Në gjendjen, të cilën e shpallim pa pushim në mediet tona tradicionale, por më së shumti dhe rëndom te ato sociale, mbetet që të shpresojmë se katrahura e ngritur në Shqipëri ka një zgjidhje, të presim Profetin në kuptimin figurativ, që do të parathotë dhe paralajmërojë sesi duhet vepruar, për t’u ndarë me gjendjen vrastare. Do ta largojë nëpërkëmbjen virtuale dhe do ta kthejë normalen dhe normalitetin: do të kthehemi në shtëpitë tona mbrëmjeve, ku kemi të dashurit që na presin, urbanët do të mbyllin linjat afër mesnatës, spitalet të jenë plot dritë, bankomatet të jenë gjithë kohën të çelura, të vijojë edhe për disa ditë aplikimi për në IAL-të e vendit nga rreth 40 mijë gjimnazistë, të shohësh trotuareve nuse me karrocat e fëmijëve në duar, makina pa fund që rendin drejt detit, maleve, shtëpive që i presin, libraritë dhe bibliotekat, plazhet dhe baret e qyteteve, rrugët, makinat që largojnë plehrat në periferi, pazaret ku nuk zë radhë askush, sepse gjithsecili ble sipas takatit, vinçat që ngrenw sqepat e çeliktë gjithandej, policin e trafikut me jelekun e verdhë në këtë kohë vape…
E mbylla ditën e parë të gushtit me kapitujt e kreut të William Faulkner prej romanit Light in August (Dritë në gusht), që e kisha bërë gati më herët, por nisa ta lexoj në gusht, sepse, sipas tij, ky muaj ka disa ditë që janë të veçanta për vendet anës lumit Misissippi.
Romani i shkruar gjatë viteve 1931 dhe 1932, është një studim i thellë i problemit të racës dhe i obsesionit psikologjik me Luftën Civile, roman i dhimbjes së thellë, sepse pohon artistikisht se bota është e populluar kryesisht nga të vdekurit.
Nuk kemi harruar pak, por me këtë raport që nuk ka lidhje me përkohshmërinë, të kishim qenë më të ndjeshëm, ndonëse nuk kemi probleme si ato, që amerikanët ditën t’i zgjidhin dhe formuan modelin.
Në një shikim të shpejtë të portaleve serioze që dalin në shqip, bie në sy se shumica dërrmuese e shkrimeve të tyre janë të mbushura me kritika ndaj qeverisë. Në vend kryesor del qortimi i saj, kurse sharja është mbisunduese dhe duket se udhëheq. Në një nga portalet më serioze (të paktën për mua), një trim emigrant, prej një vendi ku ka valverina (një kafshë si shartim i maces me qenin) si fyente pa pra, duke harruar kafshëzën simbol të shtetit të Miçiganit, kishte thirrur në ndihmë: “… Hienat, Ujqërit e Çakejtë tipikë të PABESISË”. Një tjetër, aq i kudo dhe kurdo gjendshëm në mediat gjithfarlloj, ka kënaqësinë të rrëmojë të vdekurit (që duke mos iu përgjigjur e lënë të monologojë) dhe duket se është miqësuar me gjetjen befasuese, sa që shpall se së shpejti përgatitet të kalojë në atë gjendje, ku mungon dialogu.
Ndoshta gushti do të ketë ditë befasuese edhe për vendin tonë anas Mesdheut, kur provohen profecitë e ftohen të vijnë profetët! Në gazetën Panorama lexova shkrimin Plotësohet amaneti i Mithat Frashërit, kthehen eshtrat në atdhe.
E lidha menjëherë lajmin me punimin monografik Vepra madhore e Mithat Frashërit (Lumo Skëndo), që profesor Uran Butka, e mbyll me profecinë: “Mithat Frashëri ishte një profet. Ai ishte i bindur që çështja shqiptare e shtruar për zgjidhje më se një shekull më parë, do ta gjente më në fund atë, sepse nuk ishte vetëm një çështje e brendshme e Shqipërisë, por një problem kyç i Evropës Juglindore dhe më gjerë.”
Vite më parë e kam vizituar varrin e tij në New Jork, ishte pranë me Teslën, shkencëtarin e shquar, që nuk profetizoi asgjë, por realizoi sa shumë.
“Të parin që kam varrosur në SHBA, – më ka treguar Imam Vehbi Ismaili. – Ishte viti 1949. Porsa kisha mbërritur këtu.” Pas pelegrinazhit patriotik e kisha fiksuar se vendi im, toka e tij nuk i qaste profetët. Kur u ktheva në atdhe botova një libër për Fan Nolin Po vjen Noli…, që i prehen eshtrat në Boston.
Lajmi i ditës së parë të gushtit, më kujton se muaji zharritës e paska një ditë albanologjike, që sjell profetët.
Lumo Skëndoja afro një shekull më herët shkroi: “Çdo shkrimtar është një këshilltar; po gazetari është edhe më tepër akoma: një predikonjës, një njeri, fjalët e të cilit, të hedhura së sipri katedrës, mbeten e qëndrojnë.”
Më poshtë, si shpreh qëndrimin e tij se shtypi s’duhet të jetë pasqyra e kafeneve, vendi i fjalimeve të zbrastë, porosit: “Kritika, qortimi, sharja mund të jenë të njëqindtat e detyrave të botimtarit, ato të fundit. Gjer atje e ka barrën të ndriçojë këndonjësin, t’i rrëfejë udhë, t’i inspirojë vullnet për punë të mbarë, t’i rrëfejë udhën e drejtë, ta ruajë prej greminave të rrezikshme, të mbrojë interesat e tij dhe të kombit të tërë, duke i rrëfyer rreziqet, duke i ngritur dhe ngjallur kurajën.”
E ka bindje se duhet punuar intensivisht që të rritet ndjeshmëria e qytetarit shqiptar, shtypi ka rol parësor në këtë drejtim, e fton të marrë më tepër përgjegjësi morale mbi vete dhe pastaj të kërkojë nga të tjerët: “Jemi qarë në kaptinat e shkuara nga faji i shqiptarit, që ikën jashtë Shqipërisë dhe lë strofkën e tij. Kemi nevojë tani që ajo lëvizje jashtëqendrore të kthehet në lëvizje bashkëqendrore, nga ekcentrike të bëhet koncentrike.
Ta ketë ditur a ndjerë, së paku, që do ta shpallnin profet? I dërguar për t’i shërbyer Shqipërisë duke paralajmëruar pritmërinë, sepse te Dekallogu moral, pika 8 lexojmë: “Ki ambicion të vërtetë: mos mendo orën e sotme dhe minutën, në të cilën rron. Kujto pak pritmin, përjetësinë.”
Gushti vjen përsëri dhe ndoshta sjell mjekë të tillë, që shërojnë ‘plagët tona’.
*Autori është Dekan i Fakultetit te Shkencave Humane – Universiteti Bedër
