Shqipëria bëri një hap drejt anëtarësimit në BE duke nisur negociatat formale. Por rruga përpara nuk është ende e qartë. Pas vitesh të ngujuara në dhomën e pritjes së Bashkimit Evropian , Shqipëria nisi të martën bisedimet zyrtare për anëtarësimin në bllok. Kryeministri Edi Rama tha se takimi në Luksemburg ishte “historik” dhe “emocional”. Dhe, këmbënguli ai, nuk ka kthim prapa.
“Zgjedhja e një alternativë ndaj anëtarësimit të plotë në BE do të ishte si të hiqnim dorë nga mënyra e jetesës që zgjedhim përfundimisht pas epokave të errësirës që duruam nën perandoritë dhe regjimet që na u imponuan”, u tha Rama gazetarëve.
“Është çështje jete a vdekjeje për ëndrrën tonë t’u lëmë brezave të ardhshëm një vend ku liria individuale është e padiskutueshme, sundimi i ligjit respektohet dhe demokracia funksionon për të gjithë.
BE-ja ka një listë të gjatë kriteresh për anëtarët aspirantë, duke filluar nga institucionet funksionale demokratike deri te masat kundër korrupsionit dhe garancitë për lirinë e shtypit. Ata që shpresojnë për anëtarësim duhet të provojnë përputhshmërinë me standardet ose të zbatojnë reforma për t’i arritur ato. Tashmë, zyrtarët shqiptarë nisin negociatat për kushtet në të cilat vendi mund t’i bashkohet klubit.
Shqipëria synon vitin 2030
Rama dëshiron të sigurojë vendin e tij në tryezën e liderëve të BE-së deri në fund të kësaj dekade. Megjithatë, nuk ka data apo afate kohore zyrtare në procesin e anëtarësimit në BE dhe priret të zgjasë vite apo edhe dekada.
Ai pranoi se është një qëllim “ambicioz”, jo më pak duke pasur parasysh historinë e BE-së të vonimit, mosmarrëveshjeve dhe shmangies së diskutimeve serioze mbi zgjerimin.
Zgjerimi i BE-së dikur shihej si një rrugë e gjatë, gjarpëruese dhe e dhimbshme drejt askund. Michael Emerson, një studiues me Qendrën për Studime të Politikave Evropiane, thotë se blloku ka “pretenduar se procesi i zgjerimit është i gjallë” duke ofruar hapa pjesë-pjesë të integrimit që përbëjnë pak më shumë se marrëveshje të zgjeruara të partneritetit që “mund të vazhdojnë për aq kohë sa syri mund të shohë.”
Maqedonia e Veriut , fqinji lindor i Shqipërisë, ka pritur që nga viti 2009 që vendet anëtare të pranojnë rekomandimet e ekzekutivit të BE-së për fillimin e bisedimeve zyrtare të pranimit. Serbia ka 10 vjet që negocion detajet e anëtarësimit, Mali i Zi për 12.
Lufta e Ukrainës një ‘thirrje zgjimi’ për BE-në
Megjithatë, disponimi i brendshëm i BE-së ka ndryshuar që nga shkurti i vitit 2022 kur Rusia nisi pushtimin e saj në Ukrainë , dhe Rama e di këtë.
” Ky moment është i veçantë dhe, duhet të them, falë Vladimir Putinit, i cili, me një luftë të pamëshirshme agresioni, zgjoi edhe më skeptikët dhe i bëri ata të shohin realitetin se Ballkani Perëndimor është i nevojshëm për një Bashkimi Evropian më të fortë.” tha ai për DW dhe media të tjera në margjinat e bisedimeve të së hënës.
“Ne do të vrapojmë shpejt për të siguruar që kjo dritare e madhe e mundësive të mos mbyllet pa qenë ne në Bashkimin Evropian.”
Emerson thotë se shanset e Shqipërisë për t’ia dalë mbanë përfundimisht janë “të mira” për sa kohë që Tirana “menaxhon detyrën vendimtare të reformës së shtetit ligjor”.
Ai mendon se Mali i Zi, një nga nëntë kandidatët zyrtarë të BE-së së bashku me shtetet e tjera të Ballkanit Perëndimor, Ukraina, Moldavia, Gjeorgjia dhe Turqia, mund të jetë vendi më i mundshëm për të zhbllokuar anëtarësimin e plotë i pari.
Maqedonia e Veriut ka mbetur duke pritur në krahë?
Megjithatë, Emerson mbetet skeptik nëse shtetet e BE-së do t’i përmbushin me të vërtetë premtimet e tyre të fundit për të përshpejtuar zgjerimin. Shqipëria dikur ishte e lidhur në rrugën e saj drejt Brukselit me Maqedoninë e Veriut, një vend i cili madje ka ndryshuar emrin për të kënaqur Greqinë.
Por tani fqinji perëndimor i Shqipërisë ka mbetur prapa, oferta e saj e ngatërruar në një mosmarrëveshje dypalëshe me Bullgarinë anëtare të BE-së mbi gjuhën, historinë dhe të drejtat e pakicës bullgare në Maqedoninë e Veriut.
Rama tha se ndihej “i trishtuar” për problemin e Maqedonisë së Veriut. “Historia nuk mund të jetë një arsye për të ndaluar bisedimet e pranimit për asnjë vend,” tha ai.
A është BE gati për anëtarë të rinj?
Disa analistë thonë se ky lloj ngërçi është pikërisht arsyeja pse BE-ja duhet të rishkruajë rregullat e veta nëse dëshiron të jetë në gjendje të funksionojë me më shumë anëtarë.
Thu Nguyen, Zëvendës Drejtor i grupit të mendimit Jacques Delors, është mes një grupi studiuesish që rekomandojnë BE-në të heqë kërkesat e saj për mbështetje unanime midis vendeve për vendime të mëdha si sanksionet ose zgjerimi.
Ideja, shkroi Nguyen në X, është “të zvogëlohet potenciali i bllokimit nga lojtarët individualë të vetos”./DW
