Nga Alon Ben-Meir
I nderuar zoti President, Unë kam qenë në vendin tuaj disa herë dhe kam pasur marrëdhënie të ngushta dhe miqësore me shumë turq nga të gjitha sferat e jetës, të cilët u mburrën me përparimin e jashtëzakonshëm që Turqia bëri nën drejtimin tuaj. Gjatë dhjetë viteve të para si kryeministër, ju e transformuat Turqinë ekonomikisht, socialisht dhe politikisht dhe e vendosët vendin në rrugën e madhështisë, si një fuqi rajonale dhe globale në zhvillim. Për këtë arsye, zoti Erdogan, më dhemb të dëshmoj një reformator dikur të madh, duke shkatërruar arritjet e tij mbresëlënëse që çdo udhëheqës do t’i kishte mbështetur me gjithë fuqitë e tyre. Ju keni zgjedhur këtë rrugë shkatërruese në majën e karrierës suaj, kur ju mund të keni lënë një shenjë historike në të ardhmen e Turqisë, e cila rivalizon edhe themeluesin e Turqisë, Mustafa Kemal Ataturk. Lista e shkeljeve tuaja është e dhimbshme, por e domosdoshme për t’u numëruar, sepse madhësia e tyre ka implikime të mëdha për Turqinë dhe mund të dëmtojë perspektivën e saj për të kapur vendin e saj të ligjshëm në skenën botërore.
Shpresa ime është që Turqia të mundë të shpëtohet nga sundimi juaj tiranik që e ka transformuar Turqinë në një shtet policor, e ka ndarë qytetarinë e saj dhe ka shkatërruar atë që ka mbetur nga demokracia e saj. Ju keni pasur një mundësi historike për të ofruar një model të demokracisë islamike në botën arabe pas Pranverës Arabe. Në vend të kësaj, ngrite të gjitha reformat politike dhe e shtyve Islamin më thellë në arsimin laik të vendit duke zgjeruar edukimin fetar në institucionet e të mësuarit për të kultivuar një gjeneratë të re islamike. Kjo nuk është ajo për të cilën aspiron populli turk; ata duan një demokraci të vërtetë në stilin perëndimor me vlera islame siç ishte parashikuar nga Ataturku. Ju keni ardhur afër përmbushjes së ëndrrës së popullit tuaj kur keni miratuar Partneritetin e Anëtarësimit me BE-në që i dha Ankarasë një udhërrëfyes për ta bërë Turqinë një anëtar aktiv të komunitetit Europian, duke përdorur burimet e tij të mëdha njerëzore dhe natyrore për ta bërë atë një central elektrik konstruktiv në fazë globale. Por pastaj ju braktisët idealet sociale dhe politike evropiane, duke shkatërruar anëtarësimin e mundshëm të Turqisë në BE, duke flirtuar me Rusinë
deri në tronditjen e plotë të popullit turk dhe aleatëve perëndimorë. Çfarë ideje fisnike ishte të ndiqnim një doktrinë të shëndoshë të politikës së jashtme të bazuar në “zero probleme me fqinjët”, të cilët me krenari e mbronin. Por pastaj ju largoheni si miq tradicionalë dhe të rinj të Turqisë, dhe fatkeqësisht sot Turqia ka probleme me të gjitha fqinjët – Qipro, Greqia, Iraku, Irani, Siria, Armenia dhe Kaukazi janë të gjithë të larguar nga Turqia, për të mos përmendur marrëdhëniet tuaja të tensionuara me BE-në dhe Shtetet e Bashkuara. Dhe si mund ta ktheni mbrapa kursin me bashkësinë tuaj kurde? Ata janë qytetarë turq – pse i mohojnë të drejtën e tyre të natyrshme për të jetuar në përputhje me trashëgiminë e tyre kulturore? Ju keni shkuar deri në tërbim duke diskriminuar kundër tyre sikur të ishin armiqtë tuaj të përbetuar. Jo, z. Erdogan.
Kur ju shtypni partinë ligjore pro-kurde të Paqes dhe Demokracisë dhe arrestoni të famshmit dhe intelektualët kurdë për lidhjet e supozuara me PKK-në, mos pritni besnikëri – ju jeni thjesht duke ftuar dhunë në rritje. Ju haptazi i kërcënoni kurdët irakianë për hakmarrje, ndërsa ndjekin pavarësinë, duke u frikësuar se kurdët e tu do të ndiqnin hapat e tyre – megjithatë nuk arrini të kuptoni se politikat tuaja luftuese vetëm po acarojnë separatizmin që keni frikë. Ju cinizikisht pohoni se Turqia është një demokraci, por ju kufizoni demonstratat paqësore publike, që është shenjë dalluese e një demokracie. Trazirat e sheshit në Taksim dhe trajtimi juaj i ashpër i demonstruesve riafirmojnë vetëm se Turqia nën sundimin tuaj është bërë një qeveri e një njeriu. Pas demonstrimit, filluat një fushatë brutale kundër atyre që morën pjesë në demonstratë për të përhapur frikën dhe për të shtypur zërin e njerëzve. Unë e di që ju jeni krenar – dhe për arsye të mirë – në rritjen e ekonomisë gati duke trefishuar GNP-në e Turqisë gjatë viteve të para si kryeministër.
