Nga Leslie Vinjamuri, Foreign Policy
Partnerët dhe aleatët e Uashingtonit janë të alarmuar nga mundësia që Donald Trump mund të kthehet sërish në Shtëpinë e Bardhë dhe ata janë të papërgatitur për t’u përballur me një perspektivë të re.
Por nëse zgjedhjet udhëhiqen kryesisht nga problemet në vend, lind pyetja nëse ato vërtet sjellin një ndryshim për politikën e jashtme. Disa argumentojnë se zgjedhja midis kandidatëve kryesorë të sotëm është e parëndësishme kur bëhet fjalë për politikën e jashtme.
Në fund të fundit, Presidenti i SHBA Joe Biden ka vazhduar politikat e Trump për të qenë të ashpër ndaj Kinës dhe axhenda e tij proteksioniste është përshkruar si një version i përditësuar i botëkuptimit “America First”, e Trump.
Sipas kësaj perspektive, politika e SHBA-së pasqyron një konsensus dypartiak: që Uashingtoni duhet të vendosë prioritete të qarta që pasqyrojnë realitetet e sotme gjeopolitike, raporton abcnews.al.
Ekziston gjithashtu një konsensus mbi nevojën për të përshtatur angazhimin ekonomik global të SHBA-së për një botë më konkurruese dhe për të akomoduar ata amerikanë që kanë mbetur pas.
Mbi këto dimensione kritike të politikës amerikane, Biden, Trump, apo në të vërtetë çdo kandidat tjetër do të bënte të njëjtën gjë. Por ka arsye për të qenë të kujdesshëm ndaj pretendimeve të tilla.
Stili i Trump ishte dhe do të vazhdonte të ishte bombastik, kaotik dhe përçarës. Në të kundërt, Biden ka ndjekur diplomaci të nivelit të lartë të organizuar dhe të renditur me kujdes, të krijuar për të menaxhuar tensionet dhe për të parandaluar aksidentet ose keqkuptimet që të çojnë pa dashje në konflikt.
Strategjia e Trump për të zbutur ndikimin ekonomik të Kinës u ngushtua pothuajse ekskluzivisht në tarifa. Megjithatë, një rikthim i Trump mund të rezultojë që ish-presidenti dhe ekipi i tij të përpiqen të zbatojnë një shkëputje me shumicë të dy ekonomive më të fuqishme.
Biden kërkon të largojë rrezikun, por jo të shkëpusë ekonominë amerikane nga ajo e Kinës.
Dhe administrata e tij po e bën këtë përmes një strategjie që kombinon kontrollet e eksportit për teknologjitë e ndjeshme, kufizimet në investime dhe gjithashtu tarifat. Masat ekonomike të brendshme të krijuara për të rritur konkurrencën teknologjike të SHBA-së, duke krijuar gjithashtu vende pune, janë një komponent thelbësor i kësaj strategjie më të gjerë.
Në Tajvan, gjithashtu, të dy kanë qëndrime të ndryshme.
Trump ka thënë se nuk do të mbronte ishullin e vetëqeverisur. Biden ka bërë deklarata të shumta që sugjerojnë se angazhimi i tij për të mbrojtur Tajvanin është shumë më i fortë.
Nëse Trump do të fitonte zgjedhjet, pasojat për marrëdhëniet SHBA-Kinë do të ishin të rënda. Partnerët Indo-Paqësor të Amerikës dhe Europa do të ndjenin efektet dhe do të detyroheshin të bënin një zgjedhje të pakëndshme midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës, raporton abcnews.al.
Rreziku është edhe më i madh në një kohë kur autoriteti ekzekutiv i presidentit për çështjet e politikës së jashtme vazhdon të rritet.
Mbikëqyrja e Kongresit është zvogëluar, veçanërisht gjatë periudhave të qeverisjes së unifikuar. Kjo do të thotë se hapësira për një president me bindje të forta për të ndryshuar kursin e politikës së jashtme të SHBA-së do të merret në konsideratë.
Në vitin 2018, James Goldgeier dhe Elizabeth N. Saunders folën për Foreign Affairs mbi atë që ata e quajtën “presidencë e pakufizuar” dhe cituan aftësinë e Trump për të tërhequr Shtetet e Bashkuara nga shumë organizata të mëdha shumëpalëshe.
