Përktheu Dr. Diana Skrapari, Versioni Italisht ketu
Artur Nura: Përshëndetjet më të përzemërta dëgjues të Radio Radicale të cilëve për rubrikën Albania Italofona ju propozojë një intervistë me Shkëlqesinë e Tij, Ambasadorin Italian në Tiranë, Alberto Cutillo. Faleminderit për pranimin e këtij interviste i nderuar ambasador.
S.E. Alberto Cutillo: Faleminderit, është një kënaqësi.
Artur Nura: Pyetja e parë tashmë e përgatitur është “Cilat ishin dhe janë prioritetet për veprimtarinë tuaj në Tiranë për këto vite, tashmë në mes të punës?
S.E. Alberto Cutillo:Unë jam këtu në Tiranë prej dy vitesh dhe si të gjithë ambasadorët italianë dhe unë mendoj se të gjithë ambasadorët në përgjithësi, ne marrim udhëzimet tona nga ministri i Jashtëm. Kur u largova ministër ishte Paolo Gentiloni, i cili më vonë u bë Kryeministër.
Këto direktiva janë të qarta. Ne duhet të forcojmë partneritetin strategjik, këtë raport që u formalizua nga 2010 mes Italisë dhe Shqipërisë, por që unë besoj se filloi shumë më përpara në fakt,në vitet nëntëdhjetë, që krijon mes dy vendeve tona, unë do të thoja marrëdhënie të veçantë, ndoshta unike.
Kështu që punova në këtë drejtim. Ne diplomatët ne mund të japim një shtysë për marrëdhëniet, por sigurisht kush më mirë se ne mund të shënoj një përshpejtim, dhe një intensifikim i marrëdhënieve të cilat krijohen nga njëra anë nga mbledhjet e udhëheqësve politikë dhe nga ana tjetër e qytetarëve, pronarëve të bizneseve, turistëve, njerëzve që bëjnë të përditshmen e marrëdhënieve midis dy vendeve tona. Unë mendoj se jam me fat në këtë drejtim si një ambasador sepse më pak se dy muaj më parë, të dy kryeministrat u takuan në Romë me një delegacion që përfshinte ministra dhe zyrtarë të lartë të shtetit. Ata nisën një moment të ri në marrëdhëniet dypalëshe dhe në të gjitha fushat.
Sigurisht, kishte një vëmendje të madhe për aspektin ekonomik, pasi Shqipëria një vend është nje vend që dëshiron të rritet dhe ka nevojë për partnerët ndërkombëtarë. Duke qënë se është Italia për një kohë të gjatë ka qënë partneri kryesorë ekonomik, nga Shqipëria është e natyrshme, pra që të presin shumë nga Italia. Italia në vetvete, si dhe sipërmarrësit italianë shohin mundësi në Shqipëri dhe nuk duan ti humbasin, kështu që vrulli i dy kryeministrave ishte pikërisht për të ringjallur këtë marrëdhënie. Në mënyrë të veçantë, me pak fjalë, ne nuk kemi datën e saktë, por ajo duhet të jetë në shkurt, do të ketë një mision të sistemit. Një mision sistemi, do të shpjegojë për dëgjuesit të cilët nuk e njohin këtë term teknik, ky është një mision i tregtisë jashtë vendit e udhëhequr nga një politikan, ministër apo nënsekretar në përgjithësi për zhvillimin ekonomik dhe tregtinë e jashtme. Kjo është e rëndësishme sepse ai është një mision që me siguri do të sjellë më shumë se njëqind ndoshta edhe dyqind kompani italiane në Shqipëri.
Nëse kjo bëhet vetëm me një numër të kufizuar në vit dhe nëse shikojmë në listën e vendeve për vitin 2018, vëmë re se Shqipëria është i vetmi vend i vogël. Të gjitha ekonomitë e tjera janë ose shumë të mëdha, ose ende në rritje të fortë si disa vende të Gjirit, për të mos përmendur Kinën apo realitete të tjera të madha amerikane. Kështu që unë mendoj se është një mundësi e madhe që ne nuk do ta lëmë të na ikë për t’i dhënë një shtysë të re marrëdhënieve ekonomike mes dy vendeve tona.