Por, atëherë, shkalla e varfërisë së popullsisë në Turqi është 22.4 për qind e lartë – një tremujor (20 milion) i popullsisë turke. Ky nuk është realiteti që ju intereson ta dini; ju e mohoni atë që i përshtatet egos suaj të fryrë për çudi të mrekullisë ekonomike të Turqisë. Ju flagranisht i keni hequr Gjykatat e Sigurisë Shtetërore, keni shkelur të drejtat e mbrojtësve dhe të paraburgosurve, keni rivendosur brutalitetin e policisë dhe i keni vënë të drejtat civile dhe politike në lojë falas. A keni parë në Raportin Botëror të Human Rights Watch-it dokumentimin që nën vëzhgimin tuaj qeveria padrejtësisht ndoqi krimet e pretenduara me fjalë dhe përdori ligje arbitrare terrorizmi? Turqit e zakonshëm janë të tmerruar se dikush po dëgjon bisedat e tyre dhe ata nuk mund as të cicërojnë pa pasur frikë se do të hetohen për mendimet e tyre. Ju e dobësuat ushtrinë, e cila ka shërbyer si kujdestare e një vendi laik dhe demokratik, duke përdorur kërkesën e NATO-s për të nënshtruar ushtrinë në autoritetin civil si një arysyetim. Pa asnjë keqardhje, ju shkarkuat pothuajse 3,000 oficerë, duke marrë të drejtën për të lëshuar urdhëra të drejtpërdrejta për krerët e të gjitha degëve ushtarake, për të parandaluar ushtrinë që t’ju
largojë juve nga pushteti dhe t’ju ndjekë juve për ndjekjen e një axhende islamike, ashtu siç ekzekutuan tre paraardhësit tuaj. Ju shfaqni arrogancën e papërmbajtur në Perëndim, duke e akuzuar Gjermaninë për përdorimin e “masave naziste” për refuzimin e tyre për të lejuar mbështetësit tuaj të mbajnë mitingje në Gjermani për të demonstruar ndikimin tuaj dhe shtrirjen e tyre, vetëm për të ushqyer egon tuaj të tepërt. Ju treguat kënaqësi të zhveshur ndërsa shikonit që truprojat tuaja paturpësisht rrihnin protestuesit paqësorë në Uashington dhe Nju Jork, sepse koncepti i mospajtimit dhe protestës është krejtësisht i huaj për ju, madje edhe në vende të huaja. Nën mbulesën e luftimit të ISIS-it, ju u përqendruat gjatë tri viteve të fundit në luftimin e kurdëve sirianë. Disa raporte të besueshme sugjerojnë se ju keni blerë naftë nga ISIS, duke i ndihmuar ata financiarisht dhe në përpjekjet e tyre të rekrutimit duke lejuar mijëra vullnetarë të kalojnë kufirin turk në Siri për t’u bashkuar me radhët e tyre. Ju bëtë një sy qorr ndaj krimeve të hidhura të ISIS-it, sepse kredencialet e tyre islame kanë rëndësi për ju më shumë sesa jeta e mijëra njerëzve të pafajshëm. Korrupsioni?
Është i shfrenuar në orën tuaj. Akuzat për rryshfet kanë implikuar punonjësit komunalë, biznesmenët, bijtë e tre prej ministrave tuaj dhe birin tënd. Në vend që t’i merrni këto akuza seriozisht, ju shkarkuat zyrtarët e lartë që ndiqnin hetimin. Keqtrajtimi juaj i drejtësisë ishte kaq i habitshëm, ai shkaktoi kritika edhe nga anëtarët e Partisë suaj AK. I etur për pushtet të pangopur, ju keni nxitur për të ndryshuar kushtetutën për të kodifikuar autoritetin absolut të presidentit duke eliminuar zyrën e Kryeministrit. Ju keni bërë parlamentin asgjë më shumë se një vulë gome për të kaluar ndonjë ligj që dëshironi të promovoni axhendën tuaj personale. Ju keni tradhtuar popullin turk, i cili ju ka besuar ndërsa keni grumbulluar fuqi të papara ndërsa i nënshtroni bashkëqytetarët tuaj në despotizëm dhe dëshpërim. Vota e parregullsive ndodhën gjatë referendumit, i cili u mbajt nën një gjendje të jashtëzakonshme, që ishte në fuqi që nga grushti i korrikut të vitit 2016.