Historia gjithashtu sugjeron arsye për pauzë. Zgjedhjet presidenciale të vitit 2000 ishin të vështira, por Gjykata e Lartë përfundimisht ia dorëzoi Shtëpinë e Bardhë Xhorxh Ë. Bush në atë që mund të ketë qenë një nga vendimet gjyqësore më të rëndësishme, ndonjëherë, për politikën e jashtme të ardhshme të SHBA.
Sulmet e 11 shtatorit krijuan një mundësi për presidentin amerikan që të bënte zgjedhje të guximshme politikash. Vendimi për të pushtuar Afganistanin nuk ishte befasues, por është e vështirë të imagjinohet që edhe Al Gore do të kishte nisur luftën në Irak nëse do të kishte mundësinë për të zgjedhur.
Zgjedhjet e vitit 2024 mund të parashikojnë një pengesë të ngjashme për politikën e jashtme të SHBA-së.
Ndryshimi më i rëndësishëm për botën mund të jetë ai i praktikës dhe stilit diplomatik. Në botën e politikës së jashtme, kjo ka shumë rëndësi. Dhe ka të ngjarë të ndikojë më shumë në Europë.
Biden është presidenti më pro Europës që Shtetet e Bashkuara kanë parë që nga Lufta e Ftohtë. Në të kundërt, Trump e ka akuzuar vazhdimisht Europën se po përfiton në kurriz të SHBA-së.
Në një mandat të dytë, ai ka kërcënuar se do të ndalojë menjëherë mbështetjen e SHBA-së për Ukrainën dhe do të tërheqë Shtetet e Bashkuara nga NATO. Diçka e tillë do të krijonte një nivel jostabiliteti dhe përçarjeje që do të reduktonte ndjeshëm përfitimet për anëtarët e saj që ofron organizata.
Të dy gjithashtu ndryshojnë rrënjësisht kur bëhet fjalë për ndryshimin e klimës dhe për Tajvanin, ku perspektiva e një ndryshimi dramatik të politikës do të duket e madhe.
Më shqetësuesja është se nën udhëheqjen e Trump, angazhimi i SHBA ndaj multilateralizmit do të sulmohej në parim dhe në praktikë. Për më shumë se shtatë dekada, Shtetet e Bashkuara kanë siguruar shtyllën kurrizore për një rend shumëpalësh, raporton abcnews.al.
Ambicia që mbështeti këtë rend ka qenë për më shumë paqe, më shumë stabilitet dhe më shumë prosperitet. Uashingtoni beson se shanset për sukses janë më të mëdha nëse punon kolektivisht me partnerët dhe jo vetëm.
Bota e sotme është e mbushur nga probleme që nuk mund të përmirësohen nga asnjë vend i vetëm, sado i fuqishëm qoftë. Lufta e Rusisë në Ukrainë ka treguar fuqinë dhe domosdoshmërinë e unitetit perëndimor.
Ndryshimet klimatike po bëjnë kërdi në shumë shtete që nuk janë burimi kryesor i shkaqeve të tij. Gama e zgjidhjeve të disponueshme pothuajse të gjitha kërkojnë bashkëpunim ndërkombëtar.
Pandemia e COVID-19 vërtetoi se sëmundjet do të jenë gjithmonë më globale sesa përgjigjet për t’i mposhtur ato. Nacionalizmi i vaksinave bëri pak për të ndihmuar në përparimin e një rimëkëmbjeje globale. Në vend të kësaj, ajo tjetërsoi shtetet në jugun global dhe duke e bërë këtë reduktoi aftësinë e Perëndimit për të arritur qëllimet e tij gjeopolitike.
Rreziqet e migrimit të pakontrolluar, qoftë në kufirin jugor të SHBA-së apo nëpërmjet Mesdheut, kërcënojnë të krijojnë jo vetëm një problem humanitar, por edhe një krizë politike në Europë dhe Shtetet e Bashkuara.
Nevoja për një përpjekje të re shumëpalëshe për të menaxhuar këto probleme kritike sociale dhe ekonomike është gjithnjë e më urgjente, raporton abcnews.al.