Artur Nura:I nderuar Ambasador, si një gazetar i cili ndjek marrëdhëniet italo-shqiptare për gati dy dekada, unë e shoh këtë realitet italo-shqiptar, atë jo-institucional, të shkoj përtej realitetit institucional. Ambasada ka të dhëna të sakta për praninë e biznesit italian dhe praninë socio-ekonomike dhe kulturore italiane në Shqipëri?
S.E. Alberto Cutillo: Ju e thatë me të vërtetë mirë. Njerëzit i bëjnë marrëdhëniet dypalëshe më shumë se institucionet. Institucionet mund të inkurajojnë, mbështesin, por pastaj marrëdhëniet dypalëshe i bëjnë njerëzit.
Nuk ka asnjë detyrim për tu rregjistruar si kompani italiane në Shqipëri në ambasadë kështu që ne nuk mund të kemi të dhëna të sakta. Mund ta kërkojmë nga institucionet shqiptare, dhe ne jemi duke bërë me përpikmëri të madhe në kohët e fundit për t’i dhënë një pamje asaj që është rezulton tani. I referohem në mënyrë të veçantë Bankës së Shqipërisë dhe Instat Instituti i Statistikave, por edhe ata nuk kanë instrumente shtrënguese, kështu që të themi, të njohin realitetin. Nëse një kompani, po jap një shembull të parëndësishëm, krjohet, por më pas nuk funksionon si ndërmarrje, kjo ndërmarrje do të mbetet në listën e kompanive,që në fakt nuk ekzistojnë. Pra, ne nuk mund të jemi të kënaqur me të dhënat që janë të papërpunuara nga këto institucione, atëherë ne duhet të punojmë për të kuptuar se sa shumë prej realiteteve që ne na thuhen janë funksionale. Ne e kemi bërë këtë punë dhe po e bëjmë këtë dhe gjithashtu jemi të sigurt se do ta thellojmë atë.
Por mund të themi me siguri të arsyeshme se rreth pesëqind kompani italiane ose kapital të përzier italiane dhe shqiptare tani me të vërtetë operojnë në Shqipëri. Ky numër është i rëndësishëm për mua, por është një numër që shpresojmë të rritet. Dhe mbi të gjitha ne besojmë se ato mund të bashkohen me shumë biznese të vogla sot prezente gjithashtu kompani mesatarisht të mëdha që sot janë mjaft të rralla sepse, me disa përjashtime, të cilat ju me siguri e dini, ne nuk kemi këtu kompaninë e madhe italiane.Këtu, qëllimi i misionit të sistemit sigurisht që do të sjellë interes të ri për Shqipërinë dhe pastaj të sjellim kompani të reja të të gjitha madhësive, madje edhe të mëdha, për të investuar në këtë vend.
Artur Nura:Kabineti juaj nuk ka të bëjë fare me një komunitet shqiptar, por ka të bëjë edhe me bashkësinë italiane në Shqipëri, duke pasur parasysh se jo pak janë ata që kanë zgjedhur Shqipërinë për të ardhmen e tyre sipërmarrëse.
Shoqata e sipërmarrësve si Confimi Albania në një intervistë të fundit të presidentit të saj, përsëri në Radio Radicale, ankohet se janë lënë pas dore edhe pse janë shoqëruar një numër i kompanive, duke theksuar mungesën e përfaqësimit të dialogut institucional. Cila politikë duhet të ndiqet nga ambasada italiane në Tiranë për të ndihmuar dhe lehtësuar përfaqësimin e kompanive italiane në Shqipëri?
S.E. Alberto Cutillo: Ambasada është një organ institucional dhe natyrisht është neutrale ndaj qytetarëve italianë. Prandaj është e hapur për të mbështetur të gjithë ata që vijnë këtu me synime pozitive për të bërë biznes.
Një tipar tipik i italianëve ndoshta është që gjithmonë të kërkojnë ndarje sesa unitet. Dhe kjo për një ambasador është një pasuri, por është gjithashtu një ndërlikim, sepse nuk është e mundur që në mënyrë njerëzore të menaxhohet dhe të mbahen marrëdhëniet me një numër institucionesh. Pra, dyert tona janë të hapura për të gjithë, por natyrisht që nuk jemi të sigurt se gjithmonë jemi në gjendje t’i përgjigjemi plotësisht pritjeve të të gjithëve. Pra, ne gjithmonë ftojmë për bashkim. Kohët e fundit u formua Confimi Albania, e cila është filiali shqiptar i një shoqate me bazë në Itali dhe që përfaqëson shumë mijëra kompani italiane.
