Nga Dr. Diana Skrapari
Lufta Gjashtëditore, e njohur gjithashtu si Lufta e Qershorit, Lufta Arabo-Izraelite e 1967, ose Lufta e Tretë Arabo-Izraelite, u luftua midis 5 dhe 10 qershorit 1967 nga Izraeli dhe shtetet fqinje të Egjiptit (i njohur në atë kohë si Republika Arabee Bashkuar), Jordania dhe Siria.Marrëdhëniet ndërmjet Izraelit dhe fqinjëve të tij nuk ishin normalizuar plotësisht pas luftës arabo-izraelite të vitit 1948. Në vitin 1956 Izraeli pushtoi Sinain egjiptian, dhe një nga objektivat e tij ishte rihapja e ngushticave të Tiranit që Egjipti kishte bllokuar për transportin izraelit që nga viti 1950.
Izraeli u detyrua më pas të tërhiqet, por fitoi një garanci se ngushticat e Tiranit do të mbeten të hapura . Përderisa Forca emergjente e Kombeve të Bashkuara u vendos përgjatë kufirit, nuk kishte marrëveshje të çmilitarizimit. Në periudhën deri në qershor të vitit 1967 tensionet u rritën në mënyrë të rrezikshme.Egjiptianët u kapën në befasi, dhe pothuajse të gjithë forcat ajrore egjiptiane u shkatërruan me pak humbje izraelite, duke i dhënë izraelitëve epërsinë ajrore. Njëkohësisht, izraelitët filluan një ofensivë tokësore në Rripin e Gazës dhe në Sinai, e cila i zuri përsëri egjiptianët në befasi.
Pas disa rezistencës fillestare, udhëheqësi egjiptian Gamal Abdel Nasser urdhëroi evakuimin e Sinait. Forcat izraelite nxituan drejt perëndimit në ndjekje të egjiptianëve, shkaktuan humbje të mëdha dhe pushtuan Sinain. Nasser nxiti Sirinë dhe Jordaninë për të filluar sulme ndaj Izraelit duke përdorur situatën e turbulluar fillimisht për të pretenduar se Egjipti kishte fituar betejën ajrore ndaj izraelitëve. Forcat izraelite rimorrën Jeruzalemit Lindor si dhe Bregun Perëndimor nga jordanezët, ndërkohë që hakmarrja e Izraelit kundër Sirisë rezultoi me pushtimin e lartësive të Golanit. Më 11 qershor, u nënshkrua një armëpushim.
Viktimat arabe ishin shumë më të rënda se ato të Izraelit: më pak se një mijë izraelitë ishin vrarë krahasuar me mbi 20,000 nga forcat arabe. Suksesi ushtarak i Izraelit u atribuohet elementit të befasisë, një plani inovativ dhe të ekzekutuar mirë, si dhe cilësinë e dobët dhe udhëheqjen e keqe të forcave arabe. Izraeli mori kontrollin e Rripit të Gazës dhe gadishullit të Sinait nga Egjipti, Bregun Perëndimor dhe Jeruzalemin Lindor nga Jordania dhe lartësitë e Golanit nga Siria. Morali izraelit dhe prestigji ndërkombëtar u rritën në masë të madhe nga rezultati i luftës dhe zona e kontrolluar nga Izraeli u trefishua.
Zhvendosja e popullsive civile që rezultuan nga lufta do të kishte pasoja afatgjata, pasi 300,000 palestinezë ikën nga Bregu Perëndimor dhe rreth 100,000 sirianë u larguan nga Golan për t’u bërë refugjatë. Në të gjithë botën arabe, komunitetet pakicë hebreje u dëbuan, me refugjatë që shkuan në Izrael ose në Evropë. Izraeli kishte nënshkruar gjithashtu një marrëveshje me Francën për blerjen e 12 anijeve të cilat do të pajiseshin me armë në Izrael. Franca e udhëhequr në atë kohë nga Gjenerali Dë Gol vuri një embargo ndaj Izraelit për shkak të luftës të 1967. Izraelit ju dorëzuan vetëm 2 anije dhe anijet e tjera nuk ju dorëzuan për shkak të embargos.
