Ajo që ndodhi – vrasja tragjike e një adoleshenti 14-vjeçar nga një shok në pragun e një shkolle të mesme – nuk është vetëm një tragjedi e tmerrshme për familjen dhe të afërmit e miqtë e fëmijës, është një humbje për shoqërinë. Ky është një akt dhune, të cilin shumë e kanë konsideruar thjesht si një tragjedi e shkaktuar nga problemet në marrëdhëniet ndërpersonale midis fëmijëve, përkundrazi, kjo ngjarje pasqyron çrregullime shumë më të thella dhe më të përgjithshme në shoqërinë tone, që janë çrregullime që lidhen me aspekte dhe këndvështrime sociale, filozofike, psikologjike, educative, kulturore, etj. Vrasja e një fëmije është një humbje për të gjithë shoqërinë, sepse lëndon të sotmen dhe të ardhmen, duke na kujtuar se çdo humbje jete si edhe jetë të shkuara dëm në të tëra asdpektet, përfshirë edhe jetën në kufizim lirie të individid, prekin ekosistemin shoqëror dhe njerëzor në mënyrë të pashlyeshme.
- Humbja e së ardhmes – Një dëm për të gjithë
Në kuptimin e gjerë, kur vritet një adoleshent, është një humbje që ka ndikim në shoqëri në tërësi. Dhuna ka ndikime shumë të mëdha që arrijnë përtej jetës së të rinjve. Ajo dëmton ekosistemin e një të ardhmeje që mund të jetë e mbushur me mundësi, potenciale dhe kontribute të vlefshme. Siç nënvizon Kanti, “çdo njeri është një qenie e arsyeshme me vlerë të pacenueshme”. Kështu, privimi i jetës së një të riu do të thotë shumë më tepër se sa dëm i kufizuar tek individi dhe ata përreth tij dhe mohon faktin që ky i ri të kishte mundësinë që në jetën e tij të rritej si një qytetar të shëndetshëm dhe i denjë. Nuk është vetëm humbja e jetës së një adoleshenti, por humbja e asaj që ai adoleshent mund të ishte në gjendje t’i jepte shoqërisë, arsimit, shkencës, artit ose çdo veprimtarie apo lëmie tjetër apo dhe kapaciteti që ai mund të kishte për të qenë pjesë e së ardhmes që të tërë ëndërrojmë. Një dukuri e tillë tregon se, si shoqëri, ne nuk arrijmë të shfrytëzojmë mundësinë për t’i ndihmuar të rinjtë të realizojnë potencialin e tyre, të kanalizojnë energjinë dhe idetë e tyre dhe në këtë mënyrë të kontribuojnë në krijimin e një bote më të mirë dhe më të drejtë. Është një humbje e madhe dhe çdo fëmijë që humb jetën për arsye dhune do të thotë humbje e një mundësie për përparim dhe zhvillim. - Aspekti social – Çfarë po ndodh me rininë?
Mënyra më e mirë për të kuptuar thelbin e këtij akti është të shikojmë ndikimin e tij në aspektin social. Nga tragjedia në fjalë, vëmë re pasqyrimin e një lloj regresioni shoqëror, ku dhuna është kthyer në një mënyrë për të shfaqur zemërimin dhe zhgënjimin. Akti i vrasjes në rastin konkret tregon se me sa sfida të mëdha dhe të shumëanëshme duhet të përballen brezat e rinj, përfshirë këtu shkakun e mungesës së vëmendjes nga institucionet sociale dhe arsimore, si një sfidë reale, që nëse do ekzistonte si vëmendje mund të ndikonte mirë në reduktimin e stresit dhe tensionit në tërësi dhe te të rinjtë në veçanti. Shkollat janë vende të formimit dhe mbështetjes shoqërore, prandaj, ato duhet të jenë një vend ku adoleshentët mund të përballen me përvoja që formojnë identitetin dhe zhvillimin e tyre dhe jo vende ku dhuna përdoret si mjet për zgjidhjen e konflikteve. Është shumë e rëndësishme të rritet mbështetja psikologjike dhe edukative në këtë drejtim, në mënyrë që çdo adoleshent të ketë mundësinë të zhvillohet në kushte sigurie dhe mbështetjeje. Siç thuhet nga një studim ndërkombëtar i vitit 2029 i Kombeve të Bashkuara, “kultura e dhunës tek të miturit dhe adoleshentët është pasojë e nivelit të lartë të stresit dhe ndjenjës së pafuqisë që përjetojnë ata përballë kushteve të jetesës dhe presioneve sociale” dhe ky është një shqetësim që kërkon një qasje holistike, të qëndrueshme. - Aspekti filozofik – Çfarë na tregon ky akt?
