Home KRYESORE AGJERIMI TERAPEUTIKE, PERFITIMET NE RUAJTJEN E SHENDETIT, NE PARANDALIMIN E SEMUNDJEVE DHE...

AGJERIMI TERAPEUTIKE, PERFITIMET NE RUAJTJEN E SHENDETIT, NE PARANDALIMIN E SEMUNDJEVE DHE PEMRIRESIMIN E DISA PREJ TYRE, DHE PRAKTIKA E SAJ

Nga Dr. Hektor Grazhdani,
PhD nga Univerisiteti i Romes La Sapienza
Klinika Dani, Tirane.

Nje numer ne rritje studimesh shkencore mbi agjerimin (fasting) dhe perfitimet qe ka shendeti nga ai, kane dale ne dy dhjetevjecaret e fundit ne indeksin PubMed (1-14), nderkohe qe vitet e fundit botimet per publikun e gjere si libra, artikuj, video, podcast, etj jane shtuar dhe shumefishuar ne gjuhe te ndryshme. Interesi shkencor dhe ai i publikut, duket dhe me botimet e nje numer librash mbi agjerimin; gjej ne internet ne gjuhet qe njoh une, anglisht, italisht dhe frengjisht, nga rreth 5 deri ne 10 libra mbi fasting (agjerimin).
Tipi i fasting qe praktikohet me gjere ne popullsi eshte agjerimi me nderprerje, intermittent fasting, i cili duket se eshte bere nje mode vitet e fundit. Njoh persona qe me flasin me entuziasem per perfitimet qe kane patur nga praktikimi i intemittent fasting. Ju bej me dije, qe une autori i ketij shkrimi, bej cdo dite rregullisht intemettent fasting te cilin e kam filluar ne tetor te 2021. Intermittent fasting perbehet nga ushqyerja vetem me dy vakte ne rreth 6 deri 8 ore dhe pjesen tjeter te 24 oreshit te dites, pra 16 deri ne 18 ore, rri pa ngrene azgje (1,12). Une ha dreke ne oren nje dhe darke rreth ores 6/7 duke u munduar ti mbaj konstante keto orare ne respekt te ritmit cirkadian te organizmit (20). Pjesen tjeter te dites nuk ha azgje, vetem pi uje dhe kafe pa sheqer edhe pa qumesht ne menyre qe te mos marr asnje kalori. Ne tetor te 2021 bashke me nje koleg mjek dhe shoku E.D. beme lexime te literatures dhe diskutuam mbi intermittent fasting (1-14); te dy u bindem per perfitimet e tij dhe te dy e filliuam dhe e praktikojme rregullisht. Bindja ime u forcua pas leximit te librit te shkurtit 2022 te studiusit me te famshem te fasting Mark Mattson (12) i cili I ka dedikuar karrieren e tij brilante studimit me kafshe ne laborator dhe studimit ne popullsi te fasting.

Cilat jane perfitimet e shendetit nga fasting: Dijet mbi perfitimet jane perftuar e verifikuar, sepse eshte provuar nga evidenca shkencore e studimeve te kafsheve te laboratorit, atyre me shendet te plote, dhe kafsheve me modele te semundjeve metabolike te njeriut. Po ashtu eshte pare nga studimet mbi popullsini njerezore.

Perfitimet jane (1-14): zgjatja e jetes (1,3,8,12), zgjatja e harukut te jetes te lire nga semundjet(1,8,12,13), mbajtja e qelizave dhe metabolizmit qelizor ne gjendje pune te shendetshme (organele te reja dhe te rigjeneruara) (3,6,12,14), mbajtja e neuroneve ne gjendje pune optimale me ane te rritjes se faktorit neurotropik BDNF (3,4,9,10,12), permiresimi dhe rregullimi i tregueseve te laboratorit te metabolizmit glucidik dhe te metabolizmit te lipideve (1,3,8,12,13,14,15), permiresimi i tregueseve laboratorike te inflamacionit (1,3,6,12), ulje e rrezikut kardiovaskular dhe permiresim I gjendjes se pacienteve qe kane kaluar semundje kardiovaskulare (1,12), mbrojtje nga diabeti I tipit II dhe permiresim I gjendjes se pacienteve me diabet te tipit II jo kur ata jane me insuline (1,12), renie ne peshe dhe mbajte te peshes normale (1,3,8,12,20), mbrojtje nga Alzheimer dhe pjeserisht nga Parkinson (1,12,13-15).

