“Fike internetin, ndize jetën”, kështu nxit videoja promovuese nga Koreja e Jugut , realizuar Qendra e Arsimit të Mediave Nori, për Parandalimin e Varësisë nga Interneti, një organizatë e financuar nga një përzierje e parave private dhe publike. Menaxheri i saj, Këon Jang-hee, është i pasionuar për mbrojtjen e fëmijëve nga efektet e këqija të internetit, dhe mbi të gjitha telefonat inteligjentë, të cilët ai i konsideron më të dëmshëm për të gjithë për shkak të gjithëpranueshmërisë së tyre. Prindërit nuk e kuptojnë se sa I rrezikshëm është interneti, thotë ai, duke treguar për një studim të Universitetit Kombëtar të Seul që zbuloi ngjashmëri midis aktivitetit të trurit të të varurve të kokainës dhe entuziastëve të lojërave kompjuterike. Nëse ai do ta kishte në dorë të rinjtë do të duhet të presin për smartfonët e tyre deri sa të mbarojnë shkollën e mesme.
Ka pak mundësi që ai të realizojë dëshirën e tij, por shumë prindër të Koresë së Jugut pajtohen me faktin që fëmijët e tyre harxhojnë shumë kohë në ekrane. Një studim i kohëve të fundit i qeverisë mbi varësinë e smartfonëve dhe të internetit ka shënuar se fëmijët nga 3 në 9 vjeç kanë rrezik të varësisë në nivelin 1.2%, niveli I varësise të adoleshentëve shkon në 3.5%. Kjo mund të mos duket shumë, por kur ndodh, efektet mund të jenë shkatërruese. Disa prej këtyre fëmijëve janë në telefonat e tyre për të paktën tetë orë në ditë dhe humbasin interes për jetën e gjallë. Duke u përpjekur dhe dështuar për t’i larguar ata nga pajisjet e tyre, prindërit e tyre kthehjnë sytë nga qeveria e cila ofron lloje të ndryshme këshillimi, terapi dhe, në raste ekstreme, kampet e nisjes për rehabilitim.
Hong Hyun-joo, i cili punon për qeverinë rajonale të Gyeonggi, provincës më të populluar të Koresë së Jugut, thotë se fëmijët që i nënshtrohen trajtimit zakonisht janë të moshës 14-16 vjeç, me numër të njëjtë të djemve dhe vajzave. Ata dorëzojnë smartfonët e tyre kur arrijnë në kamp dhe kalojnë 12 ditë në konvikt, duke ngrënë ushqime të rregullta dhe duke u angazhuar në shumë aktivitete sportive dhe grupi. Qëllimi është rritja e vetëbesimit të tyre dhe nxitja e tyre për të bërë miq. Ata kryesisht fillojnë me ngërç, por gradualisht bëhen më bashkëpunues. Shkalla e pretenduar “kurë” (që do të thotë kthim në përdorim më normal) është 70-75%. Por kampet mund të marrin vetëm disa qindra fëmijë në vit, jo aq larg sa për të përmbushur kërkesat. Kjo do të kërkonte më shumë para.
Koreja e Jugut mendohet të ketë shkallën më të lartë të përdorimit të internetit problematik në mesin e fëmijëve dhe të rriturve, por shqetësimi për rritjen e përdorimit të mediave digjitale në Perëndim po rritet, veçanërisht në Amerikë. Në vitin 2015, viti i fundit për të cilin janë në dispozicion shifra të krahasueshme ndërkombëtare, nëntë nga dhjetë 15-vjeçarë në të gjithë OECD-në kishin qasje në një smartphone. Ata kalonin mesatarisht 18 orë në javë në internet, pothuajse pesë orë më shumë se në vitin 2012, kështu që shifra ndoshta është edhe më e lartë tani. Rreth 16% e këtyre fëmijëve ishin përdorues ekstremë, që shpenzonin më shumë se gjashtë orë në ditë online në internet. Numri i fëmijëve që nuk e përdorin fare internetin ishte paksa e vogël.