Është një ngjarje e trishtueshme që pyet filozofikisht se çfarë do të thotë etika dhe morali kur një shok vret shokun, një adoleshent vret bashkëmoshatarin. Një shoqëri e paaftë për t’u kujdesur për jetën e të rinjve duket sheshit se ka humbur shtyllat e saj, të cilat përbëhen kryesisht nga humanizmi, ndjeshmëria dhe vlerësimi për jetën. Sipas Niçes, “ajo (çdo) shoqëri që përdor dhunën si zgjidhje për problemet sociale ka dështuar në zhvillimin e një morali që mbështet individin dhe komunitetin”. Si i tillë, ky akt pasqyron një dështim të kësaj natyre, është një manifestim tërësor i mungesës së vlerave që duhet të shënojë çdo shoqëri e zhvilluar. Nga një këndvështrim utilitar, vrasja e një adoleshenti konsiderohet një humbje e madhe për shoqërinë, sepse një ngjarje e tillë shkakton dëm përtej të rinjve të përfshirë, duke prishur mundësinë për një të ardhme më të mire dhe në këtë aspekt, sipas filozofit (John Stuart) Mill, “veprimet që po ndodhin duhet të maten me ndikimin më të gjerë që ato krijojnë në shoqëri”. Ky shembull dhune, që është i pandarë nga shembujt e tjerë të përditshëm, ka pasoja shkatërruese dhe padyshim që sjell edhe një hendek të madh brezash, paralelisht me krijimin e një mjedisi dhe kulture ku dhuna gradualisht fillon dhe justifikohet deri në falje. - Aspekti psikologjik – Dhuna si zgjidhje?
Dhuna, e manifestuar në këtë vrasje, është një tjetër simptomë e çrregullimeve psikologjike që prekin rininë e sotme dhe këto çrregullime lidhet në mënyrë të drejtpërdrejtë me pasigurinë, stresin, frikën dhe mungesën e mbështetjes emocionale në jetën e përditëshme me të cilën përballen shumica e adoleshentëve kur ata fillojnë e përballen me sfidat e jetës. Pamundësia për të përballuar ndjenjat negative dhe për të menaxhuar siç duhet këto emocione rezulton që këto ndjenja të kthehen në agresion dhe dhunë. Teoria e të mësuarit social, (e trajtuar nga Albert Bandura), është një nga teoritë kryesore që shpjegon dhunën në adoleshencë. Sipas kësja teorie, individët mësojnë sjelljen e dhunshme nga mjedisi përreth dhe nga modelet që imitojnë. Kur një adoleshent i ri rritet në një mjedis ku dhuna është e pranishme dhe e justifikuar, ajo mund të kthehet në një mjet të fortë në dorën e tij për zgjidhjen e problemeve dhe ngarkesave emocionale, në aspektin se idividi mendon dhe beson se kjo zgjidhje është mënyra më e mirë dhe veprimet e dhunshme janë veprimet më të dobishme për të gjetur e dhënë zgjidhje, kur në falt ky është një model i dështuar që do të kërkonte ndërhyrje dhe mbështetje për të parandaluar që të ndodhin fatkeqësi si kjo. - Aspekti arsimor dhe pedagogjik – Nevoja për ndihmë dhe ndryshim
Shkollat janë ekologji sociale brenda të cilave adoleshentët duhet të zhvillojnë kompetencën akademike dhe social-emocionale. Si të tilla, ata kanë një rol kritik në formimin e individëve të mirëintegruar që mund të kontribuojnë në një shoqëri paqësore dhe të zhvilluar. Megjithatë, shkollat bëhen vende ku tensionet e adoleshentëve kulmojnë me dhunë nëse nuk ka mbështetje psikologjike dhe sociale. Në këtë rast, duket se shkolla ka dështuar në rolin e saj si vend edukimi dhe mbrojtjeje. Një raport i UNICEF (2020) përmend se “shkollat duhet të ofrojnë mbështetje të përhershme për të rinjtë, duke ofruar mundësi për zhvillim emocional dhe social”, gjë që në fakat te ne nuk ndodh.
