Nga Laura Olldashi
U ktheva në dhomën time. Në mëngjeset që ma njohin zgjimin. Përgjumja është këtu. Sytë me vështirësinë e heshtur për të kapur dritën e parë. Muskujt tkurren, të paaftë për të marrë ashpërsinë e ditës. Aq, vetëm ato pak sekonda, ku gjithçkaja është pa peshë: momente të shkurtra, ku jam perëndesha e asgjëve të mia. Vetja boshuar: pa sentimente, pa zhurmë, pa asnjë inat apo shqetësim. Çdo gjë që është jashtë është akoma më jashtë: fëmijë e porsalindur, brenda kambanës së heshtjes, që merr dritë shpërndarjeje magjie.
Kisha ditë që kisha ikur larg këtyre perceptimeve. Që prej momentit kur kisha zbritur nga vetja, për të vëzhguar jetën e të ngjashmëve të mi. Zhurma e tyre më kishte përplasur tutje, sa nuk kisha mbrojtje nga bota ime. Në këto dy frekuentime; jashtë edhe brenda, ajo që mbetej misterioze ishte fjala. E kisha ndjekur nëpër rrugë, e kisha ndjekur edhe kur e dëgjoja jashtë, te të ngjashmit, por edhe kur ishte brenda meje. Kishte ndryshim: te unë ishte mbretëreshë; ndërsa jashtë, e harruar mes ferrit. E njoh si është bërë. Jam pjesa e saj e brishtë, dhe nuk mund ta lija ashtu të vetme. E ndoqa në zhurmën e atyre ditëve. Nën ritmin e çmendur të ngjarjeve, në prapaskenat e personazheve, në performancën e fjalimeve të tyre dhe, më pas, në shpërndarjen multidimensionale tek ne; nëpërmjet tyre kisha ndjekur, jo vetëm fatin e saj, por edhe tonin. Kisha vëzhguar mimikat, gojën që i përdorte, si i zhvlerësonin, si i kërcënonin dhe i kthenin në një mjet për ta hedhur, jo jashtë vetes, por mbi ne. Kishte edhe nga ata që e kafshonin ngadalë nëpër dhëmbë, pothuajse e përtypnin, e zgërdhinin me buzën gjysmë të qeshur, për të nxjerrë jashtë nënvlerësimin që kishin për vete. Pastaj fjalët kur ishin mbi buzë, me koralin e buzëkuqit, të cilat, përpara se t’i nxirrnin, i fshinin me një pecetë të bardhë, i rrumbullakosnin dhe i hidhnin si helme të edukuara.
Askush nuk negocionte për mospërdorimin e bukur të fjalës, paçka që të gjithë e ndjenim efektin që linte mbi lëkurë. Futej edhe te unë, në pore, aq sa ma ndryshonte energjinë, më çorodiste dhe më çmendte; me të vetmen dëshirë të largohesha dhe të rrija në heshtje. Ti mbyllja dyert, dritaret, cepat e vogla të vetvetes, ku mund të hynte edhe një fije e vogël, germë apo mimikë. Por, as kjo nuk ndihmonte. Nuk dija të isha indiferente. Të vija syzet e zeza dhe t’i ktheja shpinën botës.
Përse më interesonte akoma njeriu? Përse doja ta dija çfarë kishte në brendësi? Përse nuk kishte limit kureshtja ime?
Më kishte mjaftuar një dhe ishte sikur t’i njihja të gjithë!
Por, më ndodh që, mbi sy kam mjegull. Sa herë zgjas dorën, e njejtë me atë lëvizje në ajër, për të kapur fluturat dhe për t’i hequr nga aty. Por nuk më është e mundur. Mjegulla më rrëzohet vetëm kur i shkoj deri në fund njohjes. Dhe kur e gjeja fundin, zhgënjehesha dhe doja të kthehesha mbrapsht. Por gjëmat kishin ndodhur tashmë; se për mua rënia e njeriut është gjëmë.
- Po të kesh njohur një, i ke njohur të gjithë. – do të oshëtinte e gjithë qenia ime.
Opingat e botës nuk kishin mjaftuar. Pse mos njihja dhe opingat e vendit tim?
Një ditë, i mblodha fjalët që dilnin nga këto gojë, i hipa sipër dhe, me to, u ktheva mbrapsht nga kishin dalë dhe hyra drejt e në stomak të atyre njerëzve, për të kuptuar çfarë kishin brenda vetes.
-Nga vijnë fjalët? – pyeta dhe i ndoqa si një Lizë e vogël.
