Nga Enver Hoxhaj*
Për shekuj me radhë, forcat e errëta të historisë kemi gjetur rajonin e Ballkanit një potencial të përshtatshëm për të shpërthyer ku janë vërejtur konkurrencat e fuqive të mëdha. Tani, pas dy dekadave të stabilitetit dhe perspektivat për një të ardhme të begatë, Serbia është kthyer në profesionin e vjetër – duke kërkuar hegjemoni rajonale. Ajo është duke tentuar destabilizimin e Ballkanit, duke zgjeruar ushtrinë e vet dhe duke punuar në drejtim të dominimit ekonomik të një tregu rajonal të përbashkët, të cilin Kosova gjen të papranueshme dhe fuqimisht kundërshton.
E gjithë kjo ndodh pasi Rusia ndodhet mbi shpatullat e Serbisë.
Rusia është e qartë se duke përdorur Serbinë jo vetëm kërkon të rifitojë një pikëmbështetje në Ballkan, por edhe për të kërkuar hakmarrje ndaj NATO-s, Shtetet e Bashkuara dhe Perëndimi me skemat për të rivendosur influencën rajonale të humbur, kur perandoria sovjetike u rrëzua.
Serbia nuk e ka njohur ende pavarësinë e Kosovës, që fitoi një dekadë më parë si rezultat i një lufte çlirimtare, të mbështetur nga NATO-ja në vitin 1999 për të shmangur një katastrofë gjenocidale që kryhej nga lideri despotik të Serbisë në atë kohë, Sllobodan Millosheviç.
Tani, në zgjedhjet e tyre presidenciale më 2 prill, serbët nuk kanë zgjedhur një qeveri nacionaliste që vazhdon të sfidojë pavarësinë e Kosovës; ata kanë dhënë edhe një fitore të nevojshme për Rusinë, e cila vetëm pak ditë më parë kishte autorizuar një ngarkesë të re të avionëve luftarakë dhe tankeve të luftimit për Serbinë, padyshim për të ndihmuar atë të rimarrë pushtetin në Ballkan.
Presidenti i ri i Serbisë, Aleksandar Vuçiç, ka bërë fushatë nga ish posti i tij si kryeministër në premisën se vetëm ai donte që Serbia të anëtarësohet në Bashkimin Europian dhe të jetë një fqinj i mirë për të gjithë. Asgjë nuk mund të jetë më larg nga e vërteta.
Derisa Serbia ka hapur bisedimet për t’u bashkuar me Bashkimin Evropian, ajo që ne e dimë dhe shohim se Serbia po lëviz nga dita në ditë larg nga parimet themelore demokratike të Evropës.
Afrimi i Serbisë me Rusinë tregon në mënyrë të qartë një dëshirë jo për solidaritet me Bashkimin Evropian, por më tepër për dominimin e Ballkanit dhe stili rus – arrihet duke nxitur destabilitet për të kërkuar pushtet në emër të rivendosjen e stabilitetit.
Në këtë ndjekje, Serbia për këtë arsye mund të pritet të krijojë, me urdhër të Rusisë, një sferë influence duke shfrytëzuar dhe nxitur pakicat serbe në Bosnjë dhe Hercegovinë, Kosovë, Mal të Zi dhe, në një masë, Kroaci dhe Maqedoni – duke i lënë ata shtetet e dobëta të dominojë ndërsa ajo ndjek hyrjen në Bashkimin Evropian vetëm kur BE është i preokupuar me sfidat e brendshme të vet dhe rendin ndërkombëtar në vetvete është e ekspozuar ndaj pasigurive të shumta.
Përderisa Kosova është një objektiv i Serbisë sepse ajo përfaqëson lirinë nga pushtimi serb, ajo është gjithashtu një kujtesë poshtëruese për Rusinë nga ditët kur, në fund të luftës së vitit 1999, forcat e saj u përpoqën për të zënë Aeroportin Ndërkombëtar të Prishtinës vetëm për tu konfrontuar dhe u zëvendësuan nga trupat e NATO-s.
Përpjekjet e saj për të kontrolluar një sektor të tërë të Kosovës u injoruan dhe NATO mbron Kosovën edhe në këto ditë.
Strategjia e Serbisë ndaj Kosovës është që të përdorin popullatën e pakicës serbe këtu për të kundërshtuar institucionet dhe provokojnë tensione.
Taktikat përfshijnë propagandë negative, duke u përpjekur për të arrestuar apo të ekstradojë qytetarët e Kosovës dhe liderët politikë, dhe dërgimin e një treni në Kosovë me shenjat ku lexphej “Kosova është Serbi.”
Kur u treni ndaloi të shkelë Kosovën, Serbia kërcënoi të dërgojë ushtrinë e saj.
Serbia mban agjenci ilegale paralele të shërbejë për serbët brenda territorit të Kosovës, duke dëmtuar sovranitetin e brendshëm dhe duke penguar integrimin e serbëve të Kosovës. Ajo përdor vizitat e zyrtarëve në Kosovë për të propagandauar dhe përhapjen e antagonizmit etnik.
Ajo promovoi ndërtimin e një muri në Mitrovicë, për të ndarë fizikisht që të përzihet popullsia në qytetin verior përgjatë vijave etnike; pengesë u hoq më në fund me këmbënguljen e qeverisë së Kosovës.