Si përfundim dhe rezultat, ky akt tragjik, i cili ka lënë pas dhimbje dhe pikëpyetje të mëdha, është një thirrje e fuqishme për ndryshim. Ajo që humbëm nuk ishte vetëm jeta e një të riu, por e ardhmja e përbashkët e shoqërisë, në të cilën secili prej pjesëmarrësve sjell kontributin e tij. Tani është koha e duhur që ne të investojmë në arsim, mbështetje psikologjike dhe një kulturë paqeje, për t’u kujdesur për jetën dhe zhvillimin e rinisë sonë, në mënyrë që shoqëria të rimëkëmbet dhe të riformohet. Siç ka thënë Martin Luther King Jr, “Jo dhuna, por dashuria dhe mirëkuptimi janë mënyrat për të ndërtuar një të ardhme më të mirë”.
THE LOST FUTURE. By: Dr. Enriko Ceko
What happened – the tragic murder of a 14-year-old teenager by a friend on the threshold of a high school – is not only a terrible tragedy for the family and relatives and friends of the child, it is a loss for society. This is an act of violence, which many have considered simply as a tragedy caused by problems in interpersonal relationships between children, on the contrary, this event reflects much deeper and more general disorders in our society, which are disorders related to social, philosophical, psychological, educational, cultural aspects and perspectives, etc. The murder of a child is a loss for the entire society, because it hurts the present and the future, reminding us that every loss of life as well as past lives wasted in all aspects, including life in restriction of individual freedom, indelibly affects the social and human ecosystem.
- Loss of the Future – A Harm to All
In the broadest sense, when a teenager is killed, it is a loss that affects society as a whole. Violence has far-reaching impacts that reach beyond the lives of young people. It damages the ecosystem of a future that could be filled with opportunities, potential, and valuable contributions. As Kant emphasizes, “every human being is a rational being of inviolable value.” Thus, depriving a young person of their life means much more than limited harm to the individual and those around them and denies that young person the opportunity to grow into a healthy and worthy citizen in their lifetime. It is not just the loss of a teenager’s life, but the loss of what that teenager could have given to society, to education, to science, to the arts, or to any other activity or field, or the capacity they might have to be part of the future we all dream of. Such a phenomenon shows that, as a society, we fail to seize the opportunity to help young people realize their potential, channel their energy and ideas and thus contribute to the creation of a better and more just world. It is a great loss and every child who loses his life due to violence means the loss of an opportunity for progress and development. - The social aspect – What is happening to youth?
The best way to understand the essence of this act is to look at its impact on the social aspect. From the tragedy in question, we notice the reflection of a kind of social regression, where violence has become a way to express anger and frustration. The act of murder in this case shows how great and multifaceted challenges the younger generations have to face, including the lack of attention from social and educational institutions, as a real challenge, which if it existed as attention could have a good impact on reducing stress and tension in general and among young people in particular. Schools are places of formation and social support, therefore, they should be a place where adolescents can face experiences that shape their identity and development and not places where violence is used as a means of resolving conflicts. It is very important to increase psychological and educational support in this regard, so that every adolescent has the opportunity to develop in conditions of safety and support. As stated by a 2029 international study by the United Nations, “the culture of violence among minors and adolescents is a consequence of the high level of stress and the feeling of helplessness that they experience in the face of living conditions and social pressures” and this is a concern that requires a holistic, sustainable approach.
- Philosophical Aspect – What does this act tell us?
It is a sad event that philosophically asks what ethics and morality mean when a friend kills a friend, a teenager kills a peer. A society incapable of caring for the lives of young people clearly seems to have lost its pillars, which consist mainly of humanism, sensitivity and appreciation for life. According to Nietzsche, “that (any) society that uses violence as a solution to social problems has failed to develop a morality that supports the individual and the community”. As such, this act reflects a failure of this nature, it is a comprehensive manifestation of the lack of values that should mark any developed society. From a utilitarian perspective, the murder of a teenager is considered a great loss to society, because such an event causes harm beyond the young people involved, ruining the possibility of a better future and in this regard, according to the philosopher (John Stuart) Mill, “the actions that are taking place must be measured by the wider impact they create in society”. This example of violence, which is inseparable from other everyday examples, has devastating consequences and undoubtedly also brings a large generation gap, in parallel with the creation of an environment and culture where violence gradually begins and is justified to the point of forgiveness. - Psychological aspect – Violence as a solution?
Violence, manifested in this murder, is another symptom of the psychological disorders that affect today’s youth and these disorders are directly related to the insecurity, stress, fear and lack of emotional support in daily life that most adolescents face when they begin to face the challenges of life. The inability to cope with negative feelings and to properly manage these emotions results in these feelings turning into aggression and violence. Social learning theory, (developed by Albert Bandura), is one of the main theories that explains violence in adolescence. According to this theory, individuals learn violent behavior from the surrounding environment and from the models they imitate. When a young adolescent grows up in an environment where violence is present and justified, it can become a powerful tool in his hand for solving problems and emotional burdens, in the sense that the individual thinks and believes that this solution is the best way and violent actions are the most useful actions to find and provide solutions, when in fact this is a failed model that would require intervention and support to prevent disasters like this from happening.
