Nga Sherif Abdel Hamid, Kritik letrar dhe përkthyes
Koordinator për marrëdhëniet me jashtë
Zyra e Guvernatorit të Kairo’s – Egjipt
Mars, 2019
Lumturisht, sapo përfundova së lexuari versionin në gjuhën arabe të romanit “NILKON” – kur Danubi takoi Nilin” këtë libër të jashtëzakonshëm të Fate Velaj, për të cilin më duhet të them se ishte një vepër e vërtetë arti. Një mrekulli. Në fakt, përgjatë ditëve të leximit të kësaj kryevepre, uroja që libri mos të mbaronte kurrë, uroja të humbisja sa më pak nga sasia e madhe e emocioneve, e kënaqësisë që kam përjetuar përgjatë leximit, që kur nisa faqen e parë dhe derisa përfundova rreshtin e fundit, në faqen e fundit.
Sipas mendimit tim, është akoma e paqartë se cili është sekreti që i ka dhënë këtij libri linjën e tij unike, formën idividuale letrare si dhe natyrën e tij misterioze. Është e vështirë ta klasifikosh këtë liber, t’i gjesh vendin e tij të duhur dhe akoma më saktë, në cilin zhanër të letërsisë hynë. Ti, si lexues, ndonjë herë mund të ndjesh se po lexon një autobiografi të ngjeshur dhe voluminoze për një periudhë të caktuar të jetës mbushur plotë me pasion e entuziazëm të një artisti të zjarrtë dhe kuratori ekspozitash mbreslënëse. Por, kur kalon përmes përshkrimesh të mrekullueshme, të kujdesshme dhe plotë detaje të njerëzve dhe vendeve të përmendura në libër (ngjarjet zhvillohen në Vjenë, Bruksel, Shkup dhe Kajro pas goditjeve të 11 Shtatorit 2001 në Nju Jork), bëhesh ekstremisht i sigurt se po shtrëngon në duar një roman madhështor të qëndisur me kujdes dhe realizuar profesionalisht nëpërmjet penës së një romancieri realisht tejet të aftë dhe të talentuar.
Pra, kjo është një lloj letërsie e re e cila nuk është as krijimtari e pastër (roman) e as më pak jo krijimtari (një autobiografi). Autori ynë i talentuar dhe i veçantë e ka bërë këtë libër sipas recetës dhe përbërësve të tij vetanak.
Më shumë se kurrë, “NILKON” i Fate Velaj nuk mund të shihet vetëm si një autobiografi ose një roman, por duhet të vlerësohet si një libër i paarritshëm që i përket Letërsisë së Udhëtimit.
Përfundimisht, me bindje të plotë them se ”NILKON” është një vepër e shkruar nga një prej udhetuesve më të famshëm të botës, i cili përbëhet nga NILKON” dhe nga Fate Velaj. Është më se e sigurt se Fate Velaj me anën e këtij libri, i merrë me vete të gjithë lexuesit e tij duke i shpënë sa nga një qytet në tjetrin e sa nga një shtet në tjetrin në mënyrë që ata, t’i shohin ato nëpërmjet syve të tij e t’i perceptojnë ato ashtu siç i ka percepëtuar ai.
Fate Velaj vazhdimisht na jep përshkrime të detajuara mbi pejsazhet apo pamjet e njerëzve, mënyrat, zakonet, kulturën dhe traditën e tyre. Pas leximit të librit, me siguri mund të konfirmosh se Velaj është një nga udhëtarët më të medhenj dhe të apasionuar tek i cili asnjëherë nuk vihet re ndjenja e ndrojtjes apo stepjes kur ndodhet në vende me njerëz e me kultura të ndryshme.
Për më tepër, këtu kemi një nga këndvështrimet apo analizat më të rëndësishme mbi “NILKON” e që nuk do të doja kurrë të mungnte. Ajo që lehtësisht mund të ndihet është sensi i këndshëm i humorit të autorit e që vërehet në thuajse çdo faqe të romanit. Ky sens humori gjendet edhe nëpër komentet e tij mbi disa zakone apo pamje të njerëzve që përshkruan në libër ose kur i referohet diçkaje që ka parë e përjetuar ashtu si dhe kur nuk ka një përshkrim personal e të drejtpërdrejtë, të pastër dhe bindës.
Por, mbi të gjitha, ajo që doja t’i referohesha, është stili i përdorur nga Velaj në këtë roman. Shprehjet e tij janë të këndshme. Përzgjedhjet e fjalëve janë perfekte. Ritmi i tyre është fantastik aq sa kurrë nuk të lodhë, por gjithmonë të mbante në paqe me shpejtësinë dhe rrjedhën konseguente të eventeve.
Së fundmi por jo e fundit, nuk mund ta përfundoj këtë analizë pa i dhënë Fate Velaj vlerësimin e merituar si një shkrimtar i mrekullueshëm, një politikan i zgjuar, dhe një person fantastik dhe shumë pozitiv. Fate Velaj është gjithmonë i hapur ndaj të tjerëve. Është gjithmonë i gatshëm të dëgjojë njerëz të kulturave ose besimeve të ndryshme duke qenë njëkohësisht tolerant e ti kuptojë ata, pa e nënvlerësuar kurrë opinionin e njerëzve të tjerë. Ai dëgjon më shumë se sa flet, pra, ai është i ditur dhe mendjehapur, dhe kjo është esenca e shpirtit të një artisti të vërtetë. Ai nuk është asnjë herë gjykues. Është ekstremisht social, entuziast, i përkushtuar, pasionant, aktiv dhe ambicioz.