Akte të ngjashme provokuese, të mbështetur nga Rusia, kanë ndodhur në Bosnjë e Hercegovinë dhe në Mal të Zi, e cila përjetoi një përpjekje për grusht shteti të dështuar që do të kishte tronditur institucionet demokratike që vendit dhe penguar Malin e Zi nga anëtarësimi në NATO, një proces tani duke u zhvilluar.
Zhvillimi më shqetësues është militarizimi i shpejtë i Serbisë, ku Rusi po furnizon me sisteme të mbrojtjes ajrore dhe pajisje të tjera të sofistikuara ushtarake.
Ushtria e Serbisë shërben si një mjet për të kërcënuar fqinjët e saj, ndërsa Rusia pohon ndikimin e vet në rajon.
Këto lojëra gjeopolitike të rrezikshme të vijnë në një kohë kur vendet e Ballkanit duhet të jetë në një rrugë të stabilitetit dhe progresit. Në vend të kësaj, Serbia është duke bllokuar atë rrugë. Gjatë një takimi të kryeministrave të Ballkanit Perëndimor muajin e kaluar në Sarajevë, u propozua një treg i përbashkët në Ballkan. Por integrimi ekonomik rajonal nuk do të jetë i qëndrueshëm deri sa Serbia dhe Bosnja e Hercegovina të njohë pavarësinë e Kosovës dhe të pranojë pjesëmarrjen e saj të barabartë dhe përfaqësim në të gjitha organet rajonale.
Politikat agresive të Serbisë, pra, në thelb devijojnë nga çdo angazhim të mirëfilltë të normalizojë marrëdhëniet me Kosovën. Ata bien ndesh me integrimin evropian dhe paraqesin një kërcënim të ri të sigurisë për të gjitha vendet në Ballkanin Perëndimor.
Pse Serbia është kthyer në zakonet e saj të vjetra ndërluftuese? Përveç bashkëpunimit të saj me Rusinë, ajo kurrë nuk ka trajtuar siç duhet me të kaluarën e saj gjenocidale. Serbia mbetet e gatshme për t’u marrë me krimet e luftës të regjimit të Millosheviqit, me të cilat shumë prej liderëve aktualë nacionaliste të Serbisë janë të lidhura. mohimet e tyre të përgjegjësisë për krime lufte në Kosovë vetëm shkelin një kulturë të mosndëshkimit, e cila nga inkurajon Serbinë për të rritur fuqinë e saj ushtarake, shpërfill rrugën e integrimit evropian dhe të përmbushë rolin e saj si roje përpara Rusisë.
Siguria në rajon nuk mund të garantohet nga forca ushtarake dhe vendet që kërkojnë ti fusin në grackë. Ajo mund të garantohet vetëm me një angazhim të përbashkët për integrimin Euro-Atlantik dhe paqes demokratike.
Është e rëndësishme, atëherë, për të gjithë për të parë Serbinë ashtu siç është, jo siç pretendon të jetë. Është e rëndësishme për të parë përdorimin e Rusisë e Serbisë dhe skemën e tij të madh për të rimarrë pushtetin. provokime të dy vendeve në drejtim të rajonit nuk mund të injorohet apo të minimizohet. Këto akte përbëjnë kërcënimin më serioz jo vetëm për rajonin, por edhe për paqen dhe sigurinë ndërkombëtare.
Pavarësisht këtyre kërcënimeve, Kosova mbetet e përkushtuar për normalizimin e marrëdhënieve me Serbinë, të lehtësuar nga Bashkimi Evropian dhe mbështetur nga Shtetet e Bashkuara. Kjo është mënyra për të nxitur bashkëpunimin – dy vendeve sovrane duke arritur drejt integrimeve euroatlantike dhe përmirësimin e jetës së popujve të tyre.
Megjithatë, Serbia vazhdon të kërkojë zgjerimin përtej kufijve të saj, dhe komuniteti ndërkombëtar duhet të jetë i përgatitur për të marrë masat e nevojshme për paqen dhe stabilitetin e rajonit. Rusia nuk mbështet vetëm ambiciet e Serbisë. Rusia kurrë nuk ka qenë e mirëpritur si një ndërmjetës në Ballkan.
Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian kanë investuar në promovimin e demokracisë, rindërtimin dhe sigurinë njerëzore, ndërsa Rusia investon në promovimin e autoritarizmin, shkatërrimit dhe pasigurisë së njerëzve. Është detyrë, pra, për Shtetet e Bashkuara, Bashkimi Evropian dhe NATO-s për të zbatuar të gjitha masat e nevojshme paqësore dhe parandaluese për të ruajtur sigurinë dhe stabilitetin në Ballkan.
Prania e vazhdueshme e NATO-s në Kosovë është kritike jo vetëm për Kosovën, por edhe për të gjithë rajonin.
Duhet të thirret në skenë diplomacia preventive e botës demokratike për të lejuar Ballkanin të kaluojë moment të fundit drejt një paqeje të qëndrueshme dhe për të parandaluar një fitore për forcat më të errëta të rajonit.
*Ministrër i Jashtëm i Kosovës