Ato më zhytën në kuzhinën ku gatuheshin. As nuk gatuheshin. Ishin krudo, të ftohta, të vetme, thika të vogla që prisnin. Ndonjëherë më dukeshin sikur ishin poshtë një vaji të përvëluar, sepse kërcisnin dhe hidheshin aq lart, sa dilnin jashtë gojës dhe digjnin edhe personin me të cilin po flisnin. Përbërësi lidhës nuk ishte presja, as heshtja, as errësira pasi në vetvete janë të bukura, por terri, sepse mbartnin makabrën. Fjalë të lidhura bashkë me egon, prepotencën, injorancën, kërcënimin, dhunën, lëpirjen dhe frikën.
Por, ajo vetja ime e bukur, ajo që i gëzohet lëkundjes së fijes së barit, kur bie rrezja e fundit e një dielli të pasdites vihet në kërkim të dritës brenda tyre.
(Pse vazhdoj akoma të jem Lizë në këtë botë?)
E gjej të rrëzuar, me fytyrë poshtë, aty në fundin e barkut, mbi një pellg të ndenjur, përzier me baltë. Fus duart në ujin e qelbur, për ta ngritur. Peshonte shumë sa ishte e pamundur lëvizja.
Drita ngre vetëm kokën, më sheh në sy dhe më thotë: - Nuk mundem, nuk kam forcë!
Drithërohem, ndiej ftohtë dhe jam e pistë. Era që kundërmonte, si nga fjalët të hedhura mbi tavolinën ku grihej mishi i gjallë, edhe nga pisllëku i pellgut ku, kishte rënë drita, më kishin hyrë kudo. Stomaku më përzihej. I mbushur plot më të vjellat e mia. Do të doja të largohesha, të ikja, por nuk mundja. Drita që nuk ka peshë, kishte rënë dhe nuk ngrihej dot.
E pyes: - Kush të hodhi këtu?
-Nuk më ka hedhur kush, por nuk ma njohin prezencën. Ndoshta hera e fundit që më kanë parë ishin fëmijë.
Mendoj se njerëzit janë të shqetësuar për hijen e tyre. Bëjnë të pamundurën, për ta errësuar më shumë, ndërsa unë jam e fiksuar me dritën.
Nuk është ajo që i jep kuptim hijeve? Nuk është ajo që do të mi ftillojë ato?
Por, problemi nuk është hija ime. Problemi jam e gjitha unë, që nuk kam një barrierë solide dhe të lartë, për të mos thithur çfarë bëjnë të ngjashmit e mi. Me atë maninë e ndreqësit të orave për t’i futur pincat e mia dhe për t’i rregulluar. - Si mund t’i zgjoj këta njerëz që të kujdesen për dritën e tyre? – vazhdoj të pyes akoma si Lizë.
Ndoshta, po t’i vihem përballë, do ta shohin diferencën?
Dhe e bëra një provë. Kalova mbi vetvete, mbi ato gjëra që i kam Bibël. Hyra te i vetmi njeri, vetëm që të zgjohej dhe të kuptonte çfarë kishte brenda vetes dhe sa i bukur kishte qenë dikur. Por nuk më kuptoi, as kur i fola për rrëfimin që më kishte bërë drita e tij, e rrëzuar në pellg, as kur i thashë që të merret me hijen e tij.
Por është e kotë të flas. Nuk është më. Ai i kishte kuptuar gjërat krejt ndryshe. Kujtonte që po të merrte dritën time do të forcohej. Dhe e bëri. Nga mishi im shkëputi një parcelë drite dhe u zhduk. Mbas disa ditësh iu largua hija, sepse nuk ia njihte këtë lloj drite dhe… erdhi te unë. Normal, më kishte njohur për të zotin e dritës. Kështu që, një ditë, u gjeta me dy hije, të cilat më ngatërroheshin nëpër këmbë.
Ka ditë kur dielli më rrëzohet, ka ditë që më bie poshtë gjunjëve dhe më duhet të ngrej hijen time nga fundi i gropës së botës. Mendo sa e vështirë do të kishte qenë të tërhiqja çdo ditë hijen e dikujt tjetër dhe ta shpjegoja, ta kuptoja apo ta pranoja si timen. Nuk do të ishte e mundur, sepse nuk ia njihja origjinën. Sado të lodhesha, nuk do ta kuptoja.
Kështu që, i thashë hijes së tjetrit të ikte nga unë. Nuk e lidhte asgjë me mua. Më kishte ndodhur disa herë që ishte larguar nga trupi im dhe e kisha gjetur poshtë rrotave të makinës. E imagjinova edhe kur hijes iu shkëput zemra dhe vdiq.
