Prof. Dr. Dr. Halil Krasniqi, politikanlokal në partinë e pamvarur politike gjermane (FWV)
Politika globale sot është e ndikuar nga një sërë faktorësh të ndërlikuar, duke përfshirë tensionet gjeopolitike, ndryshimet ekonomike dhe transformimet teknologjike. Evropa dhe Shtetet e Bashkuara luajnë një rol kyç në formimin e rendit botëror, me politikat e tyre të brendshme dhe të jashtme që ndikojnë në stabilitetin ndërkombëtar. Më poshtë do të shqyrtojmë zhvillimet kryesore politike në Evropë dhe në SHBA, si dhe ndikimin e rikthimit të Donald Trump në presidencën amerikanempor edhe politikën paszgjedhore të Kosovës.
Politika aktuale në Evropë
Bashkimi Evropian (BE) përballet me sfida të shumta, përfshirë krizën ekonomike, luftën në Ukrainë, ndryshimet klimatike dhe rritjen e lëvizjeve populiste. Po ashtu, dinamika politike brenda vendeve anëtare ka sjellë tensione të reja, duke e vënë BE-në përpara vendimeve të rëndësishme për të ardhmen e saj.
Kriza ekonomike dhe inflacioni
Në vitet e fundit, ekonomia evropiane ka kaluar nëpër një periudhë të vështirë. Pas pandemisë COVID-19 dhe fillimit të luftës në Ukrainë, çmimet e energjisë dhe ushqimeve janë rritur ndjeshëm, duke nxitur inflacionin. Banka Qendrore Evropiane (BQE) ka rritur normat e interesit për të frenuar inflacionin, por kjo ka ndikuar negativisht në rritjen ekonomike dhe kreditimin.
Gjermania, si ekonomia më e madhe e BE-së, është përballur me ngadalësim ekonomik, ndërsa vendet e tjera si Franca, Italia dhe Spanja janë duke kërkuar mënyra për të stimuluar rritjen ekonomike.
Kriza energjetike ka bërë që BE-ja të përshpejtojë tranzicionin drejt burimeve të ripërtëritshme të energjisë, por sfidat mbeten të mëdha për të siguruar furnizim të qëndrueshëm dhe të përballueshëm për qytetarët.
Lufta në Ukrainë dhe siguria evropiane
Pushtimi rus i Ukrainës ka tronditur stabilitetin e Evropës dhe ka çuar në ndryshime të mëdha në politikën e mbrojtjes dhe sigurisë:
BE-ja dhe NATO kanë rritur ndihmën ushtarake dhe financiare për Ukrainën, ndërsa Rusia ka intensifikuar sulmet kundër infrastrukturës ukrainase.
Suedia dhe Finlanda kanë marrë vendimin historik për t’iu bashkuar NATO-s, një hap i rëndësishëm në ndryshimin e arkitekturës së sigurisë evropiane.
Mosmarrëveshjet brenda BE-së për sanksionet ndaj Rusisë vazhdojnë, me disa vende si Hungaria që kundërshtojnë masa të ashpra, ndërsa Gjermania dhe Polonia kërkojnë politika më agresive kundër Moskës.
Kriza demografike dhe emigracioni
Një tjetër sfidë e madhe për Evropën është plakja e popullsisë dhe nevoja për forcë punëtore. Sipas studimeve, shumë vende evropiane, përfshirë Italinë, Spanjën dhe Gjermaninë, po përballen me një rënie të ndjeshme të lindshmërisë.
Politikat e emigracionit kanë shkaktuar debate të ashpra mes vendeve anëtare. Disa vende kërkojnë kufizime më të ashpra ndaj emigrantëve, ndërsa të tjera theksojnë se emigracioni është i domosdoshëm për rritjen ekonomike.
Kriza e refugjatëve nga Lindja e Mesme dhe Afrika e Veriut vazhdon të mbetet një problem i madh, me BE-në që përpiqet të arrijë marrëveshje për shpërndarjen e refugjatëve mes vendeve anëtare.
Lëvizjet populiste dhe euroskepticizmi
Në shumë vende evropiane, partitë populiste dhe euroskeptike janë duke fituar terren. Kjo reflekton një zhgënjim të gjerë të qytetarëve me politikat e BE-së dhe qeverive vendore.
Në Itali, kryeministrja Giorgia Meloni po udhëheq një qeveri me prirje nacionaliste, duke sfiduar politikat tradicionale të BE-së.
Në Francë, Marine Le Pen vazhdon të forcojë pozicionin e saj si liderja kryesore e opozitës ndaj Emmanuel Macron.
Në Gjermani, Alternativa për Gjermaninë (AfD) është në rritje, duke bërë thirrje për politika më të rrepta ndaj emigracionit dhe për zvogëlimin e rolit të BE-së.
