Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Nga Aurenc Bebja*, Francë – 1 Nëntor 2018
“Ce soir” ka botuar, të dielën e 22 majit 1938, në faqen n°5, intervistën e të dërguarit të saj të posaçëm René Dunan me njerkun dhe vëllain e mbretëreshës Geraldinë në lidhje me dasmën mbretërore të zhvilluar pak kohë më parë në Shqipëri, të cilën Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Rentier në Nice, komandanti Gireaud na deklaron: Po mësoj zanatin e vjehrrit (nga i dërguari ynë i posaçëm René Dunan)
Nice, 21 maj (nëpërmjet telefonit) :
Pranvera në Nice është padyshim gjëja më e bukur që ekziston.
Pemët e sapo çeluara të bulevardit “Victoire” lejojnë të kapërcejë dritën e fortë të diellit që shkëlqen mbi vitrinat.
Në këtë vend, të bekuar nga perënditë, i lagur nga ujërat e Mesdheut, dhe ku atmosfera është e mbushur me aroma të ëmbla të bimësisë së harlisur, një botë kozmopolitane duket se ka lënë takim.
Disa vjet më parë, ky Cosmopolis (Kozmopolis) i vogël mirëpriti një familje, e ngjashme me shumë të tjera, për të cilën ndoshta nuk do të kishim folur kurrë, nëse një ditë, gjatë një balloje në Budapest, një vajzë e quajtur Geraldinë nuk do të kishte takuar Zogun I, mbretin e Shqipërisë. Histori klasike e zhanrit “e mrekullueshme” që të kujton legjendat e vjetra që mësueset e shkollës së vajzave të reja të Nice mund tu tregonin ndoshta nxënësve të tyre, konteshën Geraldinë Apponyi…
Sepse, mbi stolat e bulevardit Marshall Foch, në Nice, u rrit mbretëresha e tanishme e Shqipërisë.
Nëna e saj, kontesha Apponyi, e divorcuar nga konti, ish-marshall i oborrit të Franz-Jozefit u martua, në fakt, para 15 vitesh, me një oficer francez në pension, komandantin Gireaud.
Ushtar me origjinë prej fshati, burri i ri i konteshës vazhdoi të jetonte në pronën e tij në Toulon, ndërsa bënte udhëtime të shpeshta në Nice, ku gruaja e tij kishte vendosur të mbikqyrte edukimin e fëmijëve të saj.
Për pesë vjet, Geraldina ndoqi shkollën e mesme dhe pastaj u kthye në Budapest, ku ajo kishte një vend special në oborrin mbretëror. Aty ajo njohu Zogun I. Pastaj e dimë historinë në vijim…
Gruaja ime thotë që flas së tepërmi
Marta e zonjës Geraldinë u zhvillua në Tiranë, me gjithë madhështinë që kanë takimet mbretërore, ndoshta ndonjëherë pa lumturi.
Natyrisht, familja e mbretëreshës së re mori pjesë në ceremonitë e ndryshme. Festimet përfunduan, komandanti Gireaud, gruaja dhe fëmijët e tij u kthyen në banesën e tyre në “Rrugën Gounod”, në Nice.
Pra, një nga këto pasditet e fundit, unë shkova të trokas në derën e banesës pothuajse mbretërore.
Një çupë e vogël, me përparëse të bardhë, të cilën unë mezi e dalloj në dritën e zbehtë, më pyet për qëllimin e vizitës sime. Një zë, që duket se vjen nga më tutje, ndalon përgjigjen time :
— Lëreni të hyjë.
E gjej veten përballë një personazhi me trup mesatar, i veshur shtëpiak, me pantofla në këmbë dhe me një xhaketë të trashë të Brandenburgut. Pa më lënë mundësinë të prezantohem, vazhdon
— Çfarë dëshironi ?
— Jam reporter i “Ce soir”.
Edhe sikur rrufeja të binte në këmbët e tij, nuk do ta kishte habitur po aq komandantin Gireaud. Por më në fund, qetësohet dhe ne hymë së shpejti në një dhomë të bukur, por të errët, e dekoruar nga një portret i mbretëreshës Geraldinë kur ishte pesëmbëdhjetë vjeçe.