Në një këndvështrim tjetër, ëshë më se esenciale t’i referohemi një çështje me rëndësi të madhe, larg nga trajtimi i formës, stilit, llojit apo gjuhës së librit (nuk duhet harruar se Fate Velaj është piktor, fotograf, shkrimtar, kurator dhe politikan).
Me shumë kënaqësi do të doja të flisja për qëllimin dhe temën kryesore të librit. Unë, personalisht do të doja të vlerësoja këtë inisiative madhështore (Midist Danubit dhe Nilit) të shkrimtarit tonë të madh që prezanton Egjiptin dhe Egjiptianet nëpër Europë dhe anasjelltas tek lexuesit e ndërsjelltë në një mënyrë thellësisht për tu respektuar. Ky njeri është Mesazher i Paqes. Ai me punë të palodhur dhe përkushtim mundohet të ndërtojë ura dashurie, paqeje dhe mirëkuptimi midis njerëzve në vende dhe kultura të ndryshme. Fate Velaj realisht ka një mesazh që ekziston benda tij dhe që është i dukshëm në librin e tij. Ky njeri vërtetë na do ne si Egjiptian. Ai ka qenë kaq afër nesh. Ai ka hapur zemrën dhe mendjen e tij për Egjiptianët. Ai i ka dëgjuar ata me kujdes. Ai me zemër dhe pasion ka bashkëpunuar me ta dhe i ka dashur ata, ndoshta prej kësaj rrjedh që të gjitha personazhet egjiptiane në libër e kanë dashur atë po ashtu. Të gjithë ata e kanë besuar dhe e kanë ftuar atë në shtëpitë e tyre. Fate Velaj ka një metodë të mrekullueshme për të tërhequr te vetja zemrat e njerëzve. Kjo është falë sinqeritetit të tij, vertëtësisë dhe thjeshtësisë së tij.
Duke folur me sinqeritet, nësë Ministria jonë e Punëve të Jashtme punon 24 orë në ditë për vite e vite, dhe nëse Shërbimi i Informacionit dhe Publicitetit të Shtetit të Egjiptit (SIS) ka publikuar mijëra faqe promocionale për të treguar fytyrën e reale dhe të këndshme të Egjiptit, jam i sigurt, se ata kurrë nuk do të arrijnë këtë sukses të lartë dhe të paarritshëm të romanit NILKON me të cilin Fate Velaj i adresohet Perëndimit me një rrëfimin mbi Egjiptin dhe Egjiptianët.
Ju faleminderit Zoti Velaj!
Ne të gjithë si Egjiptian jemi në detyrim ndaj jush për këtë libër që keni shkruar me zemrën plot dashuri për Egjiptin dhe Egjiptianët. Ndoshta, do i kërkoja Ministrit tonë të Punëve të Brendshme t’i mundësonte Fate Velaj, autorit të këtij libri të mrekullueshëm, nënshtetësinë Egjiptiane për shërbimin e tij të madh plot pasion ndaj vendit tonë.
Isha me fat që takova Z.Fate Velaj kur ai me mirësjellje erdhi për të takuar Guvernatorin e Kajros në Shkurt 2019.
Përpara se ta takonte, isha informuar e kisha lexuar shume për të, si një artist total, por, takimi me të në mish e në gjak (personalisht) dhe shikimi nga afër me të ishte një moment i mrekullueshëm dhe i paharrueshëm në jetën time. Menjëhërë, në atë moment, unë u bëra njëri prej fansve dhe admiruesve të tij. Për mua, ai ishte personifikimi i vërtetë i artistit perfekt, si personalisht po ashtu edhe profesionalisht. Ai është modest, kavalier, filozof, udhëtues dhe shumë cilësi të tjera të arta.
Për sa i përket dashurisë time të madhe për librin dhe autorin e tij, dhe përtej respektit për Velaj, do të doja të përqëndrohesha te një pikë e rëndësishme, element specifik që librit fatkeqësisht i mungoi, e cila është mangësia e ndonjë albumi me foto ilustruese për të shoqëruar a mbështetur rrjedhën e eventeve. Nuk mund ta imagjinoj se si një libër i tillë, i cili është shkruar nga një piktor dhe një fotograf fantastik, që e di shumë mirë se çfarë mund të bëjë një foto, dhe që gjatë gjithë kohës e mban në krahë aparatin e tij, siç e ka specifikuar në libër, në mënyrë që të fotografojë të gjitha vendet në të cilat shkon, nuk merr parasysh të mbështesë fjalët e tij me foto të njerëzve që takon ose të vendeve në të cilat ka qenë. Ne e dimë shumë mirë rolin që do të kishin lozur këto foto nëse ato do të kishin qenë përkrah me këto fjalë. Ndaj, unë shpresoj se Velaj, pozitivisht do ta rikonsiderojë këtë fakt, këtë mendim, dhe të mund ta marrë pozitivisht këtë sygjerimin tim në konsideratë për edicionin e ardhshëm të librit të tij të suksesshëm, veç nëse e ka bërë këtë qëllimisht për arsye që vetëm ai mund t’i dijë. Ndoshta, ngaqë akoma nuk e dimë se ku mbaron realiteti e ku fillon fiksioni në këtë roman.
Me pak fjalë, unë shikoj se “NILKON” është “Velaj” dhe “Velaj” është “NILKON”. Ndjesitë e mëdha dhe përshtypjet më të thella që përjeton kur takon këtë njeri dhe diskuton me të janë ekzaktësisht të njëjta më ato që përjeton kur lexon librin e tij fantastik, i cili reflekton në perfeksion dhe qartëson sa i vërtetë, i ndershëm dhe i talentuar është ky njeri.
Punë të mbarë dhe të uroj veç Fat, o Fate Velaj. Vazhdo në rrugëtimin tënd, mbasi e ardhmja, është e gjitha e jotja.