- Educational and pedagogical aspect – The need for help and change
Schools are social ecologies within which adolescents must develop academic and social-emotional competence. As such, they have a critical role in shaping well-integrated individuals who can contribute to a peaceful and developed society. However, schools become places where adolescent tensions culminate in violence if there is no psychological and social support. In this case, it seems that the school has failed in its role as a place of education and protection. A UNICEF report (2020) mentions that “schools should provide ongoing support for young people, offering opportunities for emotional and social development”, which in fact does not happen in our country.
In conclusion and result, this tragic act, which has left behind great pain and question marks, is a powerful call for change. What we lost was not only the life of a young person, but the common future of society, to which each of the participants brings their own contribution. Now is the time for us to invest in education, psychological support, and a culture of peace, to care for the lives and development of our youth, so that society can recover and be reshaped. As Martin Luther King Jr. said, “Not violence, but love and understanding are the ways to build a better future.”
IL FUTURO PERDUTO. Di Dott. Enriko Ceko
Ciò che è accaduto, il tragico omicidio di un adolescente di 14 anni da parte di un amico sulla soglia di una scuola superiore, non è solo una tragedia terribile per la famiglia, i parenti e gli amici del bambino, è una perdita per la società. Questo è un atto di violenza, che molti hanno considerato semplicemente come una tragedia causata da problemi nelle relazioni interpersonali tra bambini, al contrario, questo evento riflette disturbi molto più profondi e generali nella nostra società, che sono disturbi correlati ad aspetti e prospettive sociali, filosofici, psicologici, educativi, culturali, ecc. L’omicidio di un bambino è una perdita per l’intera società, perché ferisce il presente e il futuro, ricordandoci che ogni perdita di vita così come le vite passate sprecate in tutti gli aspetti, inclusa la vita nella restrizione della libertà individuale, colpisce indelebilmente l’ecosistema sociale e umano.
- Perdita del futuro: un danno per tutti
In senso più ampio, quando un adolescente viene ucciso, è una perdita che colpisce la società nel suo insieme. La violenza ha impatti di vasta portata che vanno oltre la vita dei giovani. Danneggia l’ecosistema di un futuro che potrebbe essere pieno di opportunità, potenziale e contributi preziosi. Come sottolinea Kant, “ogni essere umano è un essere razionale di valore inviolabile”. Pertanto, privare un giovane della propria vita significa molto più di un danno limitato all’individuo e a coloro che lo circondano e nega a quel giovane l’opportunità di crescere come un cittadino sano e degno nel corso della sua vita. Non è solo la perdita della vita di un adolescente, ma la perdita di ciò che quell’adolescente avrebbe potuto dare alla società, all’istruzione, alla scienza, alle arti o a qualsiasi altra attività o campo, o la capacità che potrebbe avere di far parte del futuro che tutti sogniamo. Un tale fenomeno dimostra che, come società, non riusciamo a cogliere l’opportunità di aiutare i giovani a realizzare il loro potenziale, a canalizzare la loro energia e le loro idee e quindi a contribuire alla creazione di un mondo migliore e più giusto. È una grande perdita e ogni bambino che perde la vita a causa della violenza significa la perdita di un’opportunità di progresso e sviluppo. 2. L’aspetto sociale: cosa sta succedendo ai giovani?
Il modo migliore per comprendere l’essenza di questo atto è guardare al suo impatto sull’aspetto sociale. Dalla tragedia in questione, notiamo il riflesso di una sorta di regressione sociale, dove la violenza è diventata un modo per esprimere rabbia e frustrazione. L’atto dell’omicidio in questo caso mostra quanto grandi e sfaccettate siano le sfide che le giovani generazioni devono affrontare, tra cui la mancanza di attenzione da parte delle istituzioni sociali ed educative, come una vera sfida, che se esistesse come attenzione potrebbe avere un buon impatto sulla riduzione dello stress e della tensione in generale e tra i giovani in particolare. Le scuole sono luoghi di formazione e supporto sociale, quindi dovrebbero essere un luogo in cui gli adolescenti possono affrontare esperienze che modellano la loro identità e il loro sviluppo e non luoghi in cui la violenza viene utilizzata come mezzo per risolvere i conflitti. È molto importante aumentare il supporto psicologico ed educativo in questo senso, in modo che ogni adolescente abbia l’opportunità di svilupparsi in condizioni di sicurezza e supporto. Come afferma uno studio internazionale delle Nazioni Unite del 2029, “la cultura della violenza tra i minori e gli adolescenti è una conseguenza dell’elevato livello di stress e del senso di impotenza che sperimentano di fronte alle condizioni di vita e alle pressioni sociali” e questa è una preoccupazione che richiede un approccio olistico e sostenibile.