Në Shqipëri me ndershmëri, nuk e vlerësova praninë e Confimi-t, sepse që kur janë themeluar unë nuk mund të them se unë jam përfshirë së paku të jem ftuar në shumë aktivitete nga ana e tyre.
Unë nuk kam një listë të kompanive që e përbëjnë, prandaj nuk është e lehtë për mua të vendos se çfarë mund të bëjmë së bashku. Dyert janë të hapura nëse ndonjë anëtar i Confimit dëshiron të propozojë nisma. Unë dhe zyra jonë tregtare këtu jemi shumë të lumtur për të marrë këtë ftesë. Për fat të keq, deri më sot këto ftesa nuk kanë ardhur.
Dëshiroj të sqaroj një herë e përgjithmonë se nuk kemi preferenca, por dhomat italiane të tregtisë jashtë vendit janë subjekte të qeverisura nga ligji italian.
Ndër të tjera, do të përmend vetëm këtë aspekt, ambasada italiane thirret për të bërë një raport vjetor pranë Ministrisë së Zhvillimit Ekonomik mbi funksionimin e Dhomës së Tregtisë që ekziston në vendin tuaj.
Pra, nuk është çështje preference, është një pyetje që kemi për obligimet ligjore që duhet të respektojmë, që do të thotë që ne duhet të monitorojmë me vëmendje të veçantë aktivitetin e Dhomave Të tregtisë Italiane jashtë vendit
Në lidhje me Confimi-n, kjo marrëdhënie nuk ekziston, por kjo përsëri nuk përjashton që rezultatet e rëndësishme të arrihen në fushën operacionale të bashkëpunimit.
Unë pres që Confimi të bëjë propozime, me siguri do t’i vlerësojmë ato me disponueshmërinë maksimale.
Artur Nura:Unë pres që Confimi të bëjë propozime, me siguri do t’i vlerësojmë ato me disponueshmërinë maksimale.Duke qenë një dëshmitar në një takim me të nderuarin Garavini me rrethin e PD italiane, kam dëgjuar ankesa nga njerëzit që ishin të pranishëm për mungesën e ftesave nga ambasada në evenimentet e organizuara, festat dhe më shumë.Kjo është për një fakt burokratik, apo jo?
S.E. Alberto Cutillo: Nuk është e lehtë të përgjigjem, duke mos ditur kush janë njerëzit. Ne ftojmë të gjithë ata që njohim. Pra, kthehem tek vëzhgimet e para.
Nëse një organizatë nuk shfaqet, ajo nuk na tregon aktivitetet e saj, është gjithashtu e vështirë për ne që të jemi bashkëpunëtorë dhe t’i ftojmë. Por të gjithë sipërmarrësit dhe presidenti i Confimi Albania një person i njohur, biznesi i të cilit spikat dhe që unë vizitova personalisht disa muaj më parë. Pra, sigurisht që nuk mendoj se ai do ankohej për këtë sepse kemi marrëdhënie të rregullta dhe ai është i ftuar sepse është e drejtë që ai të marrë pjesë në gjitha eventet që ne organizojmë.
Artur Nura :Le të kthehemi në tema të tjera. Italia ka qenë gjithmonë partneri i parë ekonomik dhe politik i Shqipërisë, por duket se partnerët e tjerë, evropianët dhe të tjerët po përpiqen të rrisin praninë e tyre ekonomike dhe politike në këtë vend, të paktën në bazë të të dhënave të ofruara nga INSTAT Shqiptare, të cilës ai gjithashtu i referohej.
Sipas ambasadorit italian në Tiranë, a ekziston rreziku që ndonjë vend tjetër, evropian dhe jo vetëm, të zëvendësojë këtë rol që Italia ka pasur gjithmonë në Shqipëri? Dhe mendoj se dëshirohet shumë nga vullneti i shumicës së shqiptarëve.