Vuaj nga një ndjenjë faji ndaj gjërave që kanë dhimbje. Aq më shumë kur jam afër tyre, sipër, apo dëshmitare e atij trishtimi. Edhe për pikën e shiut që kërkon të lirojë një qiell të tërë, por nuk gjen një kanal syri për të dalë, vuaj. Njëlloj më dhëmbi edhe zemra e hijes së tij që vdiste.
Vuaj! Kështu që, pa dëshirë, i afrohem personit në fjalë dhe ia kthej hijen mbrapsht, duke i thënë: - «Para se t’i japësh dritë, kuptoji hijet e tua. Brenda teje i ke përgjigjet. Zgjoji sytë e brendshëm dhe vëzhgo! Nuk është e rastësishme drita ime. Më është dashur një jetë ta krijoj. Aty kam dhimbjet, rëniet, dështimet, përjashtimet. Çdo “Jo”, në të gjitha gjuhët të botës. Janë falënderimet për ato “Jo”. Janë të gjitha ulërimat, buzët e mbyllura, grushtet e mbledhura, heshtjet, kjo qetësi që ti njeh sot, apo aftësia për t’i lënë gjërat që të ikin. Si të lashë edhe ty të shkosh. Janë edhe “Jo”-të e tua, por edhe dhimbja që pata, kur shkëpute parcelën e dritës nga unë dhe ike. Të lashë ta bësh dhe e pe me sytë e tu që vjedhja nuk të shërbeu.
Ti më vodhe!
Dhe për çfarë? Për një parcelë mishi. Do të më lumturoje sikur ta përdorje për evoluimin tënd, për shpirtin, apo ta shihje si maestro dhe ta falënderoje për prezencën në jetën tënde.
Por është e kotë. Edhe sikur të më dëgjosh, nuk kupton asgjë nga mënyra ime e të qenurit. Ia vë fajin trupit tim që nuk funksionon. Kemi dy ndjeshmëri, totalisht të ndryshme: ti më sheh me trup dhe unë të flas me shpirt».
Këto mendoja sipër pellgut, ku rrija dhe shihja dritat e tjera të rrëzuara. Të atyre njerëzve që do shpëtonin botën dhe prodhonin fjalë të tmerrshme që binin mbi ne.
Çdo pjesë që na bën e ka një zemër; edhe syri, edhe fjala, edhe puthja, edhe hija, edhe drita, edhe vetë zemra. Por ato nuk e njihnin. Ishin në luftë për një ekzistencë dominuese dhe të pakuptimtë, ku hijen e tyre e shpërndanin fatalisht mbi ne. Njerëzit, me dritën e rrëzuar, me fjalën që ulërinte dhe çorodiste, kishin turp nga hija e tyre dhe mezi prisnin ta largonin nga vetja, sepse mbyteshin. E kishin më të lehtë ta fshehnin dhe jo ta kuptonin. Prandaj jemi kaq keq, sepse mbajmë hijet e tyre, së bashku me hijet tona.
Ishte e kotë të rrija aty. Përgjigjet i kisha marrë. I hipi sipër fjalëve, të cilat ishin duke shpërthyer si plumb jashtë, nga goja e tyre dhe dal fluturimthi, saqë përplasem në betonin e një muri.
- Për pak sa nuk e theve kokën. Ç’të duhet një sport i tillë? Si nuk zure mend? T’u sqarua mjegulla tani, Lizë?- fliste kurrizi im i dërrmuar.
-Çfarë është brenda, është edhe jashtë! – do të ishte refreni naiv i atij udhëtimi.
Por kur filloj të kthehem mbrapsht, kur dal nga trupat e tyre, kur dal nga qyteti dhe nga vendlindja, kur dal edhe nga bota, përsëris: çfarë është brenda, është edhe jashtë!
Dhe ky pohim i fundit nuk ka të bëjë më me disa persona, por me ne, njerëzit.
Pastaj mbledh trupin. I fus kockat në vendin e tyre. Mundohem ti ngjis dhe shoh veten time si një fotografi: - Çfarë është brenda, është edhe jashtë…ndërsa unë jam një nga ata që, dikur, isha aty brenda.
Por e shoh veten kaq mirë dhe kaq ndryshe këtu lart! Përse nuk arrij ta zbërthej atë botë?