Nga ai moment, nuk munda të thoja një fjalë. Duke folur pa pushim, komandanti Gireaud, i bërë kolonel sipas vullnetit të mbretit Zog, më tregoi me pasion udhëtimin e tij në Shqipëri :
— Çfarë dëshironi që t’ju them ? Nuk e di unë. E kuptoni, më ndodhi krejt rastësisht të jem vjehrri i një mbreti. Pra, po mësoj zanatin e vjehrrit…Udhëtimi ynë ? Qe i mrekullueshëm. Dhe pastaj ju nuk mund ta dini se sa një regjim mbretëror mund të jetë serioz, i ashpër, i striktë.
— Por më në fund, përshtypjet tuaja ?
— Të jashtëzakonshme. Hungaria kishte bërë një përpjekje të madhe dhe pesëdhjetë personazhe zyrtare ishin dërguar. Edhe Italia. Duka i Bergamos erdhi me dy anije, ndërsa konti Ciano mbërriti me avion. Për fat të keq, unë isha i vetmi përfaqësues i Francës.
— Po ministri (përfaqësuesi) i Francës ?
— Ai ishte në një qoshe. Ishte një punë e mërzitshme për të. Nuk përfituan nga prania ime. Megjithatë, unë i pata ftuar gazetarët në një darkë të madhe.
I lodhur, bashkëbiseduesi im ndalet, psherëtin, ndoshta duke menduar për këto bankete të lavdishme, por të padobishme.
Pastaj ai vazhdon:
— Nëse gruaja ime do ta dinte se jeni këtu, ajo do të më bërtiste. Ajo thotë se flas më shumë se ç’duhet…
I zënë ngushtë, i përgjigjem në mënyrë evazive
Komandanti Gireaud, i lançuar tashmë, do të më japë disa informacione që unë po i transkriptoj duke u dridhur, sepse ka shumë gjasa që ato mund të zemërojnë oborrin mbretëror të Tiranës :
— Po, është për të ardhur keq që Franca e la pas dore këtë martesë. Italia e kuptoi rëndësinë e saj. Megjithatë, ju e dini, unë jam anti-italian.
Por, e kontrollon veten menjëherë dhe shton :
— Mbi të gjitha, mos thoni gjë, Zogu…më falni : Madhëria e Tij nuk do të ishte i kënaqur. Ai mund të ketë telashe me Ciano-n.
Megjithëse “anti-italian”, vjehrri i mbretit Zog pranon se admiron vendin e Musolinit. Mendoni pak : ai ka parë atje fëmijë tetë vjeçarë që punonin tokën në vend se të shkonin në shkollë !
Ai më dëshmon sërish modestinë e tij (kalorës i Legjionit të Nderit që prej njëzet e një viteve, megjithëse nuk e mban medaljen) dhe më tregon albumin ku janë ngjitur me kujdes të gjitha copëzat e gazetave që flasin për martesën e Geraldinës
Kunati i mbretit
Dhe ja tani konti Jules-Louis Apponyi, katërmbëdhjetë vjeç, nxënës në liceun e Nice dhe vëlla i mbretëreshës së Shqipërisë.
— Mbreti ka qenë shumë i sjellshëm me mua, tha i riu. Për dasmën, ai më bëri dhuratë një kostum madhështor hungarez, të qëndisur prej ari.
– Çfarë do të bëni më vonë ?
— Po përgatis Shkollën Ushtarake dhe pastaj do të shkoj në Oborrin mbretëror.
Sapo kaloi pragun e sallonit, kur komandanti Gireaud më pyet :
— A do të bëni një artikull të gjatë me ato që ju thashë ?
— Njëqind e pesëdhjetë rreshta.
— Aq shumë !
Përgjigjja qe e shpejtë, e mprehtë, e gëzueshme, ndërsa një lloj kënaqësie shkëlqente në shikimin e oficerit ne pension.
* Çdo gazetë online apo print, çdo portal që merr këtë shkrim duhet të citojë autorin në fillim të shkrimit (Nga Aurenc Bebja, Francë) dhe burimin e informacionit në fund (Blogu © Dars (Klos), Mat – Albania), si dhe të vendosë linkun e burimit :https://www.darsiani.com/la-gazette/ce-soir-1938-intervista-ekskluzive-me-njerkun-dhe-vellain-e-mbretereshes-geraldine-ne-france-pas-dasmes-mbreterore-ne-shqiperi/. Në rast të kundërt mos e publiko këtë shkrim.