S.E. Alberto Cutillo:Tregu sipas përkufizimit është i hapur dhe prandaj të gjithë partnerët janë të mirëpritur në Shqipëri. Nëse unë vendos për një moment rolin e drejtuesve shqiptarë, do të mirëprisja ekzistencën e mundësive të tjera, biznesit përtej Italisë.
Do të doja të përmendja vetëm një fakt. Sot 60% e eksporteve shqiptare shkojnë në Itali. Është një fakt mbresëlënës, pasi jeni të kënaqur me italianët, por e gjej natyrshëm që këto të dhëna ndryshojnë me kalimin e kohës. Sepse është e drejtë që Shqipëria të kërkojë tregje të reja dhe konsumatorë të rinj në mbarë botën.
Si italianë do të përpiqemi ta ruajmë rolin që ne kemi, por shoh në natyrën e gjërave që Shqipëria gjithnjë e më shumë po hapet edhe në tregjet e largëta, tregjet e ndryshme nga ato tradicionale. Do të jetë cilësia e sipërmarrësve tanë që në fund do të bëjë dallimin dhe do të konfirmojë rolin që themi të planit të parë që ka Italia.Unë përsëris, ne nuk shohim një trend negativ. Ka sipërmarrës të tjerë nga vende të tjera, por nuk kemi menduar kurrë që Shqipëria të ketë një marrëdhënie ekskluzive me Italinë, e cila do të ishte ende një varfërim qoftë për Shqipërinë, por me shtrirje të jashtme.
Artur Nura: Pak vite më parë, ambasador i nderuar, gjuha italiane në Shqipëri ishte shumë e pranishme në ekranin e vogël. Unë flas për kanalet televizive lokale, për praninë e gjërë të kanaleve italiane televizive në Shqipëri, për prodhimet e filmave amerikanë që për shqiptarët u transmetuan në italisht dhe tani duken të zëvendësohen nga prodhimet e filmit turk dhe gjuha turke.
Ambasada dhe ministria e jashtme do ta lejojnë këtë investim në kulturën italiane dhe popullariteti i italianëve në këtë vend, përpiqem ta them në mënyrë diplomatike, është eklipsuar?
S.E. Alberto Cutillo: Edhe këtu, vlen i njëjti qëndrim që kemi mbajtur. Unë besoj se Shqipëria e viteve nëntëdhjetë dukej pothuajse vetëm në Itali dhe shumë pak e hapur me botën. Lehtësia me të cilën valët e radios dhe televizionit nga Italia mund të merreshin, do të thoshte që programet italiane luanin rol të rëndësishëm.
Pastaj teknologjia ka siguruar që kanalet tani janë duke u transmetuar ndryshe. Ekonomia ka bërë që kanalet që ishin më parë të lira tani janë një pagesë dhe për këtë arsye tregu ka ndryshuar rregullat përsëri.
Unë besoj se produktet italiane, unë nuk shikoj televizor, por unë ende shoh produkte italiane. Ata më thonë se ka pasur më shumë se më parë dhe unë mezi besoj, por unë ende e shoh dhe në çdo rast më duket se Italia dhe bota italiane informative janë ende një pikë referimi për shumë shqiptarë.
Sa për përhapjen e gjuhës, pika që ju ngrini dhe që shumë njerëz ngrenë më lë pak dyshues. Unë ju shpjegoj teorinë time duke ju thënë se unë do të bëj një studim këtu dhe pra nuk kam akoma përgjigje të saktë.
Kam përshtypjen se edhe një herë Shqipëria 25-30 vjet më parë ishte një vend ku shumë pak njerëz flisnin gjuhë të huaja në përgjithësi. Mësimdhënia ishte e kufizuar në shumë pak gjuhë.
Artur Nura:Në një mënyrë autodidakte, shumica e të rinjve flisnin një, dy ose tre gjuhë.
S.E. Alberto Cutillo: Në të vërtetë, ky është arsyetimi im. Ishte një mësim spontan i gjuhëve, për arsye praktike dhe për mundësitë konkrete, italishtja me sa duket kishte një rol të veçantë.
Sot kjo mundësi e mësimit të gjuhëve është shumë më e gjerë. Ndërkohë, mësimi në shkollë, në universitete është rritur, janë ofruar gjuhë të ndryshme. Gjithkush mund të udhëtojë gjë që dikur ishte e ndaluar dhe kështu njerëzit shkonin vetëm në Itali.