Në vitin 2016, Trump u dha një zë të fuqishëm atyre që ishin kritikë ndaj multilateralizmit, duke e lidhur atë me fuqizimin e Kinës dhe ndikimet negative që pasuan nga globalizimi te amerikanët e klasës punëtore, veçanërisht me humbjen e vendeve të punës në prodhim.
Ai fajësoi Organizatën Botërore të Tregtisë (OBT) dhe marrëveshjet e tregtisë së lirë si NAFTA.
Pasi erdhi në pushtet, ai veproi sipas këtyre kritikave. Nën udhëheqjen e Trump, parashikueshmëria e angazhimeve shumëpalëshe të Uashingtonit u gërryen pothuajse brenda natës me vendimin për të tërhequr Shtetet e Bashkuara nga marrëveshjet e Parisit për klimën.
Trump kërcënoi vazhdimisht se do t’i jepte fund pjesëmarrjes së SHBA në OBT dhe Organizatën Botërore të Shëndetësisë (OBSH).
Ai tërhoqi Shtetet e Bashkuara nga Këshilli i OKB-së për të Drejtat e Njeriut; Takimet e G-7 u bënë një skenë kaosi dhe jo bashkëpunimi.
Dhe gjatë gjithë presidencës së tij, ai kreu një sërë sulmesh ndaj NATO-s, themeli i sigurisë transatlantike, ndërsa kërcënoi një luftë tarifash me Europën.
Vendimi i tij i papritur për të tërhequr Shtetet e Bashkuara nga marrëveshja bërthamore me Iranin injektoi një shkallë të re paqëndrueshmërie në marrëdhëniet e Amerikës me Europën që vazhdon edhe sot e kësaj dite.
Që kur Trump u largua nga detyra në vitin 2021, faktorë të shumtë janë kombinuar për të përshpejtuar, thelluar dhe intensifikuar pakënaqësinë e vendeve më të varfra ndaj Shteteve të Bashkuara.
Nacionalizmi i Perëndimit për vaksinat dhe dështimi i tij për të dhënë një përgjigje të përshtatshme për të ndihmuar vendet në jugun global të përballen me ndikimet e inflacionit dhe shqetësimit të borxhit u përkeqësuan nga pushtimi i Ukrainës nga Rusia dhe sanksionet që pasuan.
Me dy luftëra të mëdha, në Ukrainë dhe Lindjen e Mesme, kërkesa për udhëheqje të SHBA-së dhe zgjidhje shumëpalëshe është e madhe. Sot, kufizimet politike në vend nënkuptojnë se aksesi në mallrat publike globale është më i vështirë dhe aksesi në treg është gjithnjë e më i kufizuar.
Lehtësimi i borxhit dhe ndihma financiare janë në mungesë, veçanërisht aty ku ato janë më të nevojshme: për të ndihmuar vendet në zhvillim të përshtaten me ndryshimet klimatike.
Kërkesa për udhëheqje të SHBA-së përputhet vetëm me akuzën në rritje të hipokrizisë së SHBA-së. Shumë njerëz në të gjithë botën në zhvillim e kritikojnë Uashingtonin për përkrahjen e një sërë normash ndërkombëtare që ai vetë nuk i ka respektuar, siç është respektimi i sovranitetit të shtetit dhe mbrojtja e civilëve, raporton abcnews.al.
Kritikët akuzojnë Uashingtonin se i promovon këto norma në mënyrë selektive dhe të pabarabartë.
Lufta e fundit midis Izraelit dhe Hamasit e ka nxitur këtë ndjenjë. Mbështetja e palëkundur e SHBA-së për Izraelin dhe numri i viktimave palestineze, përkeqësoi ndjenjën anti-amerikane dhe nxiti akuza të tjera për hipokrizi.
Për shumë njerëz në jugun global, kjo shërben si një kujtesë e fuqishme se politika e SHBA-së është e njëanshme.
Së pari afganët dhe tani palestinezët janë braktisur nga Shtetet e Bashkuara, ndërsa Ukraina ende merr mbështetje të konsiderueshme.
Por Shtetet e Bashkuara janë gjithashtu nën kritika për atë që shumë njerëz e perceptojnë si rolin e tyre të jashtëzakonshëm në institucionet kryesore ndërkombëtare.