Cdo lloj agjerimi (fasting) eshte i shendetshem. Natyrisht eshte i pashendetshem agjerimi i tejzgjatur ne kohe qe con ne ekstreme te rrezikshme dhe ai nuk keshillohen. Megjithese praktikat e agjerimit terapeutik ne Gjermani ne Buchinger Klinik dhe ato ne Rusi te metodes Nikolajev, praktikohen me sukses nen vezhgim mjekesor ne kushte klinike te specializuara, agjerime terapeutike me rreth 30 deri 40 dite vetem me uje.

Duke patur parasysh qe cdo lloj agjerimi (fasting) eshte i shendetshem, jo cdo lloj agjerimi eshte lehtesisht i praktikueshem nga publiku i gjere (1,12). Per kete eksperte si Dr. Mark Mattson (1,3,12), Dr. Satchin Panda (19,20), keshillojne agjerimin me nderprerje – intermittent fasting, I cili sic keshillojne ata eshte lehtesisht I praktikueshem cdo dite, per gjate gjithe jetes.

Sipas eksperiences se Dr. Mark Mattson personat qe ai ka keshilluar dhe ka patur nen kujdes, kane patur nje fare veshtiresie te praktikojne intermittent fasting ne dy deri kater javet e para dhe me vone, mbajtja e rregjimit te fasting ditor ka qene e lehte dhe mjaft e kendshme nga gjithe praktikuesit qe ata kane ndjekur. Vete Dr. Mattson ka rreth 30 vjet qe praktikon intermittent fasting ditor dhe po ashtu Dr. Panda ka rreth 20 vjet qe e praktikon ate. Dr. Mattson tregon se ne fillim deri sa te mesohesh me agjerimin, kafeja pa sheqer ndihmon per te mbajtur lehte agjerimin.
Autori I ketij shkrimi qe e praktikon intermittent fasting prej rreth nje viti, me rregullesine me rigoroze, ju pohon se eshte e lehte dhe madje e kendshme kjo praktike. Performanca fizike dhe mendore ne oret e agjerimit eshte vecanerisht e mprehte, e zhdervjellet dhe efikase, dhe kjo raportohet edhe nga studjuesit (1,8,12,13) dhe eksperiencat personale te tyre (12,20). Te njejtat pohime me bejne edhe personat qe une njoh nga afer qe praktikojne intermittnet fasting.

Cdo lloj fasting eshte I shendetshem por nuk keshillohen ato fasting qe thyejne ritmin cirkadian (19,20) pra ate fasting qe personi p.sh qe punon deri vone ne darke, nuk ha gjate dites, dhe ha vetem nje vakt afer gjumit. Sipas studiuesit S. Panda (19,20) tretja e darkes duhet me nje distance prej 3-4 oresh nga shtrirja per te fjetur pasi gjate procesit te tretjes perfshihen hormone dhe mediatore qe pengojne prodhimin e melatonines dhe procesin fiziologjik te gjumit.

I sugjeroj kolegeve lexues te ketij shkrimi, ta provojne vete, te praktikojne intermittent fasting vete ata dhe me pas t’ua keshillojne pacienteve te tyre, per te promovuar shendetin dhe per te parandaluar e permiresuar semundjet ne popullsine e gjere te vendit tone.

Referimet bibliografike:

