Nga Gerina Mullaj
Të dashur parlamentarë! Ju jeni të fuqishëm e të pushtetshëm si lordët e Anglisë në shekullin 17 . Po me shihni çuditshëm dhe po mendoni se si gjeta guximin te dal para jush, këtu në Parlament, një copë njeri si unë, pa pushtet dhe shkëlqim. Po pyesni veten nga dola? Si erdha ketu, pse erdha? Po mendoni nëse kam një mbiemër që më fal privilegje apo nëse jam e zgedhura e popullit? Sepse dicka duhet te kem që të meritoj hyrjen time këtu dhe për më tepër mbajtjen e një fjalimi para jush.
Nuk kam asgjë më shumë sesa mllefit. Mllefi është pashaporta e shenjtë e njerëzve të ndershëm e të varfër, mjeti që ata kanë gëzuar qëkurse përmbysnin qeveritë me anë të revolucionit.
Lordë, ju keni gjithcka. Karriget tuaja në parlament janë saherë të ngrohta, sapo dilni prej këtu, ju presin fuoristradat monstruoze, me shkëlqim dhe meshin të tepruar, ndërsa më pas zonjat tuaja në shtëpitë tuaja..oh ato nuk janw zonja janë baronesha, ndërsa ato nuk janë shtëpi por janë kështjella.
Unë vij nga fundi, nga mjerimi, nga raca njerëzore për t’ju thenë që po, ne njerëzitë jemi të vërtetë. Ekzistojmë. Për fatin tuaj të keq ne jemi prej mishi dhe ndonjëherë kur s’ka më mish në trupin tonë, kemi kockat, si për t’u mbajtur në këmbë. Këtë lajm erdha t’ju jap. Që ne frymojmë akoma. Që jashtë mureve të këtij kuvendi, jashte xhamave të zinjë të makinave tuaja, jashtë mureve të kështjellave tuaja, rënkon si shtazë e çalë, njerëzimi.
Por ju nuk e dini shijen e mjerimit, ose më keq akoma, e dini por e shpërfillni. Ju nuk e dini si është acari, si është varfëria, por edhe nëse e dini dhe e shpërfillni, akoma më keq. Sepse ju jeni lart ndërsa ne poshtë. Vera juaj kushton më shtrenjtë edhe se gjaku i Krishtit, darkat nëpër lokalet luksoze, dëfrimet nëpër hotele me pesë yje, udhëtimet në botë, orët e floririt që ju rëndojnë kyçin e dorës por jo ndërgjegjen, shtëpitë në det, shtëpitë në mal, shtëpitë në kodër, parfumet dhe kollarot, fundet kashmir të baroneshave tuaja…
Të gjitha këto janë vezullimet tuaja luksoze, e ju njerëzve që përfaqësoni shpirt-dobëtit . Eh, c’paradoks! Bollëku përfaqëson mungesën. Bollëku juaj vjen prej mungesës sonë. C’tmerr! C’ shfrytëzim! C’padrejtësi! Ne jemi mungesa jonë dhe njehëresh jemi bollëku juaj. Ne jemi taksat tuaja, ne jemi kartat e blerjes së gjithëfarëlloj sendesh dhe rehatish luksoze që ju gëzoni si përfaqësuesit tanë. Ne jemi ata që duhet të ulen në mënyrë që ju të ngriheni. Sepse sic ka thënë Hygoi: Ju keni gjithçka sepse ne nuk kemi asgjë.
Kam ardhur t’ju them që unë jam një hic, një hije, një zë e që pavarësisht hicit tim unë vij këtu me zërin e dobët duke mbartur me vete zërat e njerëzve të shtypur. Zërat e tyre shkrihen me zërin tim. Ne jemi një zë. Dhe ky zë më trazon gjoksin, më bën të guxoj, të harroj sa e vockël jam ballë jush dhe të ngrihem, të lartësohem deri në vendin e kuvendimeve tuaja, deri në podiumin e parlamentit.
Lordë! Ju jeni oratorë të shkëlqyer. Për këtë s’kam c’të them. Jeni emocionues, ngashëryes, politikanë që gëzoni artin e të folurit në publik, përdorni metafora të goditura dhe qëndrimi juaj është mallëngjyes. Flisni dhe qeshni bukur. Visheni bukur. Mbani erë të mirë. Mënyra si lëvizni duart, si vështroni, si heshtni, si impononi, si kërkoni votat, si bindni, si premtoni dhe si justifikoni mosmbajtjen e premtimeve, a thua se ketë set veçorish e keni trashëguar nga Napoleoni.
Por Lordë, lajmi i keq për ju është se ne e dijmë cfarë fshihet prapa madhështisë suaj. Aty fshihet më e tmerrshmja prej të gjithave: Shpërfillja. Se edhe brenda një molle të bëshme, të kuqe, me lëkurë të ndritshme mund të fshihet krimbi i kalbjes.
Por ja që dhimbja jonë është e vërtetë, po aq e vërtetë sa vera e shtrenjtë që pini. Jashtë xhamave të makinave tuaja njerëzit vuajnë. E dinit këtë?