Me afrimin e zgjedhjeve të 2024-ës, shumë njerëz kanë frikë se Uashingtoni mund të ndërmarrë hapa të pakthyeshëm drejt izolimit nëse Trump merr pushtetin.
Rënia e multilateralizmit nuk është aspak e pashmangshme, edhe nëse pak votues amerikanë shkojnë në votime në vitin 2024 duke pasur parasysh politikën e jashtme, e lëre më multilateralizmin.
Kandidatët kryesorë për të qenë presidenti i ardhshëm i SHBA-së paraqesin një zgjedhje midis dy vizioneve rrënjësisht të ndryshme për rendin e ardhshëm botëror. Njëra, e avancuar nga Biden, i cili kërkon të reformojë kuadrin shumëpalësh aty ku është e mundur dhe të punojë rreth tij aty ku është e nevojshme, por ta bëjë këtë në partneritet me të tjerët.
E dyta, e përkrahur nga Trump, e sheh rendin ekzistues si antitetik me interesat e SHBA.
Në vend që të përpiqet të reformojë kuadrin ekzistues të institucioneve shumëpalëshe ose të ndërtojë struktura institucionale më të vogla, më fleksibël, ai përqafon politika transaksionale dhe një sistem me ne ose kundër nesh që kërkon të prishë rendin ndërkombëtar.
Dyshimi i tij për multilateralizëm është sa ideologjik aq edhe empirik.
Interesant është fakti se kandidatja republikane Nikki Haley, ofron një axhendë të kundërt internacionaliste që mund të shohë përdorimin e guximshëm të fuqisë së SHBA-së në mënyra që edhe Biden ka hezituar t’i ndjekë.
Këto dy botëkuptime nuk janë thjesht teorike. Efektet e tyre praktike kanë qenë të dukshme gjatë gjithë presidencës aktuale dhe asaj që i parapriu.
Në vitin e tij të parë në detyrë, Biden veproi menjëherë, duke nxitur pjesëmarrjen e SHBA në OBSH, marrëveshjet e Parisit dhe Këshillin e të Drejtave të Njeriut. Ai gjithashtu kërkoi të siguronte partnerët e NATO-s të Amerikës për angazhimin e vazhdueshëm të SHBA-së ndaj aleancës.
Ekziston një çështje ku duket se nuk ka një ndryshim domethënës në politikën e jashtme midis Trump dhe Biden.
Ndërsa amerikanët e klasës punëtore kanë vuajtur efektet e globalizimit dhe ndikimet e tij në prodhim, dhe ndërsa pabarazia e të ardhurave ka vazhduar të rritet, proteksionizmi ka lënë në hije tregtinë, e cila dikur ishte zemra e internacionalizmit amerikan.
Megjithatë, është një gjë të ndalosh progresin dhe krejt tjetër të braktisësh aspiratën fare. Nëse Trump do të kthehej në Shtëpinë e Bardhë, perspektiva që Shtetet e Bashkuara të heqin dorë tërësisht nga OBT do të bëheshin reale.
Dhe kthesa drejt proteksionizmit do të ishte një hap i ri nëse ai do të ndiqte qëllimin e tij të deklaruar për të miratuar një tarifë 10 për qind për të gjitha mallrat e importuara.
Në të vërtetë, rikthimi i Trump në Shtëpinë e Bardhë do të shënonte “zilen e vdekjes” për angazhimin e SHBA-së ndaj multilateralizmit.
Ndërsa Biden ka kërkuar të çojë përpara interesat e SHBA-së përmes partneriteteve, Trump, e ka refuzuar diçka të tillë dhe do të synonte të sabotonte multilateralizmin. Një mandat i dytë i Trump do të nënkuptonte se angazhimi zyrtar i SHBA-së për të trajtuar problemin afatgjatë më ekzistencial të kohës sonë – ndryshimin e klimës ka të ngjarë të shembet brenda natës.
Po kështu, diplomacia e kujdesshme e ndjekur nga administrata Biden në politikën e saj ndaj Kinës do të zëvendësohej nga një unilateralizëm.
