Drejtori i Institutit Ndërkombëtar për Studimet e Mesme dhe Ballkanike, Zijad Beçiroviç në një intervistë të dhënë për Albania Daily News është shprehur kundër idesë për ndryshimin e kufijve mes Kosovës dhe Serbisë.
‘Ne kemi një paqe të brishtë dhe një stabilitet afatshkurtër në rajon, duhet të punojmë për një paqe të qëndrueshme dhe një stabilitet afatgjatë’, tha Dr. Beciroviç.
Intervista e plotë Zijad Beçiroviç:
Diskutimi mbi ndarjet eventuale në Ballkan ka marrë përmasa proporcionale me presidentët serbë dhe kosovarë duke nisur një iniciativë për shkëmbimet territoriale midis Serbisë dhe Kosovës. Kjo po ndodh kur dialogu Beograd-Prishtinë ndërmjet BE-së ka prodhuar disa akorde dhe partitë janë zotuar të vazhdojnë atë. Si e shihni këtë situatë komplekse?
– Dialogu midis Beogradit zyrtar dhe Prishtinës zyrtare nën patronazhin e BE nuk është kryer në mënyrën e duhur. Përgjegjësia për këtë ballafaqohet nga të gjithë aktorët, por edhe BE, që është, Federica Mogherini, ambiciet e të cilave janë shumë më të mëdha se aftësia e saj. Ky është një dialog i imponuar me një qëllim të qartë, i cili duhet të konfirmojë gjendjen faktike, që është ekzistenca e dy shteteve fqinje të pavarura dhe autonome të Republikës së Serbisë dhe Republikës së Kosovës. Çdo gjë tjetër po politizohet dhe kërkon justifikime.
Republika e Kosovës nuk mund të jetë më pjesë e Serbisë e as pjesë e Shqipërisë. Serbia dëshiron territorin e Kosovës pa shqiptarë. Shqipëria është një anëtar i plotfuqishëm i NATO-s, i cili mbron integritetin territorial të të gjitha shteteve anëtare, përfshirë Shqipërinë, dhe kjo është ajo ku përfundon bashkimi i vendeve apo territoreve të tjera. Në të njëjtën kohë, Kushtetuta e Kosovës nuk lejon asnjë lloj “blerjeje” në vende të tjera ose të treta. Për më tepër, për ndryshimin e Kushtetutës së Kosovës, ekziston nevoja për një 2/3 të pëlqimit të komuniteteve pakicë, që përfshin komunitetin serb në Kosovë, dhe kjo është momentalisht e pamundur.
– Ish-kryeministri suedez Karl Bildt është bashkuar me zërin e shumë figurave të tjera ndërkombëtare të përfshira në çështjet e Ballkanit mbi idenë mbi ndarjet kufitare duke tërhequr vëmendjen e BE dhe Uashingtonit mbi kërcënimet për stabilitetin e rajonit. “Presidenti serb Aleksandar Vucic po mendon përgjatë disa prej këtyre linjave, dhe Kryeministri shqiptar Edi Rama duket se ka qenë i hapur gjithashtu, siç më është thënë në bisedë,” shkroi zoti Bildt në Uashington Post më 9 gusht. A mendoni se shqetësimi është i lidhur me informacionin se një propozim i tillë mund të ketë pasur bekimin e ndërkombëtarëve?
– Ministri i Jashtëm i Serbisë Ivica Daçiç po shtyn për idenë e ndarjes së Kosovës dhe korrigjimin e kufijve. Gjithashtu, Presidenti i Serbisë Aleksandar Vuçiç nuk është kundër kësaj ideje. Synimi i fshehtë i regjimit të Aleksandar Vuçiqit për të shkuar në veri të Kosovës dhe për ta bashkuar atë në Serbi, ka në sfond, synimin për të bashkuar entitetit e Republikës Srpska në Bosnje e Herzegovinë me Republikën e Serbisë. Nuk duhet të harrojmë faktin shumë të rëndësishëm se entiteti i Republikës Srpska nuk është një territor kompakt. Gjegjësisht, zona administrative e Qarkut të Bërçkos, e ndan Republikën Srpska në dy pjesë. Ky është një fakt i rëndësishëm. Më e rëndësishmja, fakti është se këto qëllime nuk mund të realizohen pa konflikt dhe mund të thuhet lirshëm pa luftë apo luftëra.
