për humbjen. Ky ishte ungji i njërit prej shokëve të grupit. Vetë nuk kishte fëmijë, por linte kokën pas nipit. Është një Menukid i sigurt, parashikuam të kënaqur.
Ai na priti në zyrë dhe na gostiti me lëngje, fruta të thata dhe çokollata. Ne e kishim përpunuar rolin e Doktorit, duke i shtuar gjaknxehtësisë së tij jo vetëm pendesën, por edhe mençurinë vepruese të njeriut të mirë. Duket se ungji ishte njoftuar përpara për rolin, sepse teksa na buzëqeshte, u shpreh gjysma në shqip dhe gjysma në anglisht:
“Pra, në emër edhe të xhuxhave të tjerë, unë do t’i them Borëbardhës: We’ll protect you from the Queen.”
“Po”, thashë unë, “sepse Borëbardha ka nevojë që ju ta mbroni nga Mbretëresha.”
Ai buzëqeshi përsëri dhe, pa i përmendur një nga një punët që e prisnin, la të kuptohej se lojën në teatër e kishte të pamundur. Megjithatë e falënderuam, sepse për ne ishte hera e parë që vizitonim një kabinet ministri.
Jashtë, kur nisëm ta shfajësonim, nipi i tij dha një shpjegim që na habiti: “Ç’është e vërteta, nuk janë punët që e pengojnë. Por ndoshta gjithkush ka mbi krye ose Mbretëreshën, ose Mbretin e tij. Kohët e fundit ungji ka ngrënë nga Kryeministri ca kritika therëse, që e kanë dërrmuar moralisht.”
Në këto rrethana vendosëm t’i drejtoheshim një njeriu të thjeshtë, që banonte pranë liceut tonë. Megjithëse kishte një kamion të vjetër, me karroceri metalike dhe spondat e larta të valëzuara, më shpesh mbetej pa punë, sesa me punë. Kur e takuam dhe i folëm për rolin, ai pyeti:
“E ç’është ky Zanuki?”
“Është Fatlumi. Ai që te përralla…”
“Pash Zotin, mos thoni kopalla! E ku e shihni fatin e lumtur tek unë?!.. Po nuk solla nesër dru nga Puka, fëmijëve të mi u mungon edhe buka.”
I gjashti në listë ishte koloneli, që e kishin nxjerrë në pension për shkak të një plage plumbi. Gjatë vjeshtës, ai kishte mbajtur një bisedë publike aq të ngrohtë, sa të gjithëve na bëri për vete. Madje rastin e plagosjes e rrëfeu modestisht, duke u skuqur në fytyrë. Prandaj për kolonelin kishim menduar Nunukun, rolin e Të Turpshmit. Në fillim sikur pranoi. Por pastaj diç i erdhi në mendje, u ngrys në fytyrë dhe na u kthye i shtangur:
“Po mua më gjetët të bëhem xhuxh, një burrë një metër e tetëdhjetë cantim?!”
E kishim parandier se secili, duke e përfytyruar veten shkurtabiq e duke u gërditur nga imazhi, mund ta shtronte këtë pyetje. Prandaj e kishim të gatshme përgjigjen. Për t’u dukur sa më të shkurtër, xhuxhat do të lëviznin më gjunjë nëpër skenë, ndërsa pjesën e kthyer të këmbëve do t’ua mbulonin pelerinat që mbanin.
“Unë të bie më gjunjë?!”, u hodh me ngut koloneli, si të kishte uthull në gojë. “Sa të jem gjallë, kurrën e kurrës! Po unë edhe atje, në Afganistan, më këmbë kam luftuar kundër rebelëve.”
Kështu erdhi radha e të shtatit, që për ne do të ishte Asnuku. Atij nuk i thamë se, sipas përrallës, ishte Gjumashi. Madje, tani që rolet ishin të lira, e lejuam ta bënte zgjedhjen vetë, në përshtatje me karakterin dhe temperamentin e tij. E vërteta është se as bëri naze, as e zgjati:
“Për hatrin tuaj”, tha gjithë vendosmëri, “nuk po jua prish projektin. Unë po marr rolin e Princit, djaloshit bukurosh.”
“Sikur nuk shkon për moshën tuaj”, i kujtuam me takt, duke u munduar ta fusnim në hullinë e xhuxhave, prej ku e kishte nxjerrë ndonjë keqkuptim.
“E përse nuk shkon?!”, ngulmoi ai. “Teatri është fabrika e moshës. Në dhomën e grimit hyn i moshuar, në skenë del i rinuar.”
Java mbaroi dhe, kur e hodhëm vështrimin prapa, pamë se me Asnukun kishim mbërritur tek Askushi. Pastaj kaluam një muaj me këtë brengë, ndërkohë që shitja e pasqyrave magjike ishte frenuar disi nga mbrojtësit e tjerë të Borëbardhës.
Më në fund, meditues për nga natyra, nipi i ministrit bëri një zbulim shafitës. Ai tha se e keqja kishte nisur nga grupi ynë, vetë ne e kishim ndjellë tersin. Dhe si provë na dëshmoi emrat e rinj të xhuxhave. Secili prej atyre që kishim gjetur, e përmbante në trupin e shkronjave mohuesen nuk: Menukidi, Zanuki, Renuku, Nukadevi, Onukazi, Nunuku dhe Asnuku.
“E pra edhe ne ishim shtatë”, thashë i hutuar. “Si nuk u kujtuam atëherë t’i luanim vetë shtatë rolet?!”
As që prisja përgjigje. Përgjigjen tashmë e merrja me mend, nuk, nuk, nuk!..
(Nga libri “Princi i buzëshejes”)
