Në dritën e zgjedhjeve parlamentare të Kosovës që u zhvilluan në 14 Shkurt 2021, Observatori për stabilitetin dhe sigurinë e Mesdheut të zgjeruar kishte mundësinë t’i bënte disa pyetje ish-ambasadores së Kosovës në Itali Alma Lama, e cila dha këndvështrimin e tij për skenarin aktual politik të vendit dhe marrëdhëniet e tij të jashtme me aktorët evropianë dhe ekstra-rajonalë.
Çfarë vlerësimi mund të bëhet për këto zgjedhje, të katërtat në gjashtë vjet?
Këto janë zgjedhje të parakohshme, rezultat i një vendimi të Gjykatës Kushtetuese, një vendim që deklaroi zgjedhjen e qeverisë së Kosovës të pavlefshme. Sipas mendimit tim, zgjedhje të tilla të shpeshta parlamentare tregojnë se skena politike e Kosovës ka probleme të mëdha bashkëpunimi, se formula e konsensusit nuk ka sjellë stabilitet. Asnjë nga qeveritë nuk ka sukses në kryerjen e mandatit, madje dy qeveritë e fundit kanë pasur jetë shumë të shkurtër. Ne kemi pasur zhvillime dramatike, veçanërisht me arrestimin e disa krerëve të shtetit nga Gjykata Speciale, dhe peisazhi politik është tronditur. Por është një fakt që pas shpalljes së pavarësisë ka pasur mosmarrëveshje të gjëra midis subjekteve politike që vijnë nga qeverisja e dobët dhe mungesa e besimit të ndërsjellë. Kosova është një demokraci e re dhe i duhet ende kohë për t’u stabilizuar.
Si të përballohen shumë sfidat që ka vendi, në një situatë kaq të paqëndrueshme?
Mungesa e stabilitetit politik është një sfidë e madhe, por për fat të mirë ne kemi stabilitet në siguri, sepse përkundër zhvillimeve dramatike që ka përjetuar Kosova ndër vite, siguria nuk është kompromentuar kurrë.
Mungesa e stabilitetit politik në vend të kësaj krijon probleme të brendshme, si për zhvillimin ekonomik, për investitorët e huaj, për të cilët një mjedis i tillë nuk është tërheqës, dhe në lidhje me arritjen e standardeve evropiane, funksionimin normal të institucioneve dhe dialogun me Serbinë.
Mendoj se kemi nevojë për bashkëpunim më të gjerë në skenën politike, veçanërisht për disa çështje me interes kombëtar, siç është dialogu me Serbinë, por edhe në lidhje me qeverisjen e mirë. Konflikti i ashpër politik po na dëmton.
Cilat janë pritjet nga dialogu Beograd-Prishtinë në dritën e mungesës së qeverisë dhe Presidentit?
Eshtë e pamundur të dialogosh me Serbinë pa zgjedhur presidentin dhe Qeverinë. Zgjedhjet në Kosovë tashmë kanë mbaruar dhe ne kemi një parti me një shumicë të konsiderueshme prej 48% që ishte fituese, por edhe kjo është e pamjaftueshme për zgjedhjen e presidentit, i cili kërkon votat e dy të tretave të deputetëve në kuvend. Prandaj kemi nevojë për një president konsensual, të lindur nga bashkimi i vullnetit të disa subjekteve politike. Deri më tani kemi parë që fituesja e zgjedhjeve, Lëvizja Vetëvendosje, nuk e ka këtë gatishmëri për të bashkëpunuar, por dëshiron të zgjedhë si presidentin ashtu edhe qeverinë nga radhët e saj.
Çfarë mund të ndryshojë për Kosovën me presidencën e Joe Biden?
Kosova ka marrëdhënie të mira me të gjitha administratat e SHBA-së. Marrëdhëniet me administratën e Biden pritet të forcohen pas një përçarje deri në një farë mase midis qeverisë Kurti dhe administratës Trump. Ne shpresojmë për një rol në rritje të amerikanëve në Ballkan dhe arritjen e një marrëveshje përfundimtare me Serbinë, e cila do të çojë në njohjen reciproke. Padyshim që kjo nuk do të jetë e lehtë duke pasur parasysh sjelljen e Serbisë, e cila ka argumentuar prej kohësh që Kosova duhet të japë diçka, përkundër faktit se Kosova bëri shumë lëshime në bisedimet e Vjenës që rezultoi në Propozimin Gjithëpërfshirës të njohur si Plani Ahtisaari, ku pakicat kanë marrë të drejta politike si askund tjetër në botë.
Ne gjithashtu presim që administrata e Biden, në bashkëpunim me vendet e BE-së, duke përfshirë Italinë, të zvogëlojë ndikimin rus në rajon, i cili infiltrohet kryesisht përmes Serbisë. Ka ardhur koha që Serbia të mos jetë më në gjendje të hajë me dy lugë, si me Rusinë ashtu edhe me Perëndimin. Nuk duhet të ledhatohet, por duhet t’i bëhet e qartë se pa njohjen e Kosovës nuk mund të ketë integrim në BE.
Sa vendimtar është akoma kontributi i KFOR-it dhe bashkëpunimit italian në Kosovë?
Roli i KFOR-it të udhëhequr nga Italia, në Kosovë është thelbësor. Si pjesë e NATO-s, KFOR është garantuesi i sigurisë në Kosovë dhe rajon, në veçanti të sigurisë së jashtme të Kosovës. Italia ka barrën më të madhe në këtë mision, dhe ne ju jemi shumë mirënjohës për këtë kontribut të çmuar që ju i jepni vendit tonë. Italia është gjithashtu një vend mik, i cili kontribuon në shumë sektorë, si ekonomia, kultura, investimet, arsimi, donacionet, etj.
Si një nga pesë vendet e Kuintit, Italia kontribuon në lirinë dhe ndërtimin e shtetit të Kosovës dhe roli i saj është i pazëvendësueshëm./BotaSot