Politika aktuale në shtetet e bashkuara dhe rikthimi i Donald Trump
Në SHBA, politika është përqendruar te rikthimi i Donald Trump në presidencë. Trump, pas një fushate të tensionuar, u rikthye në Shtëpinë e Bardhë më 20 janar 2025, duke sjellë ndryshime të thella në politikën e brendshme dhe të jashtme.
Politikat e brendshme të Trump
Trump ka bërë një kthesë të fortë nga administrata e mëparshme e Joe Biden, duke u përqendruar në:
Kufizimin e emigracionit – Një nga vendimet e para të Trump ishte një urdhër ekzekutiv për të ndaluar nënshtetësinë automatike për fëmijët e lindur nga prindër që nuk janë shtetas amerikanë.
Reformat ekonomike – Trump ka premtuar ulje të mëdha taksash për bizneset dhe lehtësime për industrinë e naftës dhe gazit.
Politika konservatore – Ai ka fuqizuar gjyqtarët konservatorë në Gjykatën e Lartë dhe ka ndërmarrë masa për të kufizuar të drejtat e abortit në disa shtete.
Politika e jashtme e Trump
Rikthimi i Trump ka sjellë ndryshime të mëdha në marrëdhëniet ndërkombëtare:
Marrëdhëniet me NATO-n – Trump ka kërkuar që vendet evropiane të paguajnë më shumë për mbrojtjen e tyre, duke ngritur shqetësime për të ardhmen e aleancës.
Lufta në Ukrainë – Trump ka qenë skeptik për mbështetjen ndaj Ukrainës dhe ka sugjeruar negociata të reja me Rusinë.
Marrëdhëniet me Kinën – Ai ka ripërtërirë tensionet tregtare me Pekinin, duke vendosur tarifa të reja mbi produktet kineze.
Reagimet ndërkombëtare
Evropa është e ndarë mbi Trump – disa liderë, si Viktor Orban i Hungarisë, e mbështesin, ndërsa të tjerë, si Macron dhe Scholz, janë të shqetësuar për ndikimin e tij në marrëdhëniet transatlantike.
Rusia dhe Kina janë të kujdesshme, duke pritur për të parë se si do të ndryshojnë politikat e SHBA-së ndaj tyre.
Politika Kosovare dhe lidhshmëria me Evropën
Pas zgjedhjeve parlamentare të mbajtura më 9 shkurt 2025, skena politike në Kosovë po përballet me sfida të shumta të brendshme që ndikojnë në formimin e institucioneve dhe stabilitetin e vendit.
Rezultatet e zgjedhjeve dhe formimi i qeverisë
Lëvizja Vetëvendosje (LVV) doli si partia më e votuar në këto zgjedhje, duke marrë 41,29% të votave me 88,04% të votave të numëruara deri më tani.
Megjithatë, ky rezultat nuk i siguron LVV-së shumicën absolute në Kuvend, duke e detyruar atë të kërkojë partnerë koalicioni për të formuar qeverinë e re. Kjo situatë ka krijuar paqartësi dhe vonesa në procesin e formimit të institucioneve të reja.
Kriza institucionale dhe sfidat politike
Analistët politikë paralajmërojnë për mundësinë e një krize institucionale, pasi rezultatet e zgjedhjeve nuk japin një fitues të qartë me shumicë të mjaftueshme për të formuar qeverinë e vetme. Kjo mund të çojë në negociata të gjata dhe të vështira mes partive politike.
Një tjetër sfidë e rëndësishme është mungesa e demokracisë së brendshme brenda partive politike në Kosovë. Kjo mungesë transparence dhe llogaridhënieje brenda subjekteve politike mund të pengojë procesin demokratik dhe të ndikojë negativisht në funksionimin e institucioneve shtetërore.
Marrëdhëniet me aleatët ndërkombëtarë
Ndërkohë, marrëdhëniet e Kosovës me aleatët ndërkombëtarë, veçanërisht me Shtetet e Bashkuara të Amerikës, janë në një fazë delikate. Ekspertët theksojnë se qeveria e re duhet të trajtojë me seriozitet këto marrëdhënie dhe të krijojë një strategji të qartë për politikën e jashtme, sidomos në kontekstin e ndryshimeve në administratën amerikane.
Në këtë periudhë paszgjedhore, Kosova përballet me sfida të shumta të brendshme politike që kërkojnë zgjidhje të shpejta dhe efektive për të siguruar stabilitetin institucional dhe për të avancuar në rrugën e integrimeve euroatlantike.
Politika aktuale në Evropë dhe SHBA po kalon nëpër një periudhë të tensionuar dhe të paparashikueshme. Evropa përballet me sfida të brendshme dhe të jashtme, ndërsa SHBA-ja është duke kaluar një ndryshim të madh me rikthimin e Trump. Këto zhvillime do të kenë ndikim të madh në stabilitetin dhe bashkëpunimin ndërkombëtar në vitet e ardhshme.
