Nga Fabrizio Bucci *
Marrëdhëniet me të gjitha vendet e Ballkanit, por veçanërisht me Shqipërinë, përbëjnë prioritet absolut për politikën e jashtme italiane dhe, falë sidomos traditës së gjatë politike, afërsisë gjeografike dhe lidhjeve të mahnitshme kulturore, gjithçka që ndodh në rajonin e Ballkanit ka gjithmonë një impakt të menjëhershëm në Itali dhe pjesën tjetër të Europës. Kësisoj është e qartë se procesi i integrimit të vendeve të Ballkanit Perëndimor në Bashkimin Europian, që pason atë të hyrjes së disave prej tyre në NATO, rezulton të jetë një tjetër pikë kyçe për stabilizimin e rajonit të Ballkanit Perëndimor.
Italia ka qenë gjithmonë një nga mbështettësit më të mëdhenj të Shqipërinë në rrugën drejt integrimit më të plotë dhe vendimtar në sistemin e rregullave dhe të procedurave të Bashkimit Europian, pas arritjes së objektivit për të qenë pjesë e së njëjtës familje ushtarake trans-atlantike. Për sa i përket stabilitetit dhe sigurisë, në rajonin e Ballkanit Italia ka kontribuar ndër vite edhe me njësi ushtarake, si dhe me personel civil në rritje, duke u mbështetur gjithmonë dhe kryesisht te Shqipëria si partnerin e saj kryesor të referimit në rajon.
Sot më shumë se dje, synohet vazhdimësia e bashkëpunimit për zbatimin e programeve në sektorin e mbrojtjes, rritja e nivelit të stërvitjes për operacionet paqeruajtëse që tashmë ka çuar në pjesëmarrjen e njësive shqiptare në operacione ndërkombëtare me shkallë të lartë rrezikshmërie dhe, në të njëjtën kohë, rritja e aftësive operacionale në sektorin e mbrojtjes dhe të sigurisë kombëtare.
Në këtë aspekt, një Shqipëri gjithnjë e më pranë sistemit europian mund të konsiderohet si “guri i themelit” mbi të cilin do të mbështetet stabiliteti i Ballkanit Perëndimor, duke shkërrmoqur që në thelb arsyet që çojnë në paqëndrueshmëri, siç janë mllefet nacionaliste ekstreme në Bosnjë-Hercegovinë dhe në Kosovë, apo çështjet që lidhen me të ashtuquajturit “kufij të pasigurt” apo “bashki anormale” apo “enklava” të njërës apo tjetrës palë, të cilat nuk do të kishin më kuptim.
Në këtë kuadër politik strategjik, sektori i Mbrojtjes ka luajtur një rol vendimtar në rrugën e zhvillimit të qëndrueshëm dhe të rritjes ekonomike, shoqërore dhe kulturore, sidomos me anëtarësimin e Shqipërisë në NATO, të mbështetur fuqimisht nga Italia, e cila ka nxitur integrimin progresiv dhe intensiv të njësive përbërëse të mbrojtjes shqiptare sipas standardeve të NATO-s. Dëshmi e kësaj është fakti se në një kohë të shkurtër Shqipëria arriti të merrte përsipër edhe angazhime ushtarake operacionale jashtë vendit nëpërmjet një kontributi të frytshëm të forcave në “Very High Readness Joint Task Force” (VJTF) apo pjesëmarrjes me kontingjente ushtarake në operacionet ndërkombëtare të paqes, si. në Afganistan dhe Letoni. Pasojë logjike e këtyre angazhimeve ishte edhe roli aktiv në marrëdhëniet rajonale, pjesëmarrja në “Iniciativën e Bashkëpunimit të Mbrojtjes” (“Defence Cooperative Initiative”- DECI) si dhe përpjekjet e vazhdueshme dhe sistematike për përvetësimin e aftësive operacionale nëpërmjet bashkëpunimeve dypalëshe shumëvjeçare, të afta për të hartuar një “udhërrëfyes” me sukses të garantuar.
Kjo është arsyeja pse bashkëpunimi dypalësh midis Italisë dhe Shqipërisë në sektorin e Mbrojtjes është shumë i strukturuar, i sinkronizuar dhe i dakordësuar ndërmjet palëve në mënyrë efikase, me vetëdijen e ndërsjelltë se Shqipëria ka fituar gjithnjë e më shumë një rol kyç dhe ndikues në ekuilibrat e zonës së Ballkanit. “Udhërrëfyesi” shumëvjeçar (që sot për sot zgjat deri në vitin 2025, por që është aq aktiv dhe i frytshëm për të dyja vendet, sa shpresoj në rinovimin e tij të natyrshëm) ka përcaktuar një sërë sektorësh të larmishëm për të punuar bashkarisht, ku fushat më kryesore kanë të bëjnë me mbështetjen logjistike ushtarake, thelbësore për konceptimin, organizimin dhe zhvillimin e çdo veprimtarie; me mjedisin detar në sipërfaqe dhe në thellësi, amfib dhe portual; me mbrojtjen/kontrollin e hapësirës ajrore; me Policinë Ushtarake sipas normave institucionale dhe standardeve të NATO-s; me shëndetin e ushtarakëve, nëpërmjet njëtrajtshmërisë së procedurave dhe ndërhyrjeve shëndetësore, të cilat përbëjnë veçanërisht interes edhe për shkak të aftësisë së lartë të “përdorimit të dyfishtë” në ndihmë të qytetarëve në raste urgjente.
Plani i Bashkëpunimit midis Shtabit të Përgjithshëm italian dhe atij shqiptar, nga i cili rrjedhin bisedimet në rang stafesh (Defence Staff Talks) ndërmjet zyrave të ndryshme, përmban zgjidhje të rëndësishme praktike për bashkëpunimin dhe transferimin e aftësive operacionale dhe profesionale, të “know how” dhe atyre kulturore në sektorin ushtarak, të cilat ndihmojnë në krijimin e një vizioni të objektivave të përbashkëta ose të ndërlidhura midis dy kombeve.
Gjithashtu, këto nisma e angazhojnë edhe më fort Shqipërinë – falë aleancave të saj dhe aftësive të reja që ka fituar – në marrjen e një roli kyç në ndërtimin e një rajoni ballkanik të qëndrueshëm, të sigurt, që i përmbahet parimeve të lirisë, të sigurisë, të demokracisë, të zhvillimit dhe të mirëqenies, tipike të Bashkimit Europian.
Në përfundim, duke parë drejt së ardhmes së afërt, megjithë trazirat e fundit në zona të veçanta që mund të paralajmërojnë një kthim në një të kaluar që sigurisht duhet shmangur, stabilizimi i të gjithë zonës së Ballkanit Perëndimor përbën një nga mundësitë më të mëdha për rritje dhe zhvillim.
Në këtë kontekst, bashkëpunimi në sektorin e mbrojtjes midis Italisë dhe Shqipërisë i jep sigurisht kësaj të fundit një fuqi edhe më të rëndësishme, të nevojshme për të drejtuar me më shumë vetëdije, autoritet dhe pjekuri vendet fqinje të ndërmarrin një rrugëtim në përputhje me ato parime të Bashkimit Europian, të cilat tashmë i ka përvetësuar edhe Shqipëria, duke e kthyer atë faktikisht që sot në nxitësen mendjendritur të procesit të integrimit rajonal.
