Perceptimi i bizneseve shqiptare për situatën ekonomike në vend këtë vit ka ndryshuar për mirë, si në raport me vetveten ashtu edhe me vendet e tjera të rajonit sipas Barometrit të Ballkanit 2018 që u bë publik së fundmi nga Këshilli i Bashkëpunimit Rajonal (RCC).
Por në kontradikte me opinionin që kanë për zhvillimin e ekonomisë (shih grafikun A1), sipërmarrjet shqiptare nuk ndajnë të njëjtin mendim për ecurinë e biznesit të tyre (shih grafikun A5). Shqipëria ka përqindjen më të lartë të bizneseve në Rajon që mendojnë se situata e biznesit të tyre është përkeqësuar. Shifrat e barometrit tregojnë se 20 % e bizneseve në Shqipëri mendojnë se, situata në kompaninë e tyre është përkeqësuar, më e larta në Rajon.
Por opinioni i bizneseve shqiptare në lidhje me klimën e investimeve është përkeqësuar në raport me një vit më parë. Sipas të dhënave, 9 për qind e bizneseve të pyetura mendojnë se Shqipëria nuk është një vend i mirë për të investuar, teksa vitin e kaluar 5% e bizneseve mendonin këtë mënyrë. Ndërsa në Maqedoni, Serbi dhe Maqedoni klima e investimeve ka marrë vlerësime me pozitive.
Barometri vë në dukje se përmirësimi i performancës ekonomike ka dhënë ndikim pozitiv tek komuniteti i biznesit dhe pritjet e tij. Ndryshe nga opinioni publik, perceptimet e biznesit janë shumë më përpara, ndërsa publiku tenton të besojë më shumë në përvojat e kaluara.
Ajo që është e dukshme, është se hendeku midis perceptimit për të tashmen dhe pritjeve për të ardhmen ka rënë, që sinjalizon se përmirësimet në të ardhmen do të jenë më të vështira. Kjo do të ushtrojë presion mbi politikëbërësit për të ndjekur reformat strukturore.
Përformanca e përmirësuar e biznesit nga ana tjetër rrit kërkesën për punësim. Duke supozuar se trendet pozitive vazhdojnë, Rajoni do përjetojë një rritje të vazhdueshme të punësimit në periudhën afatshkurtër dhe afatmesme.
Bashkëpunimi rajonal dhe integrimi në BE mbështetet nga një përqindje më e lartë e bizneseve në krahasim me publikun.
Sondazhi vëren se nuk ka ndryshime të rëndësishme në numrin e bizneseve rajonale që mendojnë se gjendja ekonomike është përmirësuar, ka një rënie të ndjeshme të numrit të të anketuarve që raportojnë përkeqësim (deri në 29% në vitin 2017 nga 36% në 2016), ndërkohë që një përqindje më e lartë e kompanive raportojnë qëndrim në vendnumëro (deri në 49% në vitin 2017 nga 44% në vitin 2016).
Për më tepër, të marra brenda kontekstit të sondazheve të mëparshme, komuniteti i biznesit të SEE-së bëhet më optimist se viti i mëparshëm. Mali i Zi shfaq optimizmin më të madh për të ardhmen. Kosova dhe ish Republika Jugosllave e Maqedonisë e ndjekin me përkatësisht 49% dhe 44%. Si çdo vit, përfaqësuesit e kompanive nga Bosnja dhe Hercegovina duket të jenë më pak të kënaqur, pasi rreth dy të tretat e të anketuarve raportojnë përkeqësim në mjedisin e përgjithshëm ekonomik. Ndërmarrjet e mesme, ose ata që punësojnë 50 deri në 249 persona, kanë bërë përparimin më të madh gjatë vitit 2017. Kompanitë me kapital të huaj gjithashtu raportuan një shkallë më të lartë përmirësimi.
