Nge Enkel Demi
Zakonisht, jam i pari ose i fundit që lexoj një libër, i cili në vendin tonë më shumë përflitet se sa lëçitet.
Librin “Të lirë” të Lea Ypit e lexova vonë, ndoshta pak i munduar nga zelli i propagandës së Rilindjes që kërkoi me ngulm ta vinte në pah. Por, jam gabuar, sepse sipas mendimit tim modest është një libër shumë i mirë, madje ua rekomandova fëmijëve të mijë, pasi rrëfimi ynë në lidhje me ato vite shpesh del jashtë caqeve të tyre sa ndonjëherë mendojnë që jemi duke treguar ndonjë fiction me dyqane bosh e spiunë të Sigurimit.
Gjithsesi, mendoj që janë shkaktuar shumë polemika për këtë libër prej faktit se pushteti i sotëm jo vetëm briti që e pëlqen, por e ka kthyer në kredo politike. Në lidhje me debatin e krijuar më erdhi në mendje shprehja e mirënjohur “Profetin askush nuk e do në katundin e vet”.
Nuk dëshiroj të hyjë në polemikën, nëse i meriton çmimet e dhëna apo jo, pasi përherë do të ketë kundërshti të kësi lloji. Gëzohem për çdo çmim të fituar nga gjithkush që di të shkruajë, di të rrëfejë dhe Lea është e këtillë.
Ajo që kam lexuar është një rrëfimi i rrjedhshëm, me një stil tejet lakonik, ironik, me humor, i cili shpesh mbërrin në cinizëm.
Është një libër që nuk të jep kohë ta lëshosh nga dora, një rrugëtim i shkëlqyer leximi. Nuk di ta përfshijë në kategori këtë libër, por unë për vete kam lexuar një letërsi shumë të arrirë.
Përsa i përket majtizmit të Lea Ypit kjo mua nuk më shqetëson. Çdo njeri formohet dhe krijon bindjet e tij, rëndësi ka që ushtrimi i ideologjive mos të kthehet në robëri si po bën Rilindja, e cila për fat të keq e paraqiti këtë libër si një farë rryme filozofike së cilës i përket.
Në këtë rast mendoj se ata ia kanë hedhur për pak kohë Leas, e cila e sheh vendin e saj në një këndvështrim më të largët, falë jetës që ka ndëruar në Angli.
Jam i bindur që këtë “sherrnajë” Lea nuk e “shijon” diku gjetkë, ku po përkthehet vrullshëm.
Unë nuk besoj se ajo ka “shkelur” mbi të parët e saj pse është e majtë, edhe për faktin që e majta shqiptare vjen sak nga këto familje bujare shqiptare.
Të rinjtë komunistë të Shkodrës nuk u përkisnin familjeve skamnore. Dekalogu i “Ballit Kombëtar” i të ndriturit Mit’hat Frashëri është socialdemokraci e pastër.
Pra, e majta nuk duhet parë e njëjtë me komunizmin e Enver Hoxhës dhe pasuesëve të tij që janë sot në pushtet. Për ta bërë këtë ndarje ndoshta Leas dhe shumë të tjerëve që kanë interes për këtë lëmë do u rekomandoja të lexonin fjalimet e patër Anton Harapit mbajtur në Korçë në vitin 1936 mos gaboj.
Megjithatë, “Të lirë” është një libër shumë i mirë, i shkruar mjeshtërisht dhe ndershmërisht nga Lea Ypi.
