Nga Av. Edmond Petraj
Donald Trump tani fitoj zgjedhjet presidenciale të ardhshme në SHBA, ka mundësi që qasja e tij ndaj Ukrainës të ndryshojë ndjeshëm nga ajo e administratës aktuale. Trump ka deklaruar disa herë se do të përpiqej të ndërmjetësojë për një fund të shpejtë të konfliktit mes Rusisë dhe Ukrainës, duke pretenduar se mund ta arrijë këtë përmes negociatave. Ai ka kritikuar ndihmën e konsiderueshme financiare dhe ushtarake që SHBA-ja i ka dhënë Ukrainës, duke argumentuar se këto burime duhet të fokusohen më shumë në nevojat e brendshme amerikane.
Trump tani qe merr presidencën, ka mundësi që ndihma ushtarake dhe financiare për Ukrainën të reduktohet ose të kushtëzohet më shumë. Kjo mund të ndikojë në aftësinë e Ukrainës për të përballuar Rusinë në këtë konflikt, duke e vendosur atë në një pozitë më të vështirë. Megjithatë, mbetet për t’u parë se sa shumë mund të ndikojë realisht Trump në këtë aspekt, pasi mbështetja për Ukrainën ka qenë bipartizane në Kongresin amerikan, që do të thotë se ka mbështetje nga të dyja partitë kryesore politike.
Donald Trump fiton zgjedhjet dhe rikthehet në presidencën e SHBA-së, politika e tij ndaj Ballkanit Perëndimor mund të pësojë disa ndryshime, duke u bazuar në qasjen që kishte gjatë mandatit të tij të parë.
Përqendrim në marrëveshje ekonomike ku trump ka preferuar më shumë marrëveshjet ekonomike sesa ndërhyrjet e drejtpërdrejta politike. Gjatë mandatit të tij të parë, ai nxiti dialogun midis Serbisë dhe Kosovës dhe arriti një marrëveshje ekonomike midis tyre në Shtëpinë e Bardhë në 2020, duke e parë si një sukses diplomatik. Një qasje e tillë mund të rikthehet, me më shumë fokus te bashkëpunimi ekonomik dhe investimet për të stabilizuar rajonin.
Më pak ndërhyrje direkte politike ku administrata Trump njihet për qasjen e saj më të kufizuar në çështjet e jashtme. Nëse kthehet në pushtet, është e mundur që administrata e tij të preferojë një rol më të rezervuar në Ballkanin Perëndimor, duke u angazhuar vetëm nëse konfliktet kërcënojnë drejtpërdrejt interesat amerikane.
Më pak fokus në çështjet e demokracisë dhe korrupsionit ku gjatë mandatit të tij të parë, Trump nuk e theksoi aq shumë rëndësinë e promovimit të demokracisë dhe luftës kundër korrupsionit jashtë SHBA-së. Ndryshe nga administrata aktuale, që e ka prioritetuar këtë në Ballkan, Trump mund të ketë një qasje më të lehtë ndaj liderëve në rajon dhe të mos bëjë presion të madh për reforma politike ose llogaridhënie.
Përmbajtja e ndikimit rus dhe kinez ku edhe pse Trump ka treguar një qasje më të butë ndaj Rusisë, SHBA mbetet e përkushtuar për të kufizuar ndikimin e Moskës dhe Pekinit në Ballkanin Perëndimor. Nëse administrata Trump ruan të njëjtën politikë, mund të presim që të ofrojë mbështetje për të ruajtur stabilitetin dhe për të forcuar lidhjet e vendeve të rajonit me Perëndimin.
Mbështetje për dialogun Kosovë-Serbi, duke marrë parasysh përpjekjet e tij të mëparshme për të ndërmjetësuar dialogun midis Kosovës dhe Serbisë, një rikthim i Trump mund të sjellë një përqendrim të ngjashëm në çështjet e tyre, ndoshta duke promovuar marrëveshje që kryesisht përqendrohen në përfitimet ekonomike.