Nga të gjitha rajonet në botë, Europa ka përfituar më shumë nga më shumë se shtatë dekada të investimeve të SHBA-së në një rend ndërkombëtar që përqafon multilateralizmin.
Një mandat i dytë i Trump mund ta ndryshojë këtë shumë shpejt. Pushtimi i plotë i Rusisë i Ukrainës solli një rritje të unitetit transatlantik dhe konfirmoi përkushtimin e SHBA-së ndaj NATO-s dhe sigurisë transatlantike.
Trump ka të ngjarë t’i braktisë të dyja dhe të kërkojë edhe një herë ta bëjë Gjermaninë të duket e “pabesë” dhe presidentin rus Vladimir Putin një mik. Një tërheqje e SHBA nga Europa mund të shohë një përmbysje të mprehtë në fatin e Ukrainës, duke e lënë Europën të rrezikuar dhe me detyrën e rëndë për të ndihmuar fillimisht në mbrojtjen dhe më pas në rindërtimin e Ukrainës, raporton abcnews.al.
Jo çdo vend në botë është i kujdesshëm për një mandat të dytë të Trump.
Ata që janë të indinjuar ndaj ndikimit të SHBA-së dhe ndaj rendit shumëpalësh të udhëhequr nga perëndimi mund të shijojnë ndarjen e këtij rendi në dy blloqe, një për Perëndimin dhe një tjetër për pjesën tjetër.
Kina është në krye të kësaj liste, por edheb Rusia nuk mbetet shumë pas.
Të tjerët mund të vlerësojnë një hapësirë më të gjerë për autonomi më të madhe në një botë pa peripecitë e fuqisë së SHBA-së ose presionit për të mbajtur një anë.
India ka vendosur rolin e saj udhëheqës dhe ka përdorur presidencën e saj të G-20 për të avancuar fuqinë e saj në skenën ndërkombëtare. Ajo vazhdon të bëjë presion për një zgjerim të anëtarësimit të përhershëm të Këshillit të Sigurimit.
Por Nju Delhi gjithashtu vazhdon të marrë pjesë në takimet e BRICS dhe Organizatës së Bashkëpunimit të Shangait, vetëm për të siguruar që ajo të ketë një rol në frenimin e ambicieve të atyre platformave shumëpalëshe që i japin Kinës një terren në formësimin e rendit ndërkombëtar.
Përpjekjet e SHBA-së për të kundërshtuar ndikimin e Kinës në jugun global janë ende në fillim.
Në qershor 2021, G-7 u mblodh në Cornëall, Angli. Njoftimi i një angazhimi kolektiv ndaj iniciativës Build Back Better Ëorld (më vonë rifilluar si Partneriteti për Infrastrukturën dhe Investimet Globale) tregoi se Biden u përpoq të bashkonte ekonomitë kryesore perëndimore për të mbështetur një alternativë zhvillimi të bazuar në vlera.
Kjo përpjekje ka qenë e ngadaltë në realizimin e saj, por mund të ngecë në rast të një tranzicioni përçarës në Shtëpinë e Bardhë.
Rezultati i zgjedhjeve presidenciale në SHBA do të jehojë në mbarë globin dhe duke pasur parasysh rëndësinë, duke sikur edhe pjesa më e madhe e botës po voton.
Në mungesë të fletës së votimit, alternativa është të mos qëndrosh duarkryq dhe të shikosh. Tani ka ardhur koha për të menduar në mënyrë strategjike por edhe taktike se si të shfrytëzohet fuqia e SHBA-së.
Europa duhet të mendojë se si mund të jetë një partner thelbësor për Shtetet e Bashkuara dhe të mos fokusohet në mënyrë të veçantë në të kundërtën.
Mbi të gjitha, Europa nuk duhet ta lejojë veten të bëhet e parëndësishme në luftën midis Izraelit dhe Hamasit, por duhet të punojë për të ofruar ndihmë humanitare dhe për të lehtësuar përparimin drejt një zgjidhjeje politike realiste dhe të qëndrueshme.
Pjesa tjetër e botës mund të mos votojë, por duhet të përgatitet për një qeveri amerikane që mund të jetë e paparashikueshme dhe e padisiplinuar por me ambicie globale.
360grade.al