Përsëri, si politikan, do të shqetësohem nëse të gjithë shqiptarët do të ishin të kufizuar për të vizituar vendet përtej Adriatikut. Unë e kuptoj se ekziston edhe një politikë në vend që përpiqet që shqiptarët të njohin gjuhë të tjera, realitete të tjera.
Kjo tregon, dhe kujtojmë gjithmonë se anglishtja tashmë është bërë lingua franca universale për disa dekada. Dhe madje përsa i përket Brexit, ajo do të mbetet për aq kohë sa mund ta imagjinojmë.
Dëshiroj ta përmend këtë fakt. Sot kemi më shumë se dhjetë mijë shqiptarë që studiojnë në universitetet italiane. Disa prej tyre jetojnë edhe në Itali, por shumë, vlerësojmë të paktën dy mijë, jetojnë ose më mirë kanë jetuar në Shqipëri derisa kanë shkuar në universitet.Dëshiroj t’ju kujtoj se vetëm në këtë moment prej këtyre dhjetë mijë, rreth gjashtë mijë kanë bursa të ofruara nga Italia, qeveria dhe rajonet.
Pra, kjo është një mundësi shumë e rëndësishme që u jepet shqiptarëve të rinj për të pasuruar sfondin e tyre arsimor dhe kulturor. Këta shqiptarë, shumë prej tyre kthehen në Shqipëri dhe flasin italishte të përsosur.Ju përgëzoj për italishten tuaj, por shumë shqiptarë që e kanë mësuar atë në mënyrë autodidakte nuk e flasin kaq mirë. Ata arrijnë të kuptohen, por nuk kanë një zotërim të gjuhës që e gjej në shumë të rinj. Kështu që unë do të doja orë për të treguar pak këtë klishe të rënies së njohurive në italisht. Dallimi është se sot italishtja ka disa konkurrentë. Dhe me siguri anglishtja ka një nivel shumë të lartë të përhapjes në mesin e të rinjve.
Artur Nura : Isha duke folur për konkurrentët politikë. Unë do t’ju jap një shembull personal.E kam mësuar atë ashtu siç e përmendët me të drejtë përmes RAI dhe Mediaset. Por dëgjova vajzën time, trembëdhjetë vjeçare, që më uronte “të bëftë mirë’ në gjuhën turke, sepse ekrani i vogël tani nuk flet më italisht, flet turqisht sepse prapa është qeveria turke që po investon politikisht në kulturën turke në këtë rajon.
S.E. Alberto Cutillo: Unë nuk e di për politikat kulturore të vendeve të tjera dhe unë do ta gjeja krejtësisht normale që ata të promovojnë gjuhën e tyre dhe kulturën e tyre dhe që ata të investojnë para për këtë.Ajo që po them është se mua më duket konkurrenca normale dhe prandaj do të ishte e çuditshme nëse edhe sot, në 2017 dhe gati 2018, italishtja të ishte dera e vetme në botë për shtetasin shqiptar që dëshiron të ndërkombëtarizohet.
Pra, është normale që ka konkurrencë, por unë nuk mendoj kështu dhe shpresoj të jem në gjendje të kryej këtë sondazh vitin e ardhshëm, nëse turqishtja flitet po aq sa italishtja në Shqipëri.
Jo ende. Por unë mendoj se kemi shpresa të mira që italishtja do të vazhdojë të mbetet gjuha më e përhapur e huaj.Është një prirje demokratike, njerëzit mësojnë gjuhët që mendojnë se janë më të dobishme, më të bukurat. Zgjidhen lirshëm, nuk mund të mendojmë të detyrojmë dikë për të mësuar një gjuhë.
Unë besoj se italishtja, e them pa modesti, se është një gjuhë shumë e bukur, por gjithashtu shumë e dobishme. Ne nuk e harrojmë atë që kemi thënë më parë për tregtinë. Ne nuk e harrojmë se një nga sektorët kryesorë për të rinjtë shqiptarë është ai i callcenter-ave ose në çdo rast i qendrave që japin informacion të llojeve të ndryshme dhe punojnë kryesisht në italisht, por edhe jo vetëm në italisht.