Ju shfrytëzuat me mjeshtëri – duke e quajtur atë një “dhuratë nga Perëndia” – në mënyrë që të shpëtoni nga kundërshtarët tuaj, duke sjellë një spastrim dhe duke përhapur frikë dhe ankth në të gjithë vendin. Anëtarët e opozitës u kërcënuan, u burgosën, u qëlluan ose u rrahën. Mashtrimi i votuesve ishte i përhapur dhe u kap në kamera. Ju lulëzoni në teoritë e konspiracionit. Shumë zyrtarë qeveritarë pranë jush dhe gazetave qeveritare akuzojnë Fethullah Gylen-in, një klerik të fuqishëm musliman dhe pasuesit e tij për konspiracion për të rrëzuar qeverinë tuaj pa asnjë copëz të provave. Ju i keni spastruar, pa keqardhje, dhjetëra mijëra burra dhe gra të pafajshme për dyshimin se po mbështesin lëvizjen e Gylenit, duke u mohuar atyre mundësi punësimi dhe duke i lënë familjet e tyre ekonomikisht të
dëshpëruar. Sa e leverdishme ishte për ju që në mënyrë sistematike të nënshtroni gjyqësorët tek tekat tuaja. Ju keni lëshuar dekrete që kërkojnë nga prokurorët që të marrin leje për hetimin e ministrave që shkelin kushtetutën e re, duke u ndihmuar të përkulni rregullat për të forcuar muskujt tuaj autoritarë. Çfarë gjendja e mjerë, kur avokatët janë të tmerruar për të mbrojtur këdo që është akuzuar për mbështetjen e Gylenit ose kurdëve, duke pasur frikë nga ndëshkimi nga shërbimi juaj sekret. Ju keni bërë gazetarët një nga objektivat tuaja kryesore, arrestimin dhe burgosjen e tyre duke u bazuar në akuza të fabrikuara; mbi njëqind janë duke vuajtur në burg. “Reporters Without Borders” rendit Turqinë të 154-ën nga 179 vende në aspektin e lirisë së shtypit. Shifrat e mediave, duke përfshirë gazetat dhe stacionet televizive, u mbyllën ose u morën për të nxitur rrëfimin tuaj të shtrembëruar, duke shpërfillur etikën themelore gazetareske. Ju shprehët përkushtimin tuaj të rremë duke kufizuar liritë shoqërore, duke ndaluar shitjen e alkoolit në mes orës 22:00 dhe 6:00 të mëngjesit dhe nxitët ndalesën në konviktet e bashkuara në universitetet shtetërore. Ju besoni se keni të drejtë të vendosni kodin tuaj moral në çdo shtëpi dhe të kontrolloni hapësirën personale të çdo qytetari turk, sikur të gjitha të shugurohen nga një autoritet më i lartë dhe ju jeni thjesht i dërguari i përulur.
Ekstremizmi juaj ka krijuar gjithashtu një ndarje në partinë tuaj mes atyre që ju përkrahin verbërisht dhe atyre të moderuarve që janë vërtet të shqetësuar për mënyrën se si po udhëheqni vendin. Ju mbani një rimeso të demokracisë, por në fakt ju shtypni partitë politike të opozitës, duke e bërë jashtëzakonisht të vështirë për ta që t’ju sfidojnë. Në maj 2016, ju kërkuat parlamentit turk që të miratojë një projekt-ligj që i heq deputetët e imunitetit nga ndjekja penale në një përpjekje të hapur për të margjinalizuar deputetët kurdë. Ju jeni duke i futur imazhet osmane në vetëdijen publike, duke përfshirë ndërtimin e një “Pallati të Bardhë” prej 1.100 dhomash ekstravagante, si vendbanimi juaj osman. Projekti juaj më i fundit ishte Xhamia Çamlica, xhamia tani më e madhe në Stamboll. Një xhami tjetër në sheshin Taksim u ndërtua me të gjitha pikturat e epokës osmane, të cilat po përpiqeni t’i ringjallni kur në fakt u refuzua dhe u mund një shekull më parë. Ju mendoni të jeni një njeri besimi, një reformator që e vendosi vendin e tij të parë, por keni qenë të verbuar nga etja juaj për pushtet, duke tradhtuar bashkëqytetarët tuaj. Shpresat e tyre gjatë marshimit fillestar të Turqisë ndaj madhështisë, nën udhëheqjen tuaj jo më pak, janë zbehur, duke lënë ankth dhe zemërim në prag të tij. E di se doni të kryesoni mbi qindvjetorin e republikës së re të Turqisë në vitin 2023. Por si dëshironi të mbaheni në mend? Si njeriu që kishte të gjithë fuqinë për ta bërë Turqinë një yll të
shkëlqyeshëm dhe një komb krenar apo Sulltanin e pamëshirshëm që ka harxhuar potencialin e Turqisë për t’u bërë model i demokracisë islamike me një të ardhme të shkëlqyer përpara? Ke dështuar popullin tënd. Ata tani duhet të presin largimin tuaj nga jeta publike për të marrë frymë përsëri, për të menduar përsëri, dhe po, për të ëndërruar përsëri.
* Dr. Alon Ben Meir është profesor dhe anëtar i lartë në Qendrën për Çështjet Globale në Universitetin e Nju Jorkut në Institutin e Politikave Botërore. Dr. Ben Meir është ekspert për politikat dhe çështjet e Lindjes së Mesme, i specializuar në negociatat ndërkombëtare dhe zgjidhjen e konflikteve. Gjatë dy dekadave të fundit, Ben Meir është përfshirë drejtpërdrejtë në negociata të ndryshme midis Izraelit dhe vendeve fqinje dhe Turqisë.
