Përshëndetje të nderuar miq!
Kemi përsëri së bashku në emisionin “Pa filtra” në “NTV” Televizion.
Unë jam Artur Nura.
Sot kemi dy argumente për të diskutuar.
Nga pikëpamja gjeopolitike në rajon, duke filluar nga një deklaratë shumë e rëndë nga pikëpamja e rrezikshmërisë, por mund të jetë mjaft racionale si deklaratë, e kryeministrit të Kosovës, z. Albin Kurti, për të folur për zhvillimet e tjera raportet Kosovë-Tiranë dhe sigurisht Kisha në Ballkan ka patur një rol shumë të rëndësishëm. Do të flasim dhe për atë në pjesën e parë. Në pjesën e dytë do të flasim për Bashkinë e Lushnjës. Kam kënaqësinë t’ju bëj me dije që kam kolegun Denion Ndrenika në transmetim të drejtpërdrejtë. Faleminderit Denion!
-Faleminderit Artur! Tungjatjeta!
-Artur Nura: Është kënaqësi që komunikojmë përsëri në nivel mediatik! Besoj që e keni lexuar intervistën në gazetën italiane “La Republica” ku Albin Kurti thotë që rreziqet pas ndërhyjes në Ukrainë, për një luftë të Tretë Botërore janë edhe në Ballkan, mund të fillojnë nga Kosova. Thotë Kurti. Ju si njohës i këtyre zhvillimeve keni bashkëpunuar me gazetat e emigracionit nga ato më të rëndësishmet edhe në anglisht dhe i njihni zhvillimet gjeopolitike në rajon. Si e shikoni këtë deklaratë?
-Denion Ndrenika: Në fakt Albin Kurti, kryeministri i Kosovës ka një “gabim“. Nuk do të thotë që situata e rënduar me pushtimin e Ukrainës nga Rusia është një arsye që të mund të trembemi nga Serbia apo të shohim një luftë të mundshme. Problemi është që si në kohë paqeje, pra jo vetëm në kohëra të tilla të rënduara, Serbia është problemi. Serbët janë i vetmi popull që kanë masakruar të gjithë fqinjët e tyre dhe ne nuk kemi pse të fshihemi pas gishtit për të thënë të vërtetën.
Unë e di që për dikë në këto kohëra të lumtura të së mirës që u goditën befasisht nga sulmi rus në Ukrainë, ne duhet të mbajmë pak gjuhën… Në thonjëza Artur, por e vërteta është një dhe e vetme.
Më lejo të kujtoj që serbët kanë masakruar shqiptarët, serbët kanë masakruar kroatët, serbët kanë masakruar rumunët në Banacia.
Kur them masakra nuk them thjesht vrasje dhe humbje të jetëve njerëzore, por them masakra, genocid të çfarëdolloj forme.
Ata e kanë patur me boshnjakët, ata e kanë me Kishën malazeze, ata e kanë me gjuhën malazeze, ata e kanë me hungarezët e Vojvodinës, me gjermanët e Vojvodinës, ata e kanë me sllovenët në Sllavoni, ata e kanë me maqedonasit dhe gjuhën e tyre, ata e kanë edhe me bullgarët në Vidin që e kanë marrë dy a tri herë dhe më pas e kanë lëshuar.
Pra problemi janë serbët në Ballkan. Është e vërtetë që ne nuk kemi çfarë të bëjmë se ata janë aty dhe ne nuk i heqim dot, por ne nuk mund të jemi dashamirës me ta. Ne duhet të jemi të kujdesshëm me ta.
-Artur Nura: Në fakt zoti Ndrenika, ky është qëndrimi i Albin Kurtit. Ju e thatë në mënyrë më të gjatë sepse po flisni në shqip. Ai duke qenë në intervistë me një nga gazetat më të njohura italiane “La Republica”, ka folur me një gjuhë më të koncentruar dhe ka thënë që Aleksandër Vuçiqi është me shumë aleat i Putinit sesa i Europës dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Dhe, në fakt ka një qëndrim të Europës dhe SHBA që të mos e lejojnë Serbinë të shkojë nga Rusia, por të vijë nga perëndimi. Kjo penalizon Kosovën, sepse një marrëveshje e firmosur në Bruksel në 2013 e kërkon kryeministri i Kosovës ta verë në veprim në 1 gusht të 2022 dhe Europa ishte ajo që i bëri presionin e madh për ta shtyrë në shtator. Si e shikon ti një gjë të tillë?