Punësimi reflekton stabilitetin
Projeksionet e punësimit reflektojnë stabilitetin. 55% e të anketuarve nuk presin asnjë ndryshim në staf në organizatat e tyre, ndërsa një e treta parashikon një rritje të numrit të të punësuarve. Përgjigjet për fuqinë punëtore të projektuara rriten nga viti në vit. Mali i Zi ka marrë mantelin e optimistit kryesor të Rajonit, e ndjekur Kosova. 53% e kompanive malazeze presin të shohin rritje të stafit, në krahasim me 46% të Kosovës. Në një përgjigje të rrallë pozitive, dhe në një largim nga perceptimi dërrmues negativ i së ardhmes, 41% e menaxherëve nga Bosnja dhe Hercegovina parashikojnë angazhime të reja në vitin e ardhshëm. Ashtu si me pyetjen e mëparshme, entuziazmi rritet në përpjesëtim me madhësinë e kompanisë, ku rreth gjysma e të gjithë të anketuarve besojnë se numri i njerëzve që ata punësojnë do të rritet gjatë 12 muajve të ardhshëm (23% në mesin e ndërmarrjeve me 4-9 punonjës dhe 34% në mesin e atyre që punësojnë 10-49 persona). Së fundi, kompanitë aktive në prodhimin industrial dhe në zonat e afërta (40%) si dhe ato që eksportojnë produktet ose shërbimet e tyre (44%) janë më pozitive në lidhje me perspektivat e tyre të punësimit të menjëhershëm.
Ndërkohë që shumica e CEO-ve të biznesit në EJL ende e shohin ekonominë e tyre si një vend të mirë për të investuar (45%), ka një rritje të dukshme të numrit të të anketuarve që nuk janë aq konfuz (deri në 25% në vitin 2017 nga 20% në vitin 2016) .
Siç ndodh shpesh me këtë anketë, Mali i Zi dhe Bosnja dhe Hercegovina përfaqësojnë dy ekstremet e anketuara, ndërsa i pari dallon me 71% të drejtuesve ekzekutivë që besojnë fuqishëm në potencialin e investimeve të ekonomisë së tyre, në Bosnjë 42% të të anketuarve nuk pajtohen. Siç pritej, krerët e kompanive më të mëdha (50 dhe më shumë punonjës) do të pranonin me kënaqësi investimin në ekonominë e tyre. Kjo vlen edhe për të anketuarit që përfaqësojnë kompanitë e orientuara drejt prodhimit si dhe ata me kapital të huaj.
Ashtu si në vitin 2016, dy të tretat e liderëve të kompanive raportojnë përmirësime në gjendjen e tyre të biznesit gjatë vitit të kaluar. Në të njëjtën kohë, ka një përqindje më të lartë të të anketuarve që nuk raportojnë asnjë ndryshim (45% në 2017 kundrejt 41% në vitin 2016), si dhe më pak kompani me rrethana të përkeqësuara (deri në 14% në 2017 nga 19% në vitin 2016) .
Kjo është në përputhje me trendin disi paradoksal por mbizotërues të të anketuarve që e vlerësojnë situatën e tyre të biznesit shumë më mirë se ai i ekonomisë së përgjithshme. Si gjithmonë, Bosnja dhe Hercegovina është një shembull, ku pothuajse gjysma e të anketuarve (48%) duket se janë të kënaqur me zhvillimet e fundit rreth bizneseve të tyre, ndërsa vetëm 15% e tyre ndjehen të njëjtë për ekonominë në përgjithësi.
Në Malin e Zi dhe Kosovë respektivisht 57% dhe 56% të liderëve të kompanive, kanë raportuar progres.
Shqipëria dhe Serbia më pak të hapura për bashkëpunim Rajonal
Ndërsa shumica bizneseve në Rajon (56%) vazhdojnë të marrin në konsideratë bashkëpunimin me ekonomitë fqinje si të dobishme për biznesin e tyre, grupi është zvogëluar për 5% gjatë vitit të kaluar.
Në të njëjtën kohë, numri i të anketuarve që nuk e kanë cilësuar me rëndësi bashkëpunimin rajonal është rritur ndjeshëm (deri në 21% në vitin 2017 nga 12% në vitin 2016). Serbia (54%) dhe Shqipëria (47%) janë dukshëm më pak të hapura për pjesën tjetër të rajonit, ndërsa më shumë se 70% e kompanive në Malin e Zi dhe Maqedoni mbështesin bashkëpunimin rajonal. Si në vitin 2016, eksportuesit i kushtojnë shumë më tepër rëndësi partneriteteve rajonale – 81% e konsiderojnë të dobishme kundrejt 46% të jo-eksportuesve. Bashkëpunimi rajonal është sidomos i rëndësishëm për kompanitë që punësojnë më shumë se 250 vetë.
Burimi:Monitor.al