– Dr Beciroviç, a mendoni se një skemë e tillë është rezultat i lidhjeve të ngushta mes presidentit serb Aleksandar Vuçiç dhe Edi Rama, kryeministrit të Shqipërisë?
– Presidenti serb Aleksandar Vuçiç dhe kryeministri i Shqipërisë Edi Rama kanë bashkëpunim të shkëlqyeshëm; Mund të them lirisht një partneritet të ngushtë. Edi Rama është udhëheqësi i politikës brenda shqiptarëve, që është për bashkëpunim të ngushtë me Serbinë, ndërsa shumica e shqiptarëve mbështesin një politikë që është e interesuar për bashkëpunim me të gjitha vendet e tjera të rajonit. Serbia ka eksportuar zyrtarisht rreth 500 milionë euro në Kosovë dhe jozyrtarisht gjithashtu të njëjtën vlerë. Veriu i Kosovës është vendi ku strukturat politike dhe kriminale serbe dhe shqiptare më së afërmi bashkëpunojnë.
Fakti është se kompanitë serbe janë të favorshme në sektorin energjetik shqiptar, veçanërisht në tregtinë e energjisë elektrike. Edhe informacion i brendshëm iu është dhënë kompanive serbe në mënyrë kriminale për të fituar oferta për blerjen / shitjen e energjisë elektrike (KeSH). Shteti shqiptar ka kontroll të plotë mbi rregullatorët e pavarur, e cila pengon konkurrencën e drejtë dhe besnike. Në Shqipëri, kemi rastin që institucionet e shtetit shqiptar të jenë “vjedhur”. Kjo po ndodh me dijen e Edi Ramës. Kjo është politizimi i krimit dhe kriminalizimi i politikës që përfshin Vucic dhe Rama. Rama dhe Vuçiq formuan qeverinë aktuale të Kosovës, ku Kryeministri i Kosovës u bë njëri me 10 deputetë nga 120 në parlamentin e Kosovës. Nga ana tjetër, ka bashkëpunim të ngushtë dhe të drejtpërdrejtë pa asnjë ndërmjetës ndërmjet Vuçiçit dhe Hashim Thaçit dhe “vëllezërve” të tyre. Atje politika ndalon dhe fillon krimi.
– Sa seriozisht konsideroni frikën se një zbatim i mundshëm i kësaj skeme do të rrezikonte të hapte Kutinë e Pandorës në Ballkan dhe një efekt dominoje mund të ndikojë Bosnjën, Maqedoninë dhe vendet e tjera rajonale?
– Ju nuk duhet të jeni një ekspert për ta kuptuar këtë. Ne kemi një paqe të brishtë dhe stabilitet afatshkurtër në rajon. Ne duhet të punojmë për paqe të qëndrueshme dhe stabilitet afatgjatë. Edi Rama ka probleme të mjaftueshme brenda Shqipërisë dhe për këtë arsye po përpiqet të eksportojë problemin e tij në rajon. Në një situatë të ngjashme është Vuçiç. Edhe pse formalisht Vucic dhe Thaçi fituan zgjedhjet, fitorja e tyre po bëhet gjithnjë e më e paqëndrueshme. Protestat masive kundër regjimit të Edi Rama do të vazhdojnë në Shqipëri, dhe në Serbi, priten protesta. Nga ana tjetër, Vuçiç dhe Thaçi do të udhëheqin dialogun e Brukselit për një kohë të pacaktuar, pasi ky dialog i mban ata në jetën politike. Për shkak të dialogut, ata ende kanë mbështetje ndërkombëtare, pasi premtuan të nënshkruajnë një marrëveshje ligjërisht të detyrueshme për Kosovën. Vuçiç dhe Thaçi mashtruan votuesit e tyre, si dhe bashkësinë ndërkombëtare që i besonte përsëri udhëheqësve të Ballkanit, siç ishte më parë në të (Sllobodan) Millosheviç. Komuniteti ndërkombëtar nuk ka mësuar asgjë nga e kaluara e afërt, dhe unë veçanërisht shqetësohem që kancelarja gjermane Angela Merkel i beson ato. Në Ballkan, është më e saktë të shohësh politikanët si kriminelë, dhe më pak si politikanët. Që nga shpërbërja e ish-Jugosllavisë, bashkësia ndërkombëtare në përgjithësi ka krijuar partneritete me strukturat kriminale politike dhe kjo po kthehet në atë si një bumerang dhe do të kthehet në të në rastin e Vuçiçit, Ramës dhe Thaçit.