Foshnjat me sy katrore
Gjithnje e më tepër, fëmijët po fillojnë me pajisjet digjitale në mosha gjithnjë e më të reja. Në Gjermani 67% e 10 deri 11-vjeçarëve tashmë kanë telefonat e tyre inteligjentë, duke u rritur në 88% për 12 deri në 13-vjeçarët, sipas Bitkom, një shoqatë e industrisë. Në Britani 83% e 11 deri 12-vjeçarëve dhe 96% e 13- deri 14-vjeçarëve kanë telefonat e tyre, thotë Childëise, një qendër kërkimore. Çfarë bëjnë këta fëmijë në telefonat e tyre inteligjentë? “Gjëra”, thotë John, një 12-vjeçar që jeton në veri të Londrës.
Kjo rezulton të thotë të dërgosh mesazhe dhe të flasësh me miqtë, të shikosh videoklipe, të luash lojëra kompjuterike dhe të harxhosh kohë në Snapchat dhe Instagram. Motra e tij dhjetëvjeçare nuk ka ende një smartphone, por përdor një iPad.
Foshnjat dhe të vegjlit përdorin pajisje dixhitale, të tilla si tableta kur mezi flasin, lexojnë dhe shkruajnë. Akademia Amerikane e Pediatrisë këshillonte prindërit që t’i mbanin fëmijët larg nga ekranet, por tani thotë se biseda me video është e pranueshme edhe për të vegjlit.
Opinionet mbi efektet e mediave digjitale të fëmijëve janë thellësisht të polarizuara. Në një ekstrem, Jean Tëenge, një profesor i psikologjisë në Universitetin Shtetëror të San Diego, i thotë të gjitha me titullin e librit të saj të fundit, “iGen: Pse fëmijët e sotëm të super lidhur me internetin, po rriten më pak rebelë, më tolerantë, më pak të lumtur dhe plotësisht Të papërgatitur për moshën e rritur dhe çfarë do të thotë kjo për pjesën tjetër të nesh “. Smartphone, argumenton ajo, ka ndryshuar rrënjësisht jetën e gjeneratës së fëmijëve amerikanë të lindur në vitet 1995 dhe 2012, kudo që ata jetojnë. Ajo mendon se përdorimi i tepruar i internetit dhe i mediave sociale i bën ata të vetmuar dhe në depresion dhe paraqet rreziqe serioze për shëndetin e tyre fizik dhe veçanërisht për shëndetin e tyre mendor, ndonjëherë deri në pikën e ngasjes së tyre në vetëvrasje.
Të tjerë theksojnë se paralajmërime të ngjashme u bënë kur televizioni filloi të përhapet në gjysmën e dytë të shekullit të 20-të. Në atë kohë besohej gjerësisht se nëse fëmijët kalonin orë të tëra duke shikuar televizor çdo ditë, ata do të bëheshin memecë, të shëndoshë dhe dembelë. Tani shikimi i televizorit së bashku shihet si një aktivitet i vlefshëm familjar për prindërit dhe fëmijët.
Disa nga rreziqet e lidhura me përdorimin e internetit mezi kanë filluar të merren parasysh. Për shembull, fëmijët tashmë krijojnë sasi të mëdha të të dhënave, duke filluar që kur janë akoma në bark, pasi prindërit e tyre e kanë vënë skanimin e parë të foshnjës në internet dhe vazhdojnë nëpër kanale të shumëfishta kur fëmija vazhdimisht regjistrohet duke bashkëvepruar me pajisjet dhe programet. Këto të dhëna do të jenë në dispozicion të palëve të treta dhe nuk ka të dhëna se si do të përdoren. Efektet mund të mos bëhen të qarta deri në shumë vite pas ngjarjes, thotë Monica Bulger nga Data & Society, një organizatë hulumtuese që studjon ndikimin social dhe kulturor të teknologjive të rënda të të dhënave.
