Nga LUCIA ANNUNZIATA
Presidenti Trump na ka mësuar me shumë vendime të paparashikuara dhe të habitshme në politikën e jashtme. Që nga prishja e marrëveshjes bërthamore me Iranin, afrimi me Rusinë, braktisja e protokollit të klimës dhe përshpejtimi i konfliktit me Korenë e Veriut, udhëheqësi i SHBA ka ripërcaktuar kufijtë e pjesës së dytë të shekullit të njëzetë.
Vendimi më i fundit për të zhvendosur ambasadën e SHBA në Jeruzalem, mund të funksionojë si përshpejtuesi i një cikli të ri lufte.
Në nyjen e ndërlikuar të jetës, historisë, arkitekturës dhe politikës që përbën mosmarrëveshjen themelore midis palestinezëve dhe izraelitëve, gjeografia ka qenë gjithmonë kokëfortë dhe asnjë hartë nuk është më politike (dhe e hutuar) sesa ajo e Jeruzalemit Ai është djepi i 3 besimeve fetarë dhe kryeqyteti pretenduar nga dy vende, statusi i të cilëve ka qenë thelbi i konfliktit arabo-izraelit për dekada të tëra.
Shtatëdhjetë vjet më parë, OKB votoi për ndarjen e Palestinës, në të cilën Jerusalemi u përcaktua si një “entitet i veçantë nën mbikëqyrjen ndërkombëtare”. Në luftën e vitit 1948 qyteti u nda në dy zona, nën kontrollin përkatës të Jordanisë dhe Izraelit. Në vitin 1967 ndarja u ndryshua nga fitorja e Izraelit mbi koalicionin e vendeve arabe që e lejoi atë të pushtojë dhe aneksojë zonën në lindje të qytetit; Vendosja e kësaj pjese të Jeruzalemit nën dominimin izraelit nuk është njohur asnjëherë ndërkombëtarisht.
Sot qyteti realisht është i ndarë në dy pjesë, 37 % e qytetit, përbëhet nga arabët (pjesa lindore), ndërsa pjesa perëndimore u përket izraelitëve. Të dyja palët e pretendojnë qytetin e shenjtë si kryqytetin e tyre.
Një qytet me një bashkëjetesë të vështirë prej dekadash mes palestinezëve dhe izraelitëve, ku lufta guerilase ka vijuar prej kohësh. Një qytet i ndarë më dysh. Vendet e tjera kanë ambasadat në Tel Aviv, ndëkohë në Jeruzalem kanë nga dy konsullata, një për secilin popull, izraelitët dhe palestinezët, shpesh herë konsullata që ndodhen jo më shumë se disa qindra metra larg.
Por, çfarë do të thotë saktësisht ky akt i fortë i Trump?
Njëri skenar parasheh mundësinë e njohjes së një kryeqyteti të dyfishtë, pra me Jeruzalemin e ndarë mes hebrejve dhe palestinezëve. Ndërsa skenari i dytë, është ai i një kryeqyteti të vetëm, atij të Izraelit. Këtij skenari i tremben të gjithë, madje edhe aleatët perendimorë të Trump që kundërshtuan ashpër vendimin. Me këtë skenar duhet të presim një një periudhë të re dhe të zgjatur të përplasjeve dhe luftrave. Në fund të fundit, gjendja e alarmit është rritur tashmë në të gjithë botën.
Por pse Trump do të prekë një ekuilibër të tillë të rrezikshëm?
Ky është ndoshta aspekti më i pakuptueshëm i këtij vendimi.
Përgjigjet që ofrohen janë shumë, por asnjëra nuk është vërtet bindëse. Shpjegimi zyrtar është se Presidenti kishte premtuar ta lëvizë ambasadën amerikane nga Tel Avivi në Jeruzalem që gjatë fushatës zgjedhore. Një argument tjetër është ligj i vitit 1995 ku kongresi ka votuar që Jerusalemi të njihet si kryeqyteti i Izraelit, por që prej asaj kohe çdo president ka ushtruar të drejtën të mos autorizojë aplikimin e tij. Trump vetë ka shmangur autorizimin dy herë.
Premtimi për ta njohur Jeruzalemin si kryeqytet konsiderohet si një pikë identiteti nga shumë lëvizje radikale të krishtera, dhe nga mjediset më konservatore hebraike. Për të mos harruar se “dosja Izraeli” është në duart e dhëndrit, burrit të Ivankës, Jared Kushner, i cili është një hebre ortodoks, prandaj ky skenar shihet si më i mundshmi. Por jo të gjitha këto shpjegojnë se pse Trump prek balancën e Lindjes së Mesme ku SHBA ka shumë për të humbur.
LUCIA ANNUNZIATA Drejtore e Huffpost Italia