-Denion Ndrenika: Unë e shoh thjesht një shtirje dhe një zvarritje siç ka ndodhur të paktën që mbas Konferencës së Londrës me popujt sllavë, siç ka ndodhur edhe përpara konferencës me popujt sllavë. Pavarësisht se si shprehet Albini në kostumin e tij si kryeministër, pra zoti Kurti, ose Albini si opozitar apo Albini si veprimtar apo se si shprehem unë, të vërtetën ne nuk e themi dot ndryshe. Mund ta themi në formë të ndryshme, por jo ndryshe.
Pse i theksoj këto koleg i nderuar, i dashur Tur? Sepse ajo që thashë, pra që nuk duhet të fshihemi pas gishtit duhet të jetë moto për çdo shqiptar. Kjo që thua ti për Europën apo për Shtetet e Bashkuara të Amerikës është një vazhdë, pra nuk ka patur ndonjëherë qëndrime të ndryshme.
Gjithmonë janë përpjekur të qetësojnë Serbinë për shkak se është Rusia nga pas.
Mos të harrojmë se në pikëpamjen historike Austro-Hungaria ishte gjithmonë më e vendosur seç ishte Gjermania për të mbrojtur shqiptarët dhe kjo ka një shpjegim. Gjermanëve rusët u kanë hyrë tri herë midis Berlinit, i kanë përdhunuar dhe gjermanët pas Luftës se Dytë Botërore ngjajnë më shumë sikur janë nga Kaukazi dhe jo sikur janë gjermanë. Mirëpo për shkak të kësaj Gjermania ka penguar disa herë bashkimin e shqiptarëve në një shtet të vetëm. Austro-Hungaria nuk e bënte këtë. Austro-Hungaria hynte gjithmonë në luftë edhe për interesa të saj mbronte territoret e shqiptarëve. Sot historia është po e njëjtë. Mund të kenë ndryshuar aktorët sepse nuk kemi më një Austro-Hungrari, por kemi Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Sot nuk kemi Turqi, por kemi një Angli me qëndrim të ndryshuar pas atij të Londrës. Sot kemi një Francë me këmbë më në tokë.
Pra pavarësisht se kur nënshkruhen marrëveshjet, në 2013 ose jo, të gjitha marrëveshjet që kanë bërë serbët me fqinjët, rusët me fqinjët janë shkelur sepse janë ata populli gjaksor, janë ata që kanë masakruar këta fqinjë. Unë e kuptoj që gjuha mund të duket pak e ashpër, por kjo është e vërteta. Unë nuk numërova masakra të tëra. Ne kemi sa e sa jetë të humbura në Kosovë.
-Artur Nura: Për ta konkretizuar zoti Ndrenika, unë artikulimin tuaj e njoh, e kam familjar, por për ta artikuluar për ata që nuk iu njohin, zoti Kurti ka thënë Lufta e Tretë Botërore mund të nisë dhe këtu. Për t’iu referuar historisë, Perandorisë Austro-Hungareze dhe projektit për një Principatë të Pavarur Shqiptare që solli dhe atentatin e famshëm, ju e shikoni këtë si analizë të arsyeshme apo është një “fori xhoko” që thonë italianët?
-Denion Ndrenika: Jo. Unë e shoh të arsyeshme nisur nga ajo histori që sapo përmende. Dallimi është që për mua nuk do të thotë asgjë nëse jemi në situata të rënduara që të kemi një Luftë të Tretë Botërore. Dallimi është që edhe para Luftës së Parë Botërore ne ishim në një situatë përgjithësisht të qetë dhe serbët e plasën Luftën e Parë Botërore, pra problemi janë serbët. Nëse unë do ta thoja në mënyrë figurative, padyshim se nuk ia uroj të keqen askujt, do të doja të mblidhej një konferencë e Londrës dhe ta ndante Serbinë me pjesët e Serbisë, pra jo ato pjesë që Serbia u ka marrë të tjerëve. Të kthente Kurshumlien, të ndante territoret e saj, pra Beogradin. T’i kthente Rumanisë, Banacian, t’i kthente Hungarisë, Vojvodinën, t’i kthente një pjesë të marrë të Vidinit, Bullgarisë dhe të gjitha ato që ka.
Ta provojnë njëherë ata çfarë do të thotë të jesh i humbur në një konferencë ndërkombëtare.
