Nga Kreshnik Çollaku
Sipas Fromm, çdo krijesë e pajisur me arsye dhe vetëdije vuan një simbiozë dhe dënim. E torturon ankthi ekzistencial i pashmangshëm i ekzistencës pasive deri në fazën tjetër, fundin e ekzistencës. Arsyeja e bën të kuptojë krijesën se në krijim ka mbërritur në mënyrë rastësore fatale dhe e vetmja formë për të shpëtuar nga ankthi i përjetimit pasiv të ekzistencës deri në zhdukjen, asgjësimin sërish rastësor fatal dhe jashtë kontrollit të vetë krijesës është që tranzitin kohor ekzistencial nga lindja në vdekje ta kalojë duke krijuar. Krijimi ose raporti me krijimin është e vetmja rrugë për t’i dhënë kuptim ekzistencës. Si çdo element, dëshira për krijim mban dy ekstreme; dashurinë dhe urrejtjen, ndërtimin apo shkatërrimin. Të dyja janë përpjekje për të dalë nga lëvozhga e ngushtë e ekzistencës pasive e barabartë me vdekjen.
Sfidat mbeten dy: ose të mbijetosh duke krijuar, ose në pamundësi për të krijuar alternativë vjen shkatërrimi, si një mundësi gjithashtu për të mos pritur pasivisht fundin e ekzistencës. Shkatërrimi ka një lidhje fatale me jetën/krijimin. Edhe nëse nuk ndërton apo krijon dot, ti ke mundësi të ndikosh te krijimi/jeta duke shkatërruar. Psikanalistët vlerësojnë se te jopasivët dëshira për shkatërrim vjen automatike dhe menjëherë pas dështimit të krijimit. Çfarë bën një fëmijë në buzë detit pasi dështon të ndërtojë bukur kalanë e tij me rërën e lagur? Shkatërron me shkelm çdo gjë që ka dështuar të ndërtojë. Nevoja për shkatërrim vjen e pashmangshme pas dështimit të krijimit.
E njëjta ligjësi funksionon ose duhet të funksionojë edhe për organizma si shumësi apo grup individësh. Qeveritë nuk bëjnë përjashtim nga kjo ligjësi. Ato përbëhen nga individë e drejtohen prej individësh.
Qeveria e Shqipërisë drejtohet nga një individ i cili dallueshëm refuzon tranzitin pasiv të ekzistencës së vet. Dikur artist, pedagog, aktivist, analist, ministër, kryebashkiak, shef opozite e tashmë kryeministër… Edi Rama është përpjekur të krijojë. Është përpjekur me zhurmë, me kundërshti, por kurdoherë është përpjekur të krijojë. Diku dhe ia ka dalë. Ambicia për të lënë diçka të madhe pas vetes, beteja për madhështinë është lexuar spikatshëm tek individi Rama.
Prej tri vitesh, fati edhe vullneti e shpërblyen me një mundësi që pakkush e ka ose mund t’i takojë ta ketë në jetë. Prej tri vitesh drejton një qeveri të një mazhorance të madhe. Kujtoni fillesat e saj… Premtime të mëdha! “Rilindje” ishte fjala kyçe. Frymëzimi nga rëndësia ngjante gati biblik. Sipas Biblës, në këtë botë ka vetëm një rast rilindjeje. Edhe ky, 2016 vite më parë. Kush mund të vërë bast se Rama në shpinë të fatit të tij nuk kalëronte me këtë frymëzim biblik? Një dëshirë e papërmbajtshme për krijim. (Shëndetësi falas, 300 mijë vende pune, ulje taksash për 95% të popullsisë, zhvillim i ekonomisë… reformë këtu e reformë atje.) Aq të mëdha ishin premtimet, saqë edhe kundërshtari i tij politik pohoi ndershmërisht se të tilla premtime nuk mund të bënte (kujtoni deklaratën e kryeministrit Berisha për shëndetësinë falas. Qartësisht pohoi se ai nuk mund t’ua premtonte këtë shqiptarëve).
Por Rama i bëri dhe nuk u tërhoq kurrë prej tyre.
Dikush analizonte se Rama gënjen me gjak të ftohtë, dikush tjetër se Rama vërtet i beson këto që thotë. Në çdo rast, qoftë mashtrues profesionist, apo ëndërrimtar i moskuptuar dhe tragjik, sot ballafaqohemi me një kolaps apokaliptik të qeverisjes së tij. Dështimi është i prekshëm kudo në përmasa frike.
Qartësisht, Rama individ e Rama kryeministër dështuan në krijimin e një epoke rilindjeje për vendin në çdo komponent të saj. Por dështimi nuk është rreziku i vetëm. Më i madh se dështimi është rreziku i shkatërrimit. Bazuar në atë çka cituam më sipër sipas Fromm, dështimi në krijim pasohet nga shkatërrimi i asaj çka dështove të krijosh. Dhe shenja të tilla ka. Përveç propagandës, gjithmonë e pashije, të lodhur qeveritare, duket se po rritet vrullshëm vullneti për konflikt. Sjelljet qeveritare (ministra apo drejtues të rëndësishëm politikë) bëhen përherë e më shumë durimpake e nervoze. Aktivitetet kriminale lulëzojnë, nervat qeveritare humbasin.
Faza të tilla janë ndër më problematiket. Unë nuk besoj se kjo qeveri do zgjedhë të pushojë së ekzistuari në mënyrë pasive; druhem se do të përjetojmë fazën fundore të kësaj patologjie: shkatërrimin. Kjo qeveri nuk e shpëton dot më veten, ajo është viktima e parë e saj, është e sëmurë nga vetvetja. Ndaj është prioritet i të tjerëve, i çdokujt ta shpëtojnë, duke shmangur fazën akute të sëmundjes, shkatërrimin, e duke siguruar një shuarje pasive. Frymëzimi biblik për rilindje në dështim të krijimit të vet ka shumë gjasa të zëvendësohet me dëshirën apokaliptike për shkatërrim… dhe për këtë të fundit, edhe Bibla, edhe historia kanë shembuj më të shumtë sesa ata të Rilindjes. Çfarë ka mbetur për të bërë është të ndihmohet kjo qeveri të shpëtojë nga tundimi i papërballueshëm për shkatërrim. Duke e ndihmuar të shuhet pasivisht, i bëjmë shërbimin e shpëtimit nga shkatërrimi i pashmangshëm i vetes, cifla të pakontrolluara të së cilës mund të na dëmtojnë të gjithëve.