Në përgjithësi, një administratë Trump pritet të ketë një qasje më pragmatike dhe të përqendrohet në marrëveshje konkrete ekonomike dhe tregtare në Ballkanin Perëndimor, me më pak fokus te promovimi i demokracisë dhe standardeve të larta qeverisjeje. Megjithatë, kjo varet shumë nga situata globale dhe qëndrimet e përditësuara të Trump dhe ekipit të tij.
Rikthimi i Donald Trump ku ai fitoj sërish presidencën, politika e tij ndaj Bashkimit Evropian (BE) pritet të jetë më skeptike dhe më e fokusuar në çështjet e interesit kombëtar amerikan, ashtu si gjatë mandatit të tij të parë.
Tregtia dhe tarifat ku Trump është i njohur për qasjen e tij mbrojtëse në tregti dhe ka kritikuar shpesh BE-në për praktika që ai i konsideron të padrejta në tregti. Në mandatin e tij të parë, ai vendosi tarifa për mallra evropiane, sidomos për çelikun dhe aluminin, dhe mund të rikthejë një qasje të ngjashme në përpjekje për të mbrojtur industrinë amerikane dhe për të zvogëluar defiçitin tregtar me Evropën.
NATO dhe shpenzimet e mbrojtjes ku Trump ka qenë kritik ndaj vendeve të BE-së për kontributet e ulëta në buxhetin e NATO-s, duke kërkuar që ato të përmbushin angazhimet për shpenzimet e mbrojtjes. Rikthimi tani mund të vazhdojë të ushtrojë presion mbi aleatët evropianë për të rritur shpenzimet ushtarake, ose madje të kufizojë mbështetjen amerikane në NATO nëse këto kërkesa nuk përmbushen.
Do te kemi nje qasje e kufizuar për ndihmën ndaj Ukrainës dhe se ndihma amerikane për Ukrainën është mbështetur fort nga BE, por Trump ka qenë kritik për shumat e mëdha që SHBA ka dhënë deri tani. Ai mund të ushtrojë presion ndaj BE-së për të marrë një pjesë më të madhe të barrës financiare për Ukrainën, duke ndryshuar balancën e përgjithshme të mbështetjes ndërkombëtare për Kievin dhe përpjekjen për të përballuar agresionin rus.
Ndryshimet Klimatike dhe Politikat e Energjisë ku BE ka prioritizuar politikat për klimën dhe ka promovuar një tranzicion të gjelbër, por Trump ka qenë skeptik ndaj këtyre politikave. Ai mund të kundërshtojë iniciativat për klimën që kërkojnë bashkëpunim ndërkombëtar, të cilat BE i konsideron të rëndësishme.
Kjo mund të krijojë tensione dhe të minojë marrëveshjet klimatike ndërkombëtare, pasi SHBA-ja mund të tërhiqet ose të ketë një qasje më të lehtë ndaj përdorimit të energjisë tradicionale si gazi dhe nafta.
Marrëdhëniet me Kinën dhe Rusinëku BE dhe SHBA kanë patur qasje të ndryshme ndaj Kinës dhe Rusisë, megjithëse të dyja kanë qenë të kujdesshme ndaj ndikimeve të tyre. Trump mund të marrë një qasje më agresive ndaj Kinës, duke kërkuar më shumë mbështetje nga BE, por njëkohësisht duke ruajtur një qëndrim më të paqëndrueshëm ndaj Rusisë. Kjo mund të krijojë përçarje të tjera në marrëdhëniet BE-SHBA, sidomos nëse BE refuzon të ndjekë të njëjtën linjë për Kinën apo për Rusinë.
Në përgjithësi, tani një presidencë tjetër Trump do të sjellë më shumë tensione dhe një prirje më të lartë për marrëveshje të njëanshme ose të fokusuara ngushtësisht në interesat amerikane, duke sfiduar marrëdhëniet tradicionale transatlantike dhe duke vënë në provë unitetin BE-SHBA për disa nga sfidat globale kryesore.