-Artur Nura: Pra, ti thua të ndëtojmë një hartë të re në Ballkan e më gjerë, por kjo është e vështirë, apo jo?
-Denion Ndrenika: Pse është e vështirë? A nuk ishte e vështirë rënia e Bashkimit Sovjetik? A kemi sot 16 shtete më vete? Po. A ishte e vështirë përpara se të mbahej Revolucioni i Kadifenjtë për Çekosllovakinë për t’u ndarë në dy shtete? Po, ishte e vështirë.
-Artur Nura: Besoj që rasti shqiptar për sa e njoh unë historinë zoti Ndrenika është më i vështirë. Ju iu referuat konferencës së Londrës, një konferencë që zgjati muaj të tërë dhe pas 1912 që ne shpallëm pavarësinë, në 1913 na njohën dhe na njohën të copëzuar dhe na deklaruan neutralë. Neutralitetin do ta ruanin superfuqitë që na njohën. Kush e njeh historinë e di që 6 muaj pas konferencës së Londrës filloi Lufta e Parë Botërore dhe u bënë territore shqiptare.
-Denion Ndrenika: Po, padyshim sepse ky ishte synimi i fqinjëve.
-Artur Nura: Kështu që e komplikon rasti shqiptar gjënë.
-Denion Ndrenika: Përse e komplikon rasti shqiptar kur ne kemi të njëjtën sjellje që nga mbretëritë e Arragonesit me Katalunjën e sotme, me vendet Baske, me Andaluzinë, me Galicinë. Ne kemi të njëjtën problematikë që kanë modernistët e kohës, që megjithëse jetojnë shumë mirë kërkojnë të ndajnë Flandrën nga Valonët në Belgjikë, sepse popullatat ndihen të nëpërkëmbura, popullatat ndihen të diskriminuara.
Natyrisht në Belgjikë nuk ka masakra. Flamandët mendojnë që mbajnë Belgjikën me parà për shkak të punëve të tyre të krahut dhe angazhimit masiv që kanë si të punësuar në rajonet qymyrnxjerrëse të Gjermanisë. Pra gjithmonë popullatat janë të mërzitura ose ndihen të nëpërkëmbura, por popullata shqiptare nuk është thjesht e nëpërkëmbur dhe e mërzitur. Popullata shqiptare është e masakruar. Ka pësuar genocid nga serbët posaçërisht dhe nga grekët në menyrë absolute, ku një Çamëri e tërë u zhduk, kur të gjithë territoret e shqiptarëve ne Maqedonine Perëndimore, pra bëhet fjalë për Grevenenë, për Kosturin, për Konicën, për Follorinën deri afër Selanikut, u zhdukën. Këtë e ka thënë Dhimitër Kaklamanos në vitin 1928 në Këshillin e Arbitrazhit të Lidhjes së Kombeve. Pra, ish-ministri i Jashtëm i Greqisë tha që shqiptarët jetojnë qartë në veri të Greqisë dhe në Maqedoninë Perëndimore. Përse zbrita deri në Greqi? Sepse ata kishin synime në territoret tona, ne nuk kemi qenë ndonjëherë pushtues as të Athinës, as të Selanikut, ne nuk kemi patur më shumë territore seç na jepte Zoti, që i qofshim falë.
Pra ne kemi qenë në territoret tona. Janë fqinjët ata që e hapën luftën për hir te territoreve të shqiptarëve dhe një Perandori Turke në rënie…
-Artur Nura: A nuk mendon zoti Ndrenika që me integrimin e Ballkanit në Bashkimin Europian, kufijtë humbasin sensin e tyre dhe kështu ne bashkohemi Apo, gaboj?
-Denion Ndrenika: Vërtetë beson Artur që në një organizëm amorf si Bashkimi Europian, ne do të kemi paqe!? Unë të dhashë shembullin e Flandrës, të flamandëve me valonët, që janë në qendrën e Europës. Përse ata kanë probleme për t’u ndarë? Përse kishin probleme anglezët? Pse kanë probleme skocezët? Pse kanë probleme irlandezët?
-Artur Nura: Skocezët bënë referendumin dhe doli që shumica nuk ishin për pavarësinë, por Britania e Madhe me Ballkanin janë shumë vite larg. Unë po të sjell në vëmendje intervistën e “La Republica”-s, ku Kurti thotë që Putini dhe Vuçiqi komunikojnë. Të kujtoj që qëndrimi i Rusisë në Konferencën e Londrës që ju e sollët si referencë, me qëndrimin e Rusisë në OKB në shpalljen e pavarësisë së Kosovës, është pikëpresje i njëjtë. Pra nuk ka ndryshuar asnjë gjë. A ka të drejtë Kurti është pyetja.