– Ministri i Diasporës, Pandeli Majko deklaroi më 2 gusht të këtij viti se kufiri midis Shqipërisë dhe Kosovës nuk do të ekzistojë që nga 1 janari 2019. Kryeministri shqiptar ka marrë vendimin, “tha zoti Majko. Si e konsideroni një veprim të tillë?
– Ky është një aktivitet tjetër i Vuçiçit, Ramës dhe Thaçit. Komunat në jug të Serbisë Preshevë, Medvegjë, Bujanoc, kryesisht të banuar nga popullata shumicë shqiptare, shprehën publikisht synimin e tyre për t’u bashkuar me Kosovën. Kjo është një kërcënim për rendin kushtetues dhe ligjor të Republikës së Serbisë. Vuçiç dhe Daçiq janë të heshtur, por duhet të veprojnë kundër të gjithë atyre që rrezikojnë rendin kushtetues, ligjor dhe integritetin territorial të Serbisë. Kjo tregon qartë se ekziston një marrëveshje mes Vuçiçit, Ramës dhe Thaçit, por gjithashtu midis pjesëve të bashkësisë ndërkombëtare. Në sfondin e këtij shkëmbimi të territorit, ka një synim të bashkohet me Republikën Srpska në Serbi dhe Edi Rama të bëhet babai i madh i shqiptarëve dhe udhëheqësi i zonave etnike shqiptare.
Kur është fjala për heqjen e kufirit dhe kontrollit kufitar midis Kosovës dhe Shqipërisë, BE duhet të reagojë, sepse çështja e kufirit shtetëror nuk është më një çështje dypalëshe mes dy vendeve, por është një çështje e sigurisë ndërkombëtare, në këtë rast, siguria e BE kërcënohet drejtpërdrejt. Unë pres që BE të reagojë në të njëjtën mënyrë si ajo reagoi kur ata kishin për qëllim lëshimin e pasaportave të Republikës së Shqipërisë për qytetarët e Republikës së Kosovës në mënyrë që të mund të udhëtonin pa vizë. NATO duhet gjithashtu të reagojë këtu sepse kufijtë e Republikës së Shqipërisë janë kufijtë e aleancës së NATO-s.
– Ndërkohë, ka shqetësime perëndimore për rritjen e ndikimit të Rusisë, Turqisë dhe madje edhe Kinës në Ballkan. Sipas mendimit tuaj, sa e rëndësishme është kjo shqetësim dhe nëse vendet e rajonit e ndiejnë këtë, pse nuk reagojnë?
– BE dhe SHBA po ngadalë, por me siguri po humbasin Ballkanin Perëndimor dhe e lënë atë te të tjerët. Nuk mund të përjashtojmë mundësinë e ndryshimit të orientimit gjeopolitik të disa vendeve. E shoh zgjidhjen se pas rrugës së përshpejtuar, vendet e mbetura janë të përfshira në NATO, dhe pas anëtarësimit në BE. Shpesh janë vendosur kushte të vështira dhe të pamundura për anëtarësim. Ne kujtojmë se si Bullgaria dhe Rumania “brenda natës” u bënë anëtare të BE-së dhe NATO-s.
– Së fundmi, zoti Drejtor, a mendoni se një përshpejtim i procesit të integrimit në BE të vendeve të Ballkanit Perëndimor mund të çojë në qëndrueshmërinë e stabilitetit në rajon dhe të shuajë “balkanizimin” e saj?
– Në vend të evropianizimit të Ballkanit, po dëshmojmë ballkanizimin e Evropës. Ka një Ballkanizim të Evropës. Shikoni udhëheqësit dhe partitë politike që shfaqen në skenën politike evropiane. Duhet të jemi të vetëdijshëm për faktin se garat e ardhshme në botë do të zhvillohen në mes të rajoneve dhe midis integrimeve rajonale. Prandaj është e rëndësishme që BE të ruajë dhe të jetë edhe më e fortë. Ne po dëshmojmë se sulmet nga jashtë në BE janë pikërisht për këto arsye, por është për t’u habitur që shkalla e madhe e sulmeve ndaj BE-së vjen nga vetë BE dhe kjo është një çështje shqetësuese.