Themeluesja e saj, Danah Boyd, në një libër të quajtur “Është e komplikuar: Jetët Sociale të Adoleshentëve të Rrjetit”, pranon se shpenzimi I tepërt I kohës në internet mund të jenë të këqija për adoleshentët, vetëm nëse kjo lë më pak kohë për aktivitete të tjera. Por ajo gjithashtu argumenton se meqë shumica e të rinjve këto ditë kanë më pak mundësi dhe më pak kohë për të dalë dhe të shohin miqtë e tyre, ata kanë nevojë për një mundësi për të folur në mes tyre privatisht. Interneti u ofron atyre një forum të tillë.
Sigurisht që të rinjtë vetë e çmojnë atë. Në të gjithë OECD, 84% e 15-vjeçarëve thonë se rrjetet sociale në internet janë shumë të dobishme, dhe më shumë se gjysma e tyre ndihen keq nëse nuk mund të marrin internet.
Cfarë I shkakton shëndetit të fëmijëve koha që shpenzojnë duke shikuar ekranet është e vështirë të matet. Megjithëse zvogëlon në mënyrë të qartë aktivitetin fizik, gjë që mund të jetë e keqe për mirëqenien e tyre të përgjithshme dhe të shkaktojë shtim në peshë. Mund të ndodhë që fëmijët të vënë në peshë, sepse hanë shumë ushqime të pashëndetshme, ndoshta me reklama që ata kanë parë në ndonjë ekran apo tjetër dhe bëhen më pak aktivë si rezultat I teknologjisë.
Marrëdhënia mes përdorimit të teknologjisë digjitale dhe shëndetit mendor të fëmijëve, në përgjithësi, duket se është në formë U. Hulumtuesit kanë gjetur se përdorimi i moderuar është i dobishëm, ndërsa përdorimi i pamasë ose përdorimi ekstrem mund të jetë i dëmshëm.
Nuk ka kohë për të fjetur
Kjo nuk do të thotë se nuk ka nevojë për shqetësim. Problemet e shëndetit mendor paraqesin barrën më të madhe të sëmundjeve tek të rinjtë. Një studim në dhjetë shtete të OECD-së zbuloi se një e katërta e të gjithë të rinjve kishin një çrregullim mendor. Përdoruesit e mediave sociale dhe lojërave shpesh vuajnë nga privimi I gjumit, e cila duket të jetë e lidhur me ankth dhe depresion. Por përsëri nuk është e qartë se cili është shkaku dhe cili efekti.
Bullizmi në internet është gjithashtu duke u bërë më i përhapur, edhe pse ajo ndikon drejtpërdrejt në një përqindje relativisht të vogël të fëmijëve, dhe ekspertët mendojnë se është përgjithësisht më pak e dëmshme se sa lloji fizik. Dhe njerëzit në mediat sociale përpiqen të bëjnë që jeta e tyre të duket më magjepsëse sesa është me të vërtetë, gjë që mund t’i bëjë fëmijët të ndjehen keq. Sonia Livingstone, profesoreshë e psikologjisë sociale në Shkollën e Ekonomisë në Londër, ka kaluar dekada duke shikuar marrëdhëniet në mes të fëmijëve, mediave dhe internetit. Ajo konkludon se ekranet shpesh mbahen përgjegjës për ankthet e gjera të prindërve që jetojnë në një mjedis të stresit të lartë, pa shumë dëshmi se ata bëjnë realisht dëm të madh.
Është e vështirë të jesh kategorik në lidhje me përdorimin e ekranit. Ajo që është e mirë për një fëmijë të një moshe të caktuar mund të jetë keq për një tjetër të një moshe të ndryshme. Por është e qartë se, veçanërisht për fëmijët e vegjël, kjo ndihmon nëse prindërit janë të angazhuar. Duke parë një video së bashku ose duke kërkuar diçka në internet dhe duke folur për të nuk është aq e ndryshme nga të lexuarit e një libri së bashku. Problemi është se fëmijët mund ta kenë të vështirë të marrin vëmendje nga prindërit e tyre këto ditë, sepse ata, gjithashtu, janë gjithmonë në telefonat e tyre./Përshtati: Elida Marvataj/Opinion.al