Pra, ekziston një kërkesë për italishten për arsye të punës që është e rëndësishme dhe prandaj do të vazhdojë të jetë kështu. Nuk do të skandalizohem nëse vendet e tjera zbatojnë politika për të nxitur gjuhën e tyre nga kultura e tyre. Është një konkurs në të cilin marrim pjesë qetësisht.
Pyetja u bë nga një qytetar shqiptar italofil, dhe kjo duhet të mbahet mend.
Por e dimë se, për fat të mirë, ka shumë qytetarë shqiptarë si ai. Por e përsëris, nuk mendoj se konkurrenca e gjuhëve të tjera, kulturave të tjera, është para së gjithash e mundur dhe në çdo rast në interes të shqiptarëve. Mendoj se shqiptarët kanë mundësi të zgjedhin. Ata që duan të mësojnë italishten do të vazhdojnë të jenë në gjendje ta bëjnë këtë. Më kujtohet rastësisht se vetëm në shkolla janë tetëdhjetë mijë studentë që studiojnë italishten. Një shifër që unë përsëris, përveç anglishtes, asnjë gjuhë tjetër nuk mund të mburret.
Artur Nura: Nëse pastaj ofrohet mësimi i gjuhës turke …Gratis.
S.E. Alberto Cutillo:Gratis, shumë mirë. Secili është i lirë të bëjë aktivitetet e promovimit që ai beson. Unë nuk jam i shqetësuar. Edhe duke parë të dhënat në rritje të mësimdhënies të italishtes në shkolla dhe universitete, besoj se jemi të pajisur për t’u përballur me këtë konkurrencë. Do të doja t’ju kujtoja se nëse vendet e tjera investojnë me programe televizive apo çfarëdo, ne investojmë me trajnim. Në këtë moment kemi tetë lektorë italianë në universitet. Stafi vjen nga Italia, të gjuhës amtare, mësues të paguar nga qeveria italiane për të forcuar mësimin e gjuhës italiane në universitete.
Ne kemi të ashtuquajturat seksione dygjuhëshe në tre qytete shqiptare. Nga shkolla e mesme deri në fund të shkollave ka seksione në të cilat studiohet jo vetëm në gjuhën italiane, por edhe disa lëndë të kurrikulave. Ky është gjithashtu një investim që është bërë duke dërguar mësues nga Italia dhe këto janë të gjitha investimet e bëra nga qeveria italiane.
Mund të përmend edhe përkthimin e librave, aktivitetet e vazhdueshme kulturore që janë organizuar. Ne gjithashtu investojmë shumë për gjuhën dhe kulturën italiane në Shqipëri. Ne përdorim mjete ndoshta të ndryshme.
Tek ne kanalet televizive janë private, RAI ka politikën e tij të pavarur nga ajo e qeverisë, ne nuk mund të imponojmë asnjë prej tyre të transmetojnë programe në Shqipëri ose të dërgojnë shkrimet e tyre në këtë treg. Ata e bëjnë këtë nëse tregu, nëse kushtet ekonomike janë të dobishme.
Por përsëris se bëjmë një investim shumë të rëndësishëm në kulturë dhe gjuhë dhe jam i bindur se gjuha italiane do të mbetet në krye të gjuhëve më të dashura dhe të studiuara nga shqiptarët.
Artur Nura: I dashur ambasador, dëshiroj t’ju pyes për reformën gjyqësore në Shqipëri. Si e sheh ambasadori italian. Po funksionon mirë, mund të jetë më mirë. A jeni optimist, a mendoni se shoqëria jonë do të ketë më shumë drejtësi se më parë? Do të doja të theksoja se ju përfaqësoni një vend që pret mbi gjysmë milioni shqiptarë dhe kërkesa gjithashtu llogaritet në funksion të hapjes së negociatave për anëtarësim në Bashkimin Evropian. Qeveria jonë duhet të mbështesë me shumë respekt për parimin e ndarjes së pushteteve të mbrojtura me Kushtetutë. Tani ka një votim në Parlament, një votim i kontestuar nga opozita. Si e shihni këtë reformë shumë të rëndësishme në rrugën e integrimit evropian të Shqipërisë?
