Nga Shkelzen Maliqi
Zbuluesit dhe promovuesit e ‘kombit kosovar’ nisen nga nje keqperkthim, ose perkthim preferencial te reduktuar te nocioneve perendimore te fjaleve ‘nation’ dhe ‘nationality’, me gjithe reduktimin e koncepteve percjellese te ketyre dy fjaleve. Ne gjuhen shqipe fjala komb ka disa kuptime, ky ngaterresa e dy prej tyre eshte burim i “sherrit”. Fjalori i gjuhes shqipe veçon si paresor kuptimin qe mbi nje shekull nenkupton bashkesine e gjuhes dhe etnise te nje populli – nuk po e citoj ne detaje – qe jo domosdoshmerisht jeton ne nje shtet. Ne gjithe letrat shqipe, me ndonje perjashtim te vogel, kur perdoret nocioni kombi shqiptar, nenkuptohet teresia e atyre qe ndihen dhe deklarohen si shqiptar.
Nderkaq, kuptimi i dyte i fjales komb ne perdorimin e tij ne shqip, dhe jo vetem ne shqip, klasifikohet si special dhe me i ngushte, i aplikueshem ne disa fusha, duke iu referuar shtetit dhe shtetesise. Vetem se ne kete kuptimin me te ngushte, emertohen entitete me te gjera si : ‘Kombet e bashkuara’, ‘kombi amerikan’, ‘kombi britanik’ etj.
Nexhmedin Spahiu, Halil Matoshi, Fatos Lubonja e disa te tjere e injorojne kuptimin e pare shume me te perhapur jo vetem ne gjuhen shqipe por edhe gjithandej globit, per te konkluduar se shteti eshte parakusht dhe berthama e kombit, andaj me krijimin e shtetit te Kosoves, pos kombit shqiptar, qe rrudhet ne emertim te shtetasve te Shqiperise, duhet te konstruktohet dhe njihet edhe kombi kosovar, ku pos shqiptareve etnik, duhet te perfshihen edhe serbet dhe minoritetet tjera. Ne nje polemike qe para disa vitesh e kam pasur me Fatos Lubonjen, ky insistonte se vetem shtetasit e Shqiperise perbejne kombin shqiptar, kurse ata jashte Shqiperise, varesisht se ne cilin shtet jetojne dhe çfare pasaporte kane, duhet te quhen pjesetar te kombit kosovar, ose te kombit maqedon, malazez, serb etj. Ti thuash ne gjuhen shqipe shqiptarit ne Maqedoni se luajaliteti i tij ndaj shtetit maqedonas e ben ate pjesetar te kombit maqedonas eshte sikur tia hedhësh rrufene ne koke, sepse nenidentiteti kyç per te eshte refuzimi i kombesise maqedone, dhe kjo vlen edhe per ata te Lugines qe do te behen me kombesi serbe, ose Ulqinakeve me kombesi malazeze.
Edhe serbet e Kosoves mund ta pranojne shtetesine por jo edhe kombesine kosovare.
Tek dhunuesit e gjuhes dhe kuptimeve te shumfishta te fjaleve, qe jane komplekse si edhe vete realiteti, shtetesia dhe luajaliteti ndaj shtetit ngaterrohen me perkatesine etnike dhe kombetare.
Nuk ka komb kosovar, pos si pretendim i atyre qe e ngaterojne konceptin e kombit me ate te shtetesise. Ka vetem shtetesi kosovare qe, nder te tjera, eshte nje nder nenidentitet (ne nje treve shqiptare) e te qenit shqiptar me kombesi.
Edhe ne literaturen perendimore theksohet ajo qe eshte ide pikenisje e ngaterresave tona me ‘nation’ dhe ‘nationality’ nuk eshte me perhapje univerzale, perkundrazi ne shume shtete te lindjes, sidomos per etnite dhe kombet e ish Bashkimit Sovjetik dhe ne Ballkan, me i pershtatshem dhe me i perhapur eshte koncepti dhe emertimi si ai qe e kemi ne gjuhen shqipe.
Togfjaleshi ‘kombi shqiptar’ eshte emertim permbledhes per te gjithe ata qe ndihen dhe deklarohen si shqiptare, dhe kjo vlen edhe per kombin rus, polak, çek, kroat etj.etj. Madje ky nocion ka perdorim legjitim nderkombetar edhe per kombet pa shtet, p.sh. per kombin kurd ose ate palestinez, qe ne anglisht quhen ‘kurdish and palestinian nation’.
* * *
E bera kete shenim relativisht te thukte per te nxjerr perfundimin se nuk ka asnje kontradikte e as konfliktualitet brenda identitetit kompleks shqiptar qe ma mundeson te jam me shtetesi kosovar, bile edhe te jam krenar per kete, dhe te ndihem me kombesi, pa ekuivoke – shqiptar. Kjo do te thote se Halili dhe Nexhi nuk mund te jene me kosovar se une, e as Tosi – me shqiptar se une
