Pse fuqitë e jashtme ndërhyjnë në konfliktet e brendshme Trazirat Politike dhe Ndikimi Ndërkombëtar
Nga Prof. Dr. Halil Krasniqi, politikan në partin e pamvarur politike (FWV) të Gjermanisë
Trazirat politike brenda shteteve mund të ndikojnë ndjeshëm në interesat e vendeve fqinje, fuqive globale dhe kompanive. Këto përpjekje për të ndikuar zhvillimin në vende të tjera mund të përmbajnë ose të ndezin konfliktet ekzistuese. Interesat që udhëheqin këto ndërhyrje janë të ndryshme, duke përfshirë motive humanitare, ekonomike, diplomatike dhe gjeopolitike.
Ndërhyrjet e jashtme dhe ndërtimi i paqes në vitet 1990, 2000, 2022 dhe 2023
Në vitet 1990 dhe 2000, kishte përpjekje ambicioze nga shtetet dhe organizatat ndërkombëtare për të ndërtuar një rend ndërkombëtar të bazuar në rregulla që lidh ndërhyrjen e jashtme në zonat e konfliktit me vlerat dhe rregullat e pranuara së bashku. Këto përpjekje synuan një zgjidhje sa më paqësore të konflikteve të brendshme.
Rolet e aktorëve të jashtëm
Kur qeveritë ndërhyjnë në konfliktet e brendshme të vendeve të tjera, ato shpesh e bëjnë këtë për arsye që përfshijnë:
- Të qenit Palë në Konflikt: Një shembull është Turqia, e cila ka kryer operacione luftarake kundër milicive kurde në Siri.
- Mbështetja e Palëve në Konflikt: Arabia Saudite dhe shtete të tjera kanë mbështetur palë në konflikte si ai në Jemen me armë, para dhe operacione të fshehta.
- Ndikimi i Konflikteve në Shtetet Fqinje: Shtetet fqinjë shpesh janë viktima të konflikteve të brendshme duke pranuar refugjatë dhe përballur me pasojat e përhapjes së dhunës dhe armëve, siç është rasti me Boko Haram.
- Përfitimi nga Konflikti: Qeveritë mund të përfitojnë nga tregtia e burimeve natyrore të plaçkitura, si qeveria liberiane me “diamantet e gjakut” nga Sierra Leone.
- Ndërmjetësimi në Konflikt: Shtetet dhe organizatat ndërkombëtare mund të veprojnë si ndërmjetës për të zgjidhur konflikte, siç bënë Kina dhe SHBA në luftën civile të Sudanit të Jugut.
- Pjesëmarrja Ushtarake: Shtetet ndërhyjnë ushtarakisht si palë në konflikt, një praktikë që është rritur që nga viti 2010.
- Lufta në Rusi dhe Ukrain, e cila vazhdon të jetë aktive edhe pse arsyeja thelbesore e luftës qe sjell me vehte ndryshime të mëdhaja ekonomike, sociale e politike në tërë botën, nuk është e njohur. Një gjë është e sigurt se kjo luftë i sjelli botës veshtirësira dhe varfëri globale.
- Lufta pasuese, komplet dominuese nga njëra palë luftarake në Palestin e cila tani më 75 vite vazhdon dhe së fundi arriti kulmin e mjerimit kombëtar, është interes i madhe politik, religjioz dhe social. Kjo tregon se si qëndron interesi botëror duke u bazuar në shumicën dhe pakicën kombëtare. Nëse je i vogël dhe nëse nuk ke ndihmë nga të tjeret të finundos i madhi.
Këtu shifet qarte se sa shtete përkrahin të pa drejtin, Duke u përzier rregullisht në politikën e brendeshme të shteteve të huaja. Diku me perkrahje të padrejtë dhe diku në rrënim kombëtar.
Ndryshimet në Organizatat Ndërkombëtare
Organizatat ndërkombëtare si Kombet e Bashkuara, Bashkimi Afrikan dhe Bashkimi Evropian luajnë një rol të rëndësishëm në menaxhimin e konflikteve. Ndryshimet normativ dhe institucionale që nga fundi i Luftës së Ftohtë kanë lejuar ndërhyrjen në shkeljet masive të të drejtave të njeriut. Megjithatë, që nga vitet 2010, përpjekjet e OKB-së dhe organizatave të tjera për të menaxhuar konfliktet e brendshme kanë ngecur.
Përmbledhje dhe Perspektivë
Vitet 1990 dhe 2000 sollën ndryshime të rëndësishme në parandalimin e konfliktit dhe ndërtimin e paqes, por gjithashtu u karakterizuan nga politika të hapura interesi dhe ndërhyrjeje. Zhvillimet që nga vitet 2000, 2010, 2022 dhe 2023 tregojnë një humbje mundësie për bashkëpunim më të mirë për të parandaluar dhe mbrojtur viktimat e luftërave civile. Konfliktet aktuale dhe ndërhyrjet ndërkombëtare tregojnë se bashkëpunimi global për zgjidhjen e paqësore të konflikteve mbetet një sfidë e madhe.