-Denion Ndrenika: Po, padyshim që ka. Dallimi i vetëm është se Kurti thotë që meqenëse situata është e agravuar në Rusi-Ukrainë, mund të kemi luftë. Unë them që edhe nëse situata qoftë e qetë, përsëri nga serbët, nga sllavët pret luftë. Ky është dallimi i vetëm. Unë nuk po them që Kurti e ka gabim.
Doja të shtoja për pyetjen pararendëse që ne nuk kemi mundësi që nëpërmjet integrimit të sheshojmë konfliktet. Shko në Metz, foli një francezi gjermanisht, a do të përqafojë apo do të shohë shtrembër? Nuk e harron dot historinë njerëzimi Artur, me 70 vjet Bashkim Europian!
-Artur Nura: Franca dhe Gjermania e kanë harruar. Anglia dhe Franca e kanë harruar.
-Denion Ndrenika: Nëse ne kemi vetëm një rrugë për të bërë, është të mbajmë gjendjen të qetë. Të mundohemi të kuptojmë njeri-tjetrin. Nuk kemi ku të shkojmë as ne as ata, por kjo ndodh me Francën dhe me Gjermaninë, nuk ndodh me rusët, nuk ndodh me serbët, nuk ndodh me malazezët. Ke dëgjuar ti ndonjëherë që malazezët t’u thonë shqiptarëve të mbajnë flamurin siç duhet? Apo ua hoqën në Ulqin? Apo shteti i verimaqedonasve pas marrëveshjes së Ohrit e kufizoi me 3 centimetra flamurin shqiptar edhe pse marrëveshja e Ohrit e përcaktonte të barabartë? Nëpërmjet Gjykatës Kushtetuese ata e zvogëluan këtë flamur dhe ti thua që nëpërmjet integrimit ne do të jemi mirë!? Përse do të jemi mirë!? A ishin mirë valonët me flamandët?
-Artur Nura: Unë po them nëpërmjet integrimit dhe nuk po them sot për sot sepse perspektiva nuk është fort e ndritur përderisa kemi një Bashkim Europian mjaft të dobët me 27 ushtri, me 27 politika të jashtme, pavarësisht Komisionit Europian që mbulon një politikë zyrtare të jashtme. Unë nuk e shoh të shpejtë, por parimisht është zgjidhja ideale. Ne pa kufij, çamët shkojnë në Greqi, sepse sot mund të shkojne çamët në Greqi. Kosova me Shqipërinë të jetë e hapur, të shkojnë në Itali, sepse ata (kosovarët) marrin viza akoma (për në Itali). Pra një sërë gjërash zgjidhen.
-Denion Ndrenika: E di çfarë nuk zgjidhet Artur? Armiqësia dhe urrejtja që kanë sllavët dhe grekët ndaj shqiptarëve. Nëse këta popuj do të duan të ndryshojnë dhe të jetojnë në paqe, duhet të heqin urrejtjen ndaj nesh. Unë nuk po them që ne jemi evliha. Sikurse kemi ne ankesa ndaj tyre mund të kenë dhe ata ndaj nesh, por ne kemi dallim thelbësor. Ne nuk i kemi vrarë dhe masakruar, ne nuk u kemi bërë atyre atë që i kanë bërë ata fqinjëve. Nuk kemi 35.000 çamë të dëbuar, nuk i kemi të shfarrosur që vitet 20’, 30’ në marrëveshjet greko-turke shqiptarët e Çamërisë. Ne i kemi njerëzit e vrarë në Izbicë, në Pejë, në Drenicë, gjithandej.
Më thuaj një masakër që ne u kemi bërë fqinjëve tanë të dashur? Kur ata të ndryshojnë mendësinë e tyre, unë do të them që paskërkemi një hapësirë për të folur.
Si ka mundësi që ne nuk u bëjmë asgjë!? Si ka mundësi që ne u japim serbëve çdo të drejtë në verilindjen e Shqipërisë, pra në atë që sot quhet shteti i Kosovës!?
U japim gjuhë zyrtare, kur janë më pak se 5% dhe përsëri ne kemi probleme.