Kisha më shumë se një muaj që isha larguar nga vetja për t’u ndjerë kaq konfuze në një botë që nuk e shihja si timen. Në fakt, as një botë nuk është më e imja. As ajo e botës. Kam vetëm disa qoshe që më përkasin. Aty, ku kujtimet më qajnë nga malli: njerëz, përqafime, fije bari, erëra perëndimesh, parfumi i verdhë i kallëzave të pjekura të grurit, këngë të largëta që, herë pas here, më afrohen.
Të tjerat janë hije, që hyjnë dhe dalin, pa lënë asgjë nga vetja e tyre, si kurrë të njohur më parë. Ekuilibrat fitohen për të mos u rrëzuar. Ngritja fillon gjithsesi nga momenti zero, por nuk është zeroja e rënies së parë: ka përpara numra që i duhen vetëm pak kohë të forcohen dhe të bëhen të dukshme.
Po flisja për mjegullën time. Ndoshta nuk e dini, por ato janë pyetje, enigma për mua. Janë ato paaftësi për ta zbërthyer të gjithën; pritje për një kohë të dytë.
Nuk i kam çuar deri në fund gjërat, ose kam dëshiruar t’i lë në mes, kur i kam njohur dhe t’i dërgoj në të shkuarën time. Kuptoj se kam edhe unë pjesë të mbyllura. Duhet ti hap, sepse kanë parë dhe, memoria bën më të thjeshtën mbyllet në vetvete.
Fëmi i vogël, që ecën brenda meje hapu, m’u rrëfe!
Çfarë shikon në skutat, aty ku më mbaron fjala e rrëfimit?
Pse më ngre barriera dhe nuk më çon përtej vetvetes?
Përse më ke dhënë kaq shumë zemra? Ku t’i çoj dhe t’i mbështes?
Nga dalin fjalët e mia kur shkruaj?
Çfarë zëri ka shpirti kur flet?
Ku është burimi i fjalës, ku është burimi i shpirtit? Si është takimi me pafundësinë?
Dëgjoj zërin që del nga unë dhe më vjen timbri. Jep kuptime që e bën të qartë apo dyshuese ekzistencën.
Kush më thotë që ky zë është i imi, apo këto fjalë janë të miat?
E brendshmja ime, deri në çfarë pike t’i njoh skutat?
Në fakt, rrëfimin mund ta mbaroj këtu. Fjala më është e butë, por nuk më shfaqet. Ndoshta mërzitet me të jashtmen time dhe nuk më flet, prandaj mos prisni që unë të shkruaj.
Pastaj, mozaikë xhamash. Vezullime dritash. Do të donin të qëndronin më shumë. Fjala ka autoritet. Hyj brenda saj dhe i respektoj heshtjen, pres që diçka të ndodhë. Nuk dua të jem protagoniste. Vështrimi ka ikur më larg se unë dhe, akoma është një perde që më ndan dhe nuk më lë ti hyj në thelb gjërave. Ndoshta as nuk doja. Dija të kthehesha në personazh kryesor, vetëm kur gjërat kanë dhimbje. Qesh, sepse askush nuk e njeh plogështinë time, që, si tani, m’i humb fjalët dhe ma lë në mes tregimin.
Janë disa toka brenda vetes, ku akoma nuk kam mundur të shkoj. Ndoshta për këtë më duhet jeta, për të shkuar aty një ditë. Do mësoj mbi delikatesën, të tejdukshmen dhe vezullimet.
Dritëza, dritëza që bien. Porta mes meje dhe atyre. Do ti hap një ditë… Tani dua të bie mbi gjoksin e tokës, të vë veshin për ta dëgjuar:
Nga dalin fjalët e mia kur shkruaj?
Ku e gjej këtë qetësi dhe kaq heshtje?
Pse kjo dëshirë e madhe për të zbritur nën momentin zero?
Brenda në errësirën time janë përgjigjet…
Më në fund, e kthyer në dhomën time. Në mëngjeset që ma njohin zgjimin. Përgjumja është këtu. Sytë me vështirësinë e heshtur për të kapur dritën e parë. Tkurren muskujt, të paaftë të marrin ashpërsinë e ditës. Aq, ato pak sekonda ku gjithçkaja është pa peshë. Momente të shkurtra, ku jam mbretëresha e asgjëve të mia. Vetja boshuar, pa sentimente, pa zhurmë, pa asnjë inat apo shqetësim. Çdo gjë që është jashtë është akoma më larg: fëmijë e porsalindur, brenda kambanës së heshtjes që merr shpërndarjeje magjie.
Dritëza, dritëza që bien dhe kthehen. Një portë mes meje dhe fjalës. Një ditë do të di ta hap…
A është fjala, përendeshë te unë?
~Lauraolld
~ Prill – Maj – Qershor, 2025
