Instituti Suedez V-Dem, të enjten ka publikuar raportin vjetor të demokracisë 2024.
Sipas të gjeturave të këtij raporti, Kosova, Mali i Zi dhe Maqedonia e Veriut, janë “demokraci elektorale”, që është një kategori më e lartë krahasuar me vitin e kaluar.
Ndërsa Shqipëria dhe Bosnja e Hercegovina mbeten në “zonën gri” mes demokracive dhe autokracive.Serbia është konsideruar si një “autokraci zgjedhore” nga V-Dem që nga viti 2014.V-Dem dallon katër lloje regjimesh: demokraci liberale, demokraci elektorale, autokraci zgjedhore dhe autokraci të mbyllur. Disa vende janë gjithashtu në “zonën gri demokratike” ose “zonën gri autokratike”.“Sipas vlerësimit tonë më të mirë… bota është pothuajse e ndarë në mënyrë të barabartë midis 91 demokracive (liberale dhe elektorale) dhe 88 autokracive (zgjedhore dhe të mbyllura) në fund të vitit 2023”, thuhet në raport.Në raportin e këtij viti, Mali i Zi u bë “demokracia elektorale” për herë të parë, ndërsa Maqedonia e Veriut u kthye në këtë kategori pasi ra në “zonën gri” vitin e kaluar. Kosova është në këtë kategori që nga viti 2014.“Sllovenia është i vetmi vend në këtë rajon që u përkeqësua sipas llojit të regjimit në vitin 2023, nga demokracia liberale në demokracinë zgjedhore, ndërsa Maqedonia e Veriut dhe Mali i Zi u përmirësuan nga demokracia elektorale e “zonës gri” në statusin e demokracisë zgjedhore jo të dykuptimtë”, thekson raporti i V-Dem.Trajektorja e Malit të Zi ishte e “trazuar” në 2021-2022 nga shkeljet e supozuara të Kushtetutës nga Presidenti dhe një konflikt rreth përgjegjësive, por se zgjedhjet e 2023 ishin kryesisht të lira dhe të ndershme.dhe Hercegovina dhe Shqipëria, nga ana tjetër, kanë mbetur në “zonën gri demokratike”, që do të thotë se V-Dem nuk i konsideron rezultatet e tyre të demokracisë aq të larta sa të kategorizohen në “demokracitë elektorale”.
Serbia është renditur si një “autokraci zgjedhore” që nga viti 2014. Ndër vendet e Evropës Lindore, V-Dem konsideron se në këtë kategori janë edhe Hungaria, Ukraina, Bjellorusia dhe Rusia.
“Niveli i demokracisë që gëzon një person mesatar në Evropën Lindore ka rënë gradualisht në nivelet e regjistruara për herë të fundit në vitin 1990, përpara rënies së Bashkimitindeksi i d Sovjetik. Bjellorusia dhe Rusia janë dy shembuj të shquar të konsolidimit post-sovjetik të autokracisë në rajon dhe popullsia e tyre e madhe rëndon mesataren. Edhe Hungaria dhe Serbia po e drejtojnë këtë trend vitet e fundit, si dhe Kroacia dhe Rumania”, thuhet në raport.
V-Dem gjithashtu rendit vendet bazuar në rezultatin e tyre në Indeksin e Demokracisë Liberale (midis 0 dhe 1), të llogaritur nga V-Dem.
Danimarka është një vend me Indeksin më të lartë të Demokracisë Liberale prej 0.88 në raportin e fundit.
Vendet me rezultatin më të ulët janë Koreja e Veriut dhe Eritrea, me 0.01.
Kosova ka shënuar 0.49 (vendi i 62-të nga 179 shtete të renditura) në Indeksin e Demokracisë Liberale dhe mbetet vendi më i renditur në Ballkanin Perëndimor.
Mali i Zi ka 0.47 (vendi 67), i ndjekur nga Shqipëria me 0.4 (vendi 82) dhe Maqedonia e Veriut me 0.36 (vendi 89).
Bosnja dhe Hercegovina ka një rezultat prej 0.35 (vendi i 92-të) në Indeksin e Demokracisë Liberale, ndërsa Serbia ka 0.25 (vendi i 107-të).
Raporti V-Dem 2024 vlerëson se niveli i demokracisë që gëzon një person mesatar në mbarë botën në vitin 2023 është ulur në nivelet e parë të fundit në 1985 – gati 40 vjet më parë./Telegrafi/