Nuk guxon të zbatohet një marrëveshje që vetë serbët e kanë firmosur me qeverinë e Kosovës dhe ata vetë bllokojnë rrugët. Si ka mundësi që ne çojmë abetare nga Tirana në Preshevë dhe ata e bllokojnë në kufi dhe nuk e lenë?!
Si ka mundësi që ne duhet të jemi kaq dashamirës ndaj serbëve?!
⁃Artur Nura: Unë personalisht i kam dhënë hapësirë Preshevës, por Tirana dhe Prishtina, siç më thonë të gjithë të intervistuarit nga Presheva, Bujanovci dhe Medvegja, nuk janë të vëmendshëm për çfarë ndodh atje.
-Denion Ndrenika: Nuk janë, sepse Tirana e bojkotoi dhe e braktisi luftën çlirimtare të shqiptarëve në Luginën e Preshevës, pra Preshevë, Medvegjë, Bujanoc. Tirana heshti kur shqiptarët në Maqedoninë e sotme të Veriut, pra ish-Republika Jugosllave e Maqedonisë ishin në luftë.
Unë kam vetëm një pyetje koleg, ne e kuptojmë që historia është e rëndë dhe e dhimbshme për të gjithë, por përderisa duke qenë bashkë nuk kemi shkuar, pse të mos ndahemi të jetojmë të gjithë me njeri-tjetrin?
Pra çfarë problemi ka nëse janë 10 milionë grekë dhe 6 milionë shqiptarë? Çfarë problemi ka nëse janë 7 (milionë) serbët dhe 7 (milionë) bullgarët? Çfarë problemi ka nëse bashkohen shqiptarët në një shtet? Pse tunden dherat nëse shqiptarët kërkojnë bashkimin me Kosovën?
Thjesht Shqipëria do të marrë territorin e saj që është Kosova. Pse është kjo mani dhe ne duhet të jemi gjithmonë zbutës!?
Unë po them që kemi 7-8 milionë serbë, kemi 7-8 milionë bullgarë, kemi dhe 10 milionë grekë dhe pse të mos të jemi 5 a 6 milionë shqiptarë?!
Ku është problemi këtu?! Dhe ne vazhdojmë të bëjmë një politikë të atillë që nuk ka gjë se fqinjësia e mirë?! Për çfarë është fqinjësia e mirë?!
⁃Artur Nura: Si mund të realizohet kjo, sepse është shumë e komplikuar.
⁃Dennion Ndrenika: Është shumë e thjeshtë. Një konferencë me kahje të kundërt si e Potsdamit, e Jaltës dhe e Londrës. Shumë e thjeshtë. Ktheni atë që keni prishur atëhere. Jepini Shqipërisë territoret e saj. Pse duhet të fshihemi ne nga kjo? Ne nuk e bëjmë dot, por kemi vetëm një gjë për të bërë: të flasim. Fjalën nuk na e mohon dot askush. Fuqi mbase nuk kemi, por për të folur po!
⁃Artur Nura: Në fakt, ne kemi bërë shumë zoti Ndrenika. Iu referove Konferencës së Londrës, Principatës së Pavarur Shqiptare, pra Shqipërisë së sotme. Dhe sot kemi një Republikë tjetër të pavarur shqiptare, me një pakicë konstitucionale serbe, por ama është një shtet i dytë shqiptar. Kemi 3 kryeministra shqiptarë. Pra janë një sërë të drejtash të shqiptarëve të arrira. A duhet që kjo të na bëjë që ne të shohim me sy jo aq armiqësor të ndryshmit?
⁃Denion Ndrenika: Unë nuk i shoh me sy armiqësor. Unë po them të vërtetën. Janë ata që na shohin me armiqësi. Unë nuk kam asnjë problem me asnjë serb. Kam punuar me ta, kam marrëdhënie të shkëlqyera me ta. Unë po them të vërtetën që e kemi jo në librat tanë të historisë. Është historia e masakrave dhe njerëzve të zhdukur Tur! Është njëri ndër ata se the që kemi 3 kryeministra. Çfarë kanë në dorë kryeministrat tanë? E rivendosin dot Prizrenin e 1878 dhe Vlorën 1912? E vendosim dot ne? Atëherë çíd unë tre kryeministra?!
-Artur Nura: Nuk e vendosim dot, por mos harro që shqiptarët në Maqedoni çfarë të drejtash kishin në vitin 2000 dhe çfarë të drejtash kanë në 2022. Ke ministër të Jashtëm, ke kryetar Parlamenti.