  1. Mattson MP, Longo VD, Harvie M. Impact of intermittent fasting on health and disease processes. Ageing Res Rev. 2017 Oct;39:46-58. doi: 10.1016/j.arr.2016.10.005. Epub 2016 Oct 31.
  2. de Cabo R, Mattson MP. Effects of Intermittent Fasting on Health, Aging, and Disease. N Engl J Med. 2019 Dec 26;381(26):2541-2551. doi: 10.1056/NEJMra1905136.
  3. Longo VD, Mattson MP. Fasting: molecular mechanisms and clinical applications. Cell Metab. 2014 Feb 4;19(2):181-92. doi: 10.1016/j.cmet.2013.12.008. Epub 2014 Jan 16.
  4. Lautrup S, Sinclair DA, Mattson MP, Fang EF. NAD+ in Brain Aging and Neurodegenerative Disorders. Cell Metab. 2019 Oct 1;30(4):630-655. doi: 10.1016/j.cmet.2019.09.001.
  5. Mattson MP, Moehl K, Ghena N, Schmaedick M, Cheng A. Intermittent metabolic switching, neuroplasticity and brain health. Nat Rev Neurosci. 2018 Feb;19(2):63-80. doi: 10.1038/nrn.2017.156. Epub 2018 Jan 11.
  6. Kerr JS, Adriaanse BA, Greig NH, Mattson MP, Cader MZ, Bohr VA, Fang EF. Mitophagy and Alzheimer’s Disease: Cellular and Molecular Mechanisms. Trends Neurosci. 2017 Mar;40(3):151-166. doi: 10.1016/j.tins.2017.01.002. Epub 2017 Feb 9.
  7. Cunnane SC, Trushina E, Morland C, Prigione A, Casadesus G, Andrews ZB, Beal MF, Bergersen LH, Brinton RD, de la Monte S, Eckert A, Harvey J, Jeggo R, Jhamandas JH, Kann O, la Cour CM, Martin WF, Mithieux G, Moreira PI, Murphy MP, Nave KA, Nuriel T, Oliet SHR, Saudou F, Mattson MP, Swerdlow RH, Millan MJ. Brain energy rescue: an emerging therapeutic concept for neurodegenerative disorders of ageing. Nat Rev Drug Discov. 2020 Sep;19(9):609-633. doi: 10.1038/s41573-020-0072-x. Epub 2020 Jul 24.
  8. Anton SD, Moehl K, Donahoo WT, Marosi K, Lee SA, Mainous AG 3rd, Leeuwenburgh C, Mattson MP. Flipping the Metabolic Switch: Understanding and Applying the Health Benefits of Fasting. Obesity (Silver Spring). 2018 Feb;26(2):254-268. doi: 10.1002/oby.22065. Epub 2017 Oct 31.
  9. Fang EF, Hou Y, Palikaras K, Adriaanse BA, Kerr JS, Yang B, Lautrup S, Hasan-Olive MM, Caponio D, Dan X, Rocktäschel P, Croteau DL, Akbari M, Greig NH, Fladby T, Nilsen H, Cader MZ, Mattson MP, Tavernarakis N, Bohr VA. Mitophagy inhibits amyloid-β and tau pathology and reverses cognitive deficits in models of Alzheimer’s disease. Nat Neurosci. 2019 Mar;22(3):401-412. doi: 10.1038/s41593-018-0332-9. Epub 2019 Feb 11.
  10. Mattson MP, Arumugam TV. Hallmarks of Brain Aging: Adaptive and Pathological Modification by Metabolic States. Cell Metab. 2018 Jun 5;27(6):1176-1199. doi: 10.1016/j.cmet.2018.05.011.
  11. Cheng A, Hou Y, Mattson MP. Mitochondria and neuroplasticity. ASN Neuro. 2010 Oct 4;2(5):e00045. doi: 10.1042/AN20100019.
  12. Mark P. Mattson. The Intermittent Fasting Revolution; The Science of Optimizing Health and Enhancing Performance. ISBN 9780262368179. Published: February 1, 2022
  13. Marosi K, Mattson MP. BDNF mediates adaptive brain and body responses to energetic challenges. Trends Endocrinol Metab. 2014 Feb;25(2):89-98. doi: 10.1016/j.tem.2013.10.006. Epub 2013 Dec 19.
  14. Zhang S, Lachance BB, Mattson MP, Jia X. Glucose metabolic crosstalk and regulation in brain function and diseases. Prog Neurobiol. 2021 Sep;204:102089. doi: 10.1016/j.pneurobio.2021.102089. Epub 2021 Jun 10.
  15. Serguei V Kozlov 1 , James W Bogenpohl, Maureen P Howell, et al. The imprinted gene Magel2 regulates normal circadian output. Nat Genet. 2007 Oct;39(10):1266-72.
  16. https://www.buchinger-wilhelmi.com/
  17. L’art de jeûner par Françoise Wilhelmi de Toledo | iMagination Week https://www.youtube.com/watch?v=kTAQFmQ6SOo
  18. Le jeûne, une nouvelle thérapie ? https://www.youtube.com/watch?v=3tw3DvgwNjI
  19. Panda S. Optimize your rhythms and stay healthy. A new type of app that helps you understand your body’s rhythms while contributing to research. https://mycircadianclock.org/
  20. Satchin Panda, PhD. The Circadian Code, Lose Weight, Supercharge Your Energy, and Transform Your Health from Morning to Midnight. Feb 11, 2020 | ISBN 9780593135907
Share:
asetcenter

RELATED ARTICLESMORE FROM AUTHOR