Nga Irena Dragoti
Në rrjedhën e pandalshme të jetës njerëzore, miqësitë, shoqëritë apo dashuritë shpesh perceptohen si diçka që na përket dhe që do të mbetet e pandryshuar pavarësisht kohës, rritjes apo sjelljeve tona. Kjo lloj sigurie, që shpesh nuk analizohet, është kultivuar deri diku nga shoqëria ku jetojmë. Ajo na ka mësuar të kemi zemrat më të mëdha se plagët tona! Natyrshëm lind pyetja se çfarë e justifikon këtë siguri? A është produkt i reciprocitetit të vërtetë apo formë e kamufluar e egoizmit tonë?
Njeriu ka prirjen të mbështetet tek të tjerët për ndjenjën e përkatësisë dhe vazhdimësisë, në këtë kuptim, një mike, shoqe apo partnere perceptohet si një element konstant i ekzistencës sonë ndaj kemi prirjen drejt shoqërizimit i cili presupozohet të frymojë mbi reciprocitetin. Në çastin që marrëdhëniet e krijuara mes mikesh, shoqesh apo partnerësh i marrim të mirëqena, biem në qasje të njëanshme, të interesuar për pritshmëritë tona. Kjo ndodh si prej egoizmit e nënvlerësimit, ashtu edhe prej mosnjohjes së vehtes a personalitetit të dyfishtë tek disa syresh. Kjo ndodh kur mendojmë se gatishmëria njerëzore në kujdes e përkushtim na përket si lider vlerash. Me dashje apo pa e shndërrojmë sigurinë e marrëdhënies në iluzion që zgjat deri në momentin kur vetëdija për brishtësinë e tyre na godet me forcë.
Por, a kanë qenë ndonjëherë reale këto marrëdhënie përderisa arrijnë pikën e humbjes apo zvarritjes? Kjo qëndron si dilemë morale dhe ekzistenciale. Si individë të prirur ndaj vetëkënaqësisë dhe harresës nuk kultivojmë një ndërgjegjësim më të madh për vlerën tonë jashtë këtyre mardhënieve. As nuk kuptojmë se ndjenja e dorëzimit ndaj një marrëdhënieje në dukje “perfekte” duhet të ngacmojë e ndezë mekanizma psikologjikë njëjtë me antitrupat për të neutralizuar në mendje“ virusin e zvarritjes”
Marrëdhënie në dukje ideale, na bëjnë që shpesh të heqim dorë nga shumë pjesë të vetes si liria, shpengimi, rebelizmi, madje dhe vetëbesimi, duke i shndërruar në një garë me vehten për ta mbrojtur nga humbja. Në thelb, ky është iluzioni. Sakrifikojmë veten për një siguri që në fakt nuk ekziston por e fantazon frika. Marrëdhëniet e ndërtuara mbi frikën e humbjes janë forma të varësisë emocionale. Ne dorëzohemi, pranojmë më pak sesa meritojmë, duke u transformuar në një version të deformuar karakterial të vetvetes. Kur arrijmë këtë pikë, shpesh nuk e pëlqejmë më veten tonë, duke u bllokuar edhe në rrugëdalje.
Miqtë, shokët apo partnerët që na bëjnë të ndiejmë se vetëm ata mund të na japin plotësinë e vetes shndërrohen nga bekim në pengesë për rritjen.
Pse është kaq e vështirë të shpëtojmë prej mardhënieve tilla?
- Varësia emocionale:
Kemi dorëzuar veten tek të tjerët si burimin kryesor të lumturisë sonë.
-Frika nga boshllëku - Besimi i tepruar që mund të rezultojë shantazhues Ti ke ekzistuar dhe do të ekzistoje nëse nuk do të manipuloje vehten. Marrdhënia më e rëndësishme që kemi në jetë është ajo me veten. Nëse ndiejmë se jemi shndërruar në dikë që nuk e duam por as e njohim më, kjo është prangosja me e rëndë e rritjes sonë. Shumë njerëz nuk duan liri, parapëlqejnë nënshtrimin nga autoriteti i një individi njëjtë si ajo nga një strukture si një lloj “sadomazokizmi”mendor që i jep kënaqësi e lumturi nëpërmjet dhembjes. Atëherë ky individ edhe nëse i shpëton njërës mardhënie ka gjasa që gjithë jetën të ndertojë të njëjtë gjë. Siç ka individë që bëjnë beteja të vazhdueshme mes logjikës e emocionit, argumentojnë qartë rrugën e duhur por i mungon forca.
Shohim përsosjen në papërsosje mardhëniesh!
“Asgjë nuk është më e rrezikshme se miqtë që ndihen të sigurt në vendin e tyre,- thotë Baltasar Gracián
Në shumë raste, trajtimi si “prani e garantuar” nuk vjen nga një person i vetëm, por nga një dinamikë më e gjerë shoqërore. Disa na mbajnë pranë “si barnë”sepse janë të lënduar diku tjetër, disa si “rrezik” që duhet mbajt nën kontroll, disa si mëshire, apo vrarje ndërgjegjeje e disa prej naivitetit tonë. Në çastin që siguria diku tjetër sfunon gjitha këto, menefregizmi institucionalizohet. Madje faturohesh edhe nga pjesa e fajit për shkak të:
1- Vetëmbrojtjes a vetjustifikimit
Njeriu, thuhet nga psikologë të njohur, ka një mekanizëm të lindur mbrojtës që e ndihmon të shmangë dhembjen e vetëpranimit. –
2- Barrës së reciprocitetit
3- Egocentrizmit dhe ndjenjës së viktimizimit
Shpesh njerëzit ju trajtojnë pikërisht ashtu siç ata kanë “precipituar” nga mungesat e tyre, por kjo nuk duhet të na bëjë t’i justifikojmë. Thjesht duhet të ndalojmë së qeni naiv, apo së pranuari modelet si rastësi. Kur një mardhënie njerëzore ju tregon kufijtë, besojeni atë . Reciprociteti nuk do tju bënte kurrë të pyesni veten se ku e keni vendin…