-Denion Ndrenika: Dakord. Po. Edhe!?
-Artur Nura: Kanë fituar të drejta. Nuk mund të mohohet kjo!
-Denion Ndrenika: Koleg, është përfshirë në Kushtetutën e shtetit të verimaqedonasve marrëveshja e Ohrit, kornizë e 13 gushtit 2001? Jo. U ndryshuan simbolet dhe përmasat e flamurit të popullatave të tjera? Po. A janë shqiptarët komb shtetformues? Jo. Ku qenka barazia, pse është një kryetar Kuvendi (shqiptar)? Çfarë ka në dorë ai kryetar Kuvendi? Çfarë ka në dorë?! E bëri dot kantonizimin e shtetit të tij? Nuk e bëri.
-Artur Nura: Kryetari i Kuvendit është pushteti më i lartë në një shoqëri demokratike.
-Denion Ndrenika: A është gjuha shqipe gjuhë zyrtare e barabartë me maqedonishten, koleg? Nuk është!
-Artur Nura: Sipas disa zonave, po. Siç kanë rënë dakord palët.
-Denion Ndrenika: Po si kanë rënë dakord? E kanë 20 për qind. Aty ku ka 20% shqiptarë ne mund të flasim shqip. Duhet bërë kjo gjë për të gjithë territorin sepse ka dhe territore të tjera me më pak se 20% maqedonas, por ama flasin maqedonisht. E përse shqiptarët mos të flasin në Shkup shqip!? Po flas institucionalisht. Bashkia, rrugët apo se Shkupi ka më pak se 20% shiptarë? Po përse e ndanë Haraçinën, Çairin, Sarajet? Po pse mua më kënaq Dritan Abazoviq që është kryeministri i Malit të Zi? Po mirë, ka ndonjë politikë ai që bashkon Plavën, Gucinë, Vuthajn, Knezjin, Ulqinin, Tivarin me Shqipërinë? Jo, nuk e ka.
-Artur Nura: Është rasti i shqiptarëve që kanë bërë karrierë politike me parti jo shqiptare.
-Denion Ndrenika: Zoti Nura, çfarë fitojmë ne? A kemi ne një synim kombëtar? Lidhjen e Prizrenit dhe Kuvendin e Vlorës? A e kemi? Po. A ka Shqipëria të njohur Konferencën e Londrës? Jo. Ka ndonjë Kuvend të Shqipërisë që e ka rrëzuar Londrën? Asnjëri nuk e ka njohur. Përse ne të mos flasim? A kemi ne territorin tonë në Kushtetutë?
-Artur Nura: Organizime politike që t’i shohin zhvillimet dhe perspektivat në këtë mënyrë nuk ka. Analiza sigurisht që ka, opinione sigurisht që ka dhe unë dua një opinion nga ty për Kishën serbe. Në fakt Kisha serbe e dimë që ka qenë një nga motorrët inspirues të nacionalizmit racional serb dhe vazhdon te jetë veçanërisht në raport me Kosovën. Ka një marrëveshje të Kishës serbe me Kishën e Malit të Zi, ka një marrëveshje të Kishës serbe me Kishën maqedonase. Pra ka një dinamikë të Kishës serbe. Si e shikoni ju këtë?
-Denion Ndrenika: Ortodoksët e kanë një parim, nuk pretendoj ta them saktësisht si është, por të paktën të përafërt. Aty ku ka një klerik ortodoks, ajo quhet tokë e vendit prej nga vjen ai klerik. Kisha serbe nuk është thjesht Kishë serbe, por është një Kishë që përqafohet nga një popull i tërë që nuk e ka ndryshuar librin e historisë dhe mban vetëm një tekst, pa tekst alternativ që nga koha e Garashininit me Naçertanjën. Pra nuk është vetëm Kisha. Kisha ka terrenin e saj, e ka të gjallë, e ka të ngjashëm, të pacënueshëm dhe të ndërhysh në Mal të Zi për çështje Kishe nuk është ndonjë hata sepse ata e kanë bërë gjithmonë. Ata e pengojnë Malin e Zi që të kenë Kishën e tyre, pengojnë Maqedoninë Veriore që të kenë Kishën e tyre. Pra Kisha është thjesht një instrument, nuk është shfajësim.