- Aspetto filosofico: cosa ci dice questo atto?
È un evento triste che filosoficamente chiede cosa significhino etica e moralità quando un amico uccide un amico, un adolescente uccide un coetaneo. Una società incapace di prendersi cura della vita dei giovani sembra chiaramente aver perso i suoi pilastri, che consistono principalmente in umanesimo, sensibilità e apprezzamento per la vita. Secondo Nietzsche, “che (ogni) società che usa la violenza come soluzione ai problemi sociali ha fallito nello sviluppare una moralità che supporti l’individuo e la comunità”. In quanto tale, questo atto riflette un fallimento di questa natura, è una manifestazione completa della mancanza di valori che dovrebbero caratterizzare qualsiasi società sviluppata. Da una prospettiva utilitaristica, l’omicidio di un adolescente è considerato una grande perdita per la società, perché un tale evento causa danni che vanno oltre i giovani coinvolti, rovinando la possibilità di un futuro migliore e a questo proposito, secondo il filosofo (John Stuart) Mill, “le azioni che si stanno verificando devono essere misurate dall’impatto più ampio che creano nella società”. Questo esempio di violenza, che è inseparabile da altri esempi quotidiani, ha conseguenze devastanti e senza dubbio porta anche un grande divario generazionale, parallelamente alla creazione di un ambiente e di una cultura in cui la violenza inizia gradualmente ed è giustificata fino al perdono. - Aspetto psicologico: la violenza come soluzione?
La violenza, manifestata in questo omicidio, è un altro sintomo dei disturbi psicologici che colpiscono i giovani di oggi e questi disturbi sono direttamente correlati all’insicurezza, allo stress, alla paura e alla mancanza di supporto emotivo nella vita quotidiana che la maggior parte degli adolescenti affronta quando inizia ad affrontare le sfide della vita. L’incapacità di affrontare i sentimenti negativi e di gestire correttamente queste emozioni fa sì che questi sentimenti si trasformino in aggressività e violenza. La teoria dell’apprendimento sociale (sviluppata da Albert Bandura) è una delle principali teorie che spiega la violenza nell’adolescenza. Secondo questa teoria, gli individui apprendono comportamenti violenti dall’ambiente circostante e dai modelli che imitano. Quando un giovane adolescente cresce in un ambiente in cui la violenza è presente e giustificata, può diventare uno strumento potente nelle sue mani per risolvere problemi e fardelli emotivi, nel senso che l’individuo pensa e crede che questa soluzione sia la via migliore e che le azioni violente siano le azioni più utili per trovare e fornire soluzioni, quando in realtà questo è un modello fallito che richiederebbe intervento e supporto per impedire che disastri come questo accadano.
- Aspetto educativo e pedagogico: la necessità di aiuto e cambiamento
Le scuole sono ecologie sociali all’interno delle quali gli adolescenti devono sviluppare competenze accademiche e socio-emotive. In quanto tali, hanno un ruolo fondamentale nel plasmare individui ben integrati che possono contribuire a una società pacifica e sviluppata. Tuttavia, le scuole diventano luoghi in cui le tensioni adolescenziali culminano nella violenza se non c’è supporto psicologico e sociale. In questo caso, sembra che la scuola abbia fallito nel suo ruolo di luogo di istruzione e protezione. Un rapporto dell’UNICEF (2020) afferma che “le scuole dovrebbero fornire un supporto continuo ai giovani, offrendo opportunità di sviluppo emotivo e sociale”, cosa che in realtà non avviene nel nostro Paese.
In conclusione e risultato, questo tragico atto, che ha lasciato dietro di sé grande dolore e punti interrogativi, è un potente appello al cambiamento. Ciò che abbiamo perso non è stata solo la vita di un giovane, ma il futuro comune della società, a cui ciascuno dei partecipanti porta il proprio contributo. Ora è il momento per noi di investire nell’istruzione, nel supporto psicologico e in una cultura di pace, per prenderci cura della vita e dello sviluppo dei nostri giovani, in modo che la società possa riprendersi ed essere rimodellata. Come disse Martin Luther King Jr., “Non la violenza, ma l’amore e la comprensione sono i modi per costruire un futuro migliore”.