S.E. Alberto Cutillo:Nuk ka dyshim se reforma e drejtësisë është një hap themelor për Shqipërinë. Nga njëra anë, siç ju kujtohet, është një nga prioritetet e identifikuara nga Bashkimi Evropian për të hapur negociatat e pranimit, por unë do të doja të jepja edhe më shumë, pasi kam mundur të shoh pak në këto dy vite, megjithëse në mënyrë indirekte dhe jo personalisht, inefikasitetin e sistemit gjyqësor shqiptar. Këto kanë një ndikim dramatik në jetën e qytetarëve dhe bizneseve. Le të kthehemi edhe në diskutimin e mëparshëm. Disponueshmëria e një investitori të huaj dhe rrjedhimisht edhe italiani për të investuar në këtë vend lidhet edhe me funksionalitetin e sistemit gjyqësor.
Pra, kjo reformë është ende thelbësore për të mirën e vendit. Duhet të jemi të vëmendshëm për respekimin e ndarjes së pushtetit.Është një rrezik, i cili, megjithatë, është pranuar pjesërisht për shkak se ajo që nuk do të harrojmë është një nga fazat vendimtare që në fakt sapo ka filluar, e cila është e ashtuquajtura e vetingut të gjyqtarëve dhe ka kërkuar një ndryshim të Kushtetutës, por që ju keni prej nëntë vitesh, pra një periudhë e gjatë kohore, gjatë të cilës në fakt gjyqësori nuk ishte i pavarur.
Artur Nura:Kjo i nënshtrohet kontrollit të jashtëm. Ky kontroll nuk është sipas jush, i qeverisë sepse kjo do të ishte në fakt në kundërshtim me të gjitha parimet demokratike, megjithatë, këto institucione në krye të verifikimit, i cili do të ketë një pushtet edhe për të hequr gjyqtarët, pra një ndërhyrje në mënyrë shumë të fortë në autonominë e pavarësisë së gjyqësorit?
S.E. Alberto Cutillo: Është një masë ekstreme, mund të diskutojmë nëse është e përshtatshme apo jo, por tani është një fakt që duhet pranuar. Edhe Komisioni i Venecias, i cili u kërkua të vendosë mbi reformën kushtetuese, e ka diskutuar dhe përfundimisht konsiderohet e pranueshme për shkak të natyrës së jashtëzakonshme të kësaj situate të përkohshme që është shkelje e parimit të pavarësisë së gjyqësorit.
Kështu që unë besoj se është një rrezik i llogaritur, të cilin ne shpresojmë të japë fryte. Sepse tani është thelbësore që kjo reformë të hyjë në veprim të plotë. Si për të emëruar Prokurorin e Përgjithshëm se ju sigurisht keni cituar se është për të ardhur keq që ne nuk kemi qenë në gjendje të zbatojmë në kohë reformën tani dhe pastaj duhet të emërojmë një prokuror në përputhje me regjimin e ri.
Artur Nura: Pa bërë vetingun atëherë.
S.E. Alberto Cutillo: Pikërisht. Për fat të keq, kohët nuk na lanë ta bënim këtë. Unë thjesht mendoj se do të ishte mirë të zgjidhej prokurori me konsensus, edhe pse të përmbledhura i kemi thënë të gjitha, ky prokuror nuk ka kompetencat që kishte i mëparshmi, është një figurë e përkohshme, por natyrisht ende një figurë e rëndësishme.
Është e përkohshme, por askush nuk mund të na tregojë se sa kohë do të zgjasë dhe ndonjëherë situata e përkohshme gjithashtu mund të zgjatet me kohën. Kështu, në të mirë të Shqipërisë, një zgjedhje konsensuale do të ishte e përshtatshme, një zgjedhje që për këtë arsye nuk krijon ndarje.Për fat të keq, dhe këtu themi se partitë politike duhet të vënë në pyetje përgjegjësitë e tyre përkatëse, për fat të keq nuk kemi arritur në këtë lloj zgjedhjeje.Personi i zgjedhur, përtej meritave të tij profesionale që sigurisht janë shumë dhe prandaj nuk duhet të minojë punën e tij, u zgjodh vetëm nga një parti politike dhe kjo mendoj se ishte një mundësi e humbur.
Faleminderit shumë, ambasador i nderuar, edhe se ishit kaq i sinqertë. Të paktën unë e quaj kështu.
Faleminderit juve.
Nga Tirana, për Radio Radicale Artur Nura.