Shfajësim për mua do të jetë kur populli të bindet të dalë mbi vete, kur populli të bëhet siç u bënë francezët dhe gjermanët që amiqësinë që kanë thjesht e shuan dhe heshtën.
Vetëm në këto raste mund të them që Ballkani nëpërmjet Kishës dhe institucioneve politike apo shoqërisë do të ketë ndryshime.
Është e pamundur nga këta fqinjë! Historia u ka dhënë rastin me qindra vjet që të jenë në paqe dhe harmoni. Nuk e kanë bërë. Në çastin më të parë që diçka ka ndryshuar, ata u janë vërsulur fqinjëve.
Të njëjtën gjë kemi dhe me rusët me ukrainasit, me letonezët, me dagët në Dagestan, me këdo. Më thuaj me kë kanë probleme mbijetese? Pra, kemi ne mundësi që nëpërmjet instrumenteve sot, përfshi Kishën dhe xhaminë, pra të gjithë klerin ngado që të jetë e i cilitdo qoftë, ta sheshojmë shoqërinë, t’i heqim marazin edhe mllefin?
Nuk e bëjnë Artur! Unë nuk kam dëgjuar ndonjë katolik, ortodoks apo mysliman shqiptar që të flasë keq për fqinjët, as nga pikëpamja fetare.
-Artur Nura: Rasti shiptar është nga rastet nuk po them unik, por nga rastet pozitivë të raporteve të drejta midis fesë.
-Denion Ndrenika: Ne mund të kemi shumë mospajtime mes besimeve edhe këtu me njeri-tjetrin. Diku i themi heshturazi, diku ngremë zërin pak më shumë, dikush bën pak më të rrezikshme njërën palë, por ne nuk kemi qenë thelbësisht dhe nuk e kam vëne re falë Zotit që ne ta arsyetojmë për qenien e tij, se është ortodoks, mysliman apo katolik. Por fqinjët tanë këtë e bëjnë.
-Artur Nura: Është e vërtetë. Rasti i Greqisë që u hoq nga pasaporta përkatësia fetare është domethënës. Kaq vite në BE, po themi laicizmi historik i globit, ajo (Greqia) para 10 vjetësh e ka hequr në mos gaboj.
-Denion Ndrenika: Unë kështu e shoh edhe qëndrimin e Kishës serbe. Është problem jetësor i tyre, pra nuk është çështja që ata po përhapin fjalën e Zotit. Ata thonë që Kosova është zemra e Serbisë, siç thotë Rusia që Ukraina është zemra e Rusisë. Ukrainën e themeluan vikingët, Ukrainën e themeloi Rusian Kievit dhe ata thonë që ajo (Ukraina) është toka jonë. Nuk mund të jetë toka jote ajo që në të vërtetë është toka jote? Pse gjithmonë toka e fqinjit do të jetë e jotja!? Pra nuk ndryshon mendësia e këtyre popujve. Në 1994, 95’, 96’, të vrasësh 250 mijë civilë,70 mijë prej tyre nën moshën 16-vjeçare, 60 vjet pas Luftës së Dytë, gati 80 vjet pas Luftës së Parë të bësh të njëjtat masakra (Bosnje e Hercegvoinë dhe Ballkan), unë këtë nuk e kuptoj! Nga u buron gjithë kjo urrejtje fqinjëve tanë!? Sinqerisht nuk e kuptoj!
-Artur Nura: Pyetja e fundit zoti Ndrenika. Roli i Tiranës zyrtare dhe kur them zyrtare, jo opozita por pushteti, pra institucionet e administratës politike, çfarë do t’u sugjeronit ju të bënin pas deklaratës së Albin Kurtit që është marrë seriozisht sepse Jens Stoltenberg, Sekretari i Përgjithshëm, zëri më i fuqishëm ekzekutiv i NATO-s, tha që çdo gjë që të ndodhë në Kosovë, përgjegjës është KFOR-i për të reaguar dhe jemi duke e ndjekur nga afër situatën.