Agjentura sekrete izraelite bëri një plan duke përdorur një shoqëri naftë mbajatëse norvegjeze, e cila i kërkoi shtetit francez t’ja dorëzonte ato anije sepse i nevojiteshin për kërkime nafte në det. Izraeli duke qënë palë e kontratës së prishur jep miratimin e tij që këto anije ti jepeshin kësaj shoqërie, por me kusht që 150 marinarë hebre të ishin të ekuipazhin e këtyre anijeve. Në fakt, Izraeli i rrëmbeu këto anije të cilat bënë rrugën nga porti verior i Cherbourg në Francë deri në Haifa në Izrael. Ky ka qënë një nga operacionet më të sukseshme të agjenturës izraelite.
Një luftë tjetër shpërtheu. Ajo ishte Lufta e Yom Kippurit, Lufta e Ramazanit apo Lufta e Tetorit e njohur gjithashtu si Lufta Arabo-Izraelite e vitit 1973, ishte një luftë e luftuar nga një koalicion shtetesh arabe të udhëhequr nga Egjipti dhe Siria kundër Izraelit nga 6 deri më 25 tetor 1973. Luftimet më së shumti ndodhën në Sinai dhe në Golan, territore që ishin zënë nga Izraeli që nga Lufta e Gjashtë Ditëve e 1967.
Presidenti egjiptian Anwar Sadat gjithashtu donte të rihapte Kanalin e Suezit. Lufta filloi kur koalicioni arab nisi një sulm të përbashkët surprizë ndaj pozicioneve izraelite në territoret e okupuara izraelite në Yom Kippur, në ditën më të shenjtë në judaizëm, e cila gjithashtu ndodhi atë vit gjatë muajit të shenjtë musliman të Ramazanit. Forcat egjiptiane dhe siriane kaluan linjat e armëpushimit për të hyrë në Gadishullin e Sinait dhe në lartësitë e Golanit.
Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Sovjetik filluan përpjekjet masive për furnizimin e aleatëve të tyre gjatë luftës dhe kjo çoi në një konfrontim të afërt midis dy superfuqive bërthamore. Më 22 tetor, një armëpushim i ndërmjetësuar nga Kombet e Bashkuara u zbatua, por secila palë fajësonte tjetrën për shkeljen e tij. Deri në 24 tetor, izraelitët kishin përmirësuar pozitat e tyre në mënyrë të konsiderueshme dhe përfunduan rrethimin e ushtrisë së tretë të Egjiptit dhe të qytetit Suez.
Ky zhvillim çoi në tensione midis Shteteve të Bashkuara dhe Bashkimit Sovjetik dhe një armëpushim i dytë u vendos në mënyrë bashkëpunuese më 25 tetor për t’i dhënë fund luftës. Lufta kishte implikime të gjera. Bota arabe kishte përjetuar poshtërim në rreshtin e pandërprerë të aleancës egjiptiane-siriane-jordaneze në Luftën Gjashtëditore. Këto ndryshime hapën rrugën për procesin pasues të paqes. Marrëveshjet e Kamp Davidit të vitit 1978 që pasuan çuan në kthimin e Sinait Egjiptit dhe në normalizimin e marrëdhënieve – njohja e parë paqësore e Izraelit nga një vend arab.
Luftërat e 1967 dhe të 1973 tregojnë epërsinë e ushtrisë izraelite mbi ato arabe,por edhe dominimin që ka shteti i shenjtë i Izraelit mbi shtetet arabe. Izraeli është i vetmi vend demokratik në Lindjen e Mesme dhe është një vend ku respektohen të drejtat e njeriut. Ai është një vend i paprekshëm nga agresorët sepse “The eye of Israel is watching!” (Syri i Izraelit vëzhgon gjithmonë!)