Donald Trump fiton një mandat të dytë presidencial, politika e tij ndaj NATO-s mund të jetë kritike dhe potencialisht e ndikuar nga skepticizmi i tij i mëparshëm ndaj kësaj aleance. Gjatë mandatit të parë, ai shpesh e kritikoi NATO-n dhe aleatët për mosplotësimin e angazhimeve të tyre financiare.
Nderkohe do te kemi nje presion për rritje të shpenzimeve të mbrojtjes nga aleatët ku Trump ka kritikuar vazhdimisht vendet e NATO-s, sidomos ato evropiane, për mosarritjen e objektivit të shpenzimeve prej 2% të PBB-së për mbrojtjen. Nëse fiton sërish, ai mund të vazhdojë të kërkojë nga vendet anëtare që të rrisin kontributet e tyre ose të përballen me pasojat, duke sugjeruar madje tërheqjen e disa trupave amerikane nga Evropa nëse këto kërkesa nuk plotësohen.
Kërcënimi për të zvogëluar folin e SHBA në NATO dhe se Trump ka lënë të kuptohet edhe më parë se SHBA mund të zvogëlojë angazhimin e saj në NATO ose të kufizojë rolin e saj kryesor në aleancë, nëse vendet e tjera nuk e mbajnë “peshën” e tyre. Kjo qasje mund të risjellë diskutime për rishikimin e përfshirjes amerikane, duke krijuar pasiguri në lidhje me angazhimin e SHBA-së për mbrojtjen kolektive të vendeve anëtare.
Më shumë autonomi për evropën ku qasja e Trump mund të shtyjë BE-në dhe vendet evropiane të NATO-s që të investojnë më shumë në mbrojtjen e tyre dhe të kërkojnë autonomi më të madhe strategjike. Kjo mund të nxisë planet evropiane për një “ushtri evropiane” ose për një mbrojtje të përbashkët që nuk varet vetëm nga SHBA-ja.
Qasje pragmatike ndaj Rusisë ku Trump ka pasur një qëndrim më të butë ndaj Rusisë sesa shumë liderë të tjerë perëndimorë, dhe disa analistë shqetësohen se ai mund të kërkojë një marrëdhënie më të afërt me Rusinë. Kjo mund të ndikojë në qëndrimin e NATO-s ndaj Rusisë dhe në mbështetjen për vendet afër kufijve rusë, si shtetet baltike dhe Polonia, që ndihen më të kërcënuara nga Moska.
Reduktim i Ndihmës për Ukrainën ku nëse Trump kufizon ndihmën për Ukrainën, kjo do të ndikonte jo vetëm marrëdhëniet SHBA-Ukrainë, por edhe politikën e NATO-s ndaj konfliktit. Aleatët e NATO-s mund të ndihen më të pasigurt dhe të detyrohen të shtojnë burimet e tyre për Ukrainën ose të rishikojnë strategjinë mbrojtëse.
Prioritet ndaj interesave të SHBA-së dhe jo domosdoshmërisht ndaj unitetit transatlantik ku Trump mund të kërkojë që NATO të jetë më fleksibël dhe të përqendrohet në çështjet që lidhen drejtpërdrejt me interesat e SHBA-së, duke u fokusuar më pak në objektivat e përbashkëta të aleancës. Kjo qasje mund të sjellë sfida për kohezionin e aleancës dhe të bëjë që vendet evropiane të ndihen më të izoluara ose më pak të mbrojtura nga SHBA.
Në përgjithësi, një fitore e Trump do të sjellë më shumë presion dhe kërkesa për NATO-n, duke e bërë aleancën të përballet me sfida të reja përsa i përket unitetit dhe angazhimit të SHBA-së ndaj mbrojtjes kolektive. Kjo do të nxisë diskutime të reja për autonominë evropiane në mbrojtje dhe për mënyrën sesi aleanca duhet të përballet me kërcënimet e jashtme, veçanërisht nga Rusia dhe fuqitë e tjera globale.
AAvokat Edmond Petraj