-Denion Ndrenika: Nga pikëpamja e fuqisë, unë e thashë që në fillim që ne nuk kemi fuqi përveçe të fjalës. Nga pikëpamja e mundësive, unë po i kujtoj Tiranës rreth vitit 2002 ose 2003, një deputet i Lëvizjes Popullore të Kosovës paraqiti në Kuvendin e Shqipërisë një kërkesë për krijimin e unionit Shqipëri-Kosovë, nën shembullin e unionit Serbi-Mal i Zi, pra kur u bë hera e fundit përpara se të shpërbëhej Jugosllavia e mbetur. Ish-Jugosllavia në fakt, se këtu ka një element thelbësor të së drejtës ndërkombëtare që rezoluta 777 e 19 shtatorit të vitit 1992 nuk e njihte me Jugosllavinë, por i vuri parashtesën “ish”. Pra kemi një territor që u përdor në rezolutën 1244 të 19 qershorit ’99 që e përfshiu KFOR-in si trupë, pra NATO-n, bashkë me UMNIK-un, në një territor që nuk ishte pjesë e një shteti pasi ishte “ish-Jugosllavi”. Pra unë do të doja që Tirana të merrte këtë dokument të Lëvizjes Popullore të Kosovës, të merrte edhe shënimet që janë mbajtur në takimet e deputetit të LPK-së me të ndjerin Sabri Godo, me grupet e deputetëve tanë, ka qenë profesor Servet Pëllumbi në atë kohë kryetar i Kuvendit dhe ta riaktivizojë për krijimin e unionit Shqipëri-Kosovë. Këtë do të doja unë nga një qeveri e Tiranës, cilado qoftë ajo.
-Artur Nura: Sugjerim që duhet konsideruar pavarësisht se po bëjmë mbledhje te dy qeverive, po hapim kufijtë.
-Denion Ndrenika: Janë asgjë. Ti ke shumë të thjeshtë. Kjo është një platformë e rregullt. Unë i di dallimet tona. Kemi 100 e ca vjet të ndarë. Jemi formime krejt të ndryshme. Ka kasta intelektuale që janë formuar ndryshe andej dhe pse jo xhelozia mund të jetë punëprishëse, por unë po them që thelbi mbetet një. Nuk e bëjmë dot me fuqi tjetër, por ne kemi një akt të kërkuar, të diskutuar nga një deputet i Kuvendit të Kosovës dhe ne i kemi pritur në takime zyrtare. Janë mbajtur takime në hotel “Rogner”, janë mbajtur takime në Kuvendin e Shqipërisë. Pra, ne i kemi futur në një procedurë diskutimi të deputetëve dhe zyrtarisht natyrisht nuk është mbajtur qëndrim. Se, janë konjukturat dhe Kosova sapo kishte dalë nga lufta dhe unë e kuptoj këtë. Po pse ne të mos e përmendim këtë? Çfarë të keqe ka që ne ta hedhim si ide dhe kjo nuk do të thotë që ne u zmadhuam. E thënë shkoqur, unë këtë do të doja nga Tirana jetë e mot. Mbledhjet e qeverive, sot janë mirë, nesër janë keq, dikur zihen dy kryeministrat, pastaj bëhen palë me njeri-tjetrin. Për mua këto janë humbje kohe.
-Artur Nura: Pra duhet një iniciativë politike panshqiptare thoni, apo jo?
-Denion Ndrenika: Po është e mundshme sepse ne nuk po shkelim kërkënd. Ne po krijojmë një union të karakterit ekonomik, pra thjesht do heqim takstat me njëri tjetrin, kaq.
-Artur Nura: Dhe kjo sigurisht që do të zhvlerësonte Open Balkan.
⁃Denion Ndrenika: Po pse Open Balkan? Kjo është një pjesë që na jep lirisht qenia kufitarë dhe s’ka asnjë gjë të keqe që një ditë të zerosh të gjitha taksat. Ne kemi patur probleme qesharake, speca, patatja, domatja, shalqiri. Edhe me këto do të kemi ne probleme?! Mund të kemi probleme të xehtarisë ose që cënojnë sigurinë e dy vendeve, por të kesh probleme për pataten e Drenicës apo për qumështin?! Një qeveri këtu dhe një qeveri atje, mund t’i zgjidhin fare mirë këto. Njehsimi i tregut, njehsimi i çmimeve, i njëjti burim shpërndarjeje. Ne po shkojmë në Konispol dhe kemi trajlerat me bote nga Serbia me qumësht. Përse të mos i marrim nga Kosova?
⁃Artur Nura: E drejtë. Duhen vendosur këmbët në tokë dhe sigurisht duhen ndërtuar politika alternative ne raport me zhvillimet gjeopolitike në Ballkan. Ju falenderoj zoti Ndrenika!
⁃Denion Ndrenika: Ju falenderoj koleg i nderuar!