Këtë verë kur shkova në një nga ato fshatrat e largëta ku as dielli nuk depërton pash dhe ndjeva varfërinë! Skamjen! Keni dëgjuar për skamjen? Unë shkova në verë po në dimër c’të bëhet aty vallë? Unë shkova këtë vit por e dini cfarë ndjeva? Sikur kisha udhëtuar në kohë. Sikur isha kthyer në shekullin 17 kur mjerimi, uria, i ftohti, sëmundjet jetonin me popullin ndërsa gostitë, pasuritë, kofshwt e pulave, dashuritë dhe qejfet jetonin me mbretërit dhe lordët. Oh, si t’ja u shpjegoj? Ndjeva se asgjë s’ka ndryshuar. Se revolucioni është i domosdoshëm sot njëlloj si atëherë.
Kam ardhur t’ju tregoj se lumturia juaj është hidhërimi jonë. Si mund të shijoni të mirat tuaja kur jashtë ka uri? Nuk keni gjak në vena? Po zemra a ju pulson? Nëse po kjo tregon që jeni si ne. Që nuk jeni zota. Por nese jeni si ne ku e keni ndjeshmërinë?
Kur flisja me fëmijët e atyre fshatrave dalloja trishtim në sytë e tyre. E kuptoni c’do të thotë një fëmijëri e trishtuar? Fëmijëria është mishërimi i gazmendit, i lojërave, të qeshurave, moskokëçarjeve, gëzimeve. E dini pra c’do të thotë një fëmijëri e mohuar? Sikur fëmijët tuaj të vishnin të njëjtat rroba dhe ato të grisen dhe të vjetrohen. Dhe ata prapë veshin ato sepse s’kanë të tjera.
Sikur fëmijët tuaj vetëm për një ditë të jetonin si fëmijët që takova, të shkojnë në shkollë me cizme plastiku, mes thëllimit, uji t’ju futej në këmbë e i ftohti t’ju futet në palcë, dhe ngrohje prapë të mos gjejnë. Sikur bukën që nënat gatuajnë për një familje të madhe, të racionuar, fëmijët ta ndanin, ta ndanin, ta ndanin dhe në fund të kuptonin që ajo copë bukë ishte sa për t’i mbajtuar akoma gjallë. Shtëpi me nga 5-6 frymë. Shtëpi me banjat jashtë. Shtëpi në të cilat kur hyje brenda vinin erë mjerim, erë dhimbje, erë lagështirë, erë uri.
Oh, ju nuk e njihni këtë botë. Nuk e dini sa e tmerrshme është errësira. Ju lordët e këtij shekulli! Dhe të mendosh që ju jeni këtu, pikërisht në ato karrige të ngrohta me detyrën për të njohur mirë këtë botë, për ta ndryshuar, për të sjellë dritën. Kjo është detyra juaj, ju keni në dorë fatet e tona. Veproni! Ose më mirë, duhet të them: Ndjeheni. Nuk ka si t’ja u prek ndërgjegjen kjo mizëri nëse ju nuk e ndjeni vërtetë në lëkurën tuaj të hidratuar.
Prekeni nga afër. Shkojini afër popullit jo vetëm vitin e fushatave elektorale. Përfytyroni tani sikur gjithë ajo skamje t’ju bjerë ju. Larg qoftë! Nuk do duronit asnjë ditë. Sepse nuk jeni të fortë, të kalitur si populli. Ju jeni robër të instiketeve, dobësive dhe pasjeve tuaja. Nuk do duronit. Do thyeshit menjëherë.
Lordë ju lutem, ndjeheni të paktën. Nuk po ju kërkoj ta provoni, por të përfytyroni sikur po e provoni. Vetëm kështu do kuptoni dramën njerëzore. Përfytyroni të sëmureshit, tani jeni të beftë si kokrra e mollës, por nëse do sëmureshit do kuptonit se krimbi hyn në c’do mollë, se krimbi nuk i zgjedh mollët, se ju nuk jeni Perëndi. Se jeni edhe ju të vdekshëm, të mjerë, sepse pasuria është mjerim më i madh se varfëria, nëse ajo gllabëron ndjeshmërinë e njeriut. Një i pasur i pandjeshëm është më i tmerrshëm se një qen i zgjebur rrugësh.
Nëse do sëmureshit do kuptonit se pasuria nuk ju del dot për zot. Por mes shkëlqimit, mes verbërisë së pushtetit ju nuk e dalloni dot terrin. Hiqeni për një moment gishtin nga i-padi dhe vërjani kokës. Ato gjallesat nën këmbët tuaja, të cilat unë i quaj njërës, ndërsa ju…ju nuk e di si i quani; nuk kanë rehati, nuk kanë qetësi, nuk kanë drita, nuk kanë zjarr, nuk kanë bukë, nuk kanë burrëri, nuk kanë rroba,nuk kanë shkollim dhe me e tmerrshmja nga të gjitha, nuk kanë shpresë.
Unë po flas pa etikë fjalimi. Pa paragrafe të kuruara, pa metafora. Nuk jam e denjë për këtë podium, e di. Nuk jam si ju. Nuk kam bërë kurse fjalimesh në publik dhe as kam patur ndonjë paraardhës aristokrat nga i cili të kem trashëguar talentin për të bërë fjalime të krekosura. Por më dëgjoni gjithsesi. Ndjejeni dhimbjen e të ligështuarit, e të vobektit. Me ju e kam. Me kampin e të mëdhenjve. Dëgjojini të vegjlit. Janë ata, pa jeni ju. Janë ata të dobët pa jeni ju të fuqishëm. Janë ata të mjerë pa jeni ju shkëlqimtarë. Dhuroni. Jepni. Mposhtni instiktet tuaja të pasjes. Trajtojini të tjerët ashtu siç ju doni t’ju trajtojnë te tjerët ju!
