Nga Mustafa Xhepa
Nisemi me natë. Rruga është ngushtuar–automobilë të markave të ndryshme, shumë prej të cilëve të shtrenjtë, janë parkuar përgjatë saj. Udhëtojmë në heshtje. Nga shtëpitë e rindërtuara me arkitekturë bashkëkohore, reflektim i vendeve ku kanë emigruar banorët e lagjes sime, lajmërojnë agimin këndezë të patrazuar. Godina e këshillit të lagjes, dikur ferri tyre, është transformuar në një pallat shumë katësh nga pronarët e vërtetë. Lemë pas metalurgjinë. Rruga e re me dy kalime–autostradë perëndimore, e ka kthyer Elbasanin në lagje të kryeqytetit. Tuneli i Krrabës më krijon ndjesinë e atij në Baltimorë.
- Është vepër arti.- I them Kujtim Bevapit, kur po shkonim në Tiranë pak ditë më parë të interesoheshim për pronat që na kishin grabitur me aprovimin e qeverisë.
- Kaluan dekada që të ndërtohej.- M’u përgjigj thatë. Përshkuam tunelin pa folur.
- Kam biseduar me kryeministrin. Dikush e pengon. Tuneli po të hapet e shkurton distancën shumë.- Më thoshte miku im, inxhinieri i talentuar Engjëll Dakli. Sapo kishin përfunduar zgjedhjet e vitit 92. Me Engjëllin njohja ishte e vjetër. Familje elbasanase. Por, miqësia jonë nisi, kur unë vazhdoja shkollën e mesme të gjuhëve të huaja. Engjëlli mësonte anglisht atëherë dhe shpesh kërkonte ndihmën time, ndërsa unë kontrolloja zgjidhjen e problemave të gjeometrisë. Engjëlli ishte student shumë i mirë i inxhinierisë.
- Nuk po e çajmë dot Krrabën; investitorët janë trembur.- Do t’më thoshte vite më vonë në Uashington. Engjëlli kishte ardhur me një grup pune. Shqipëria digjej. “Fondacioni i Tarshëgimisë” amerikane e quante revoltën–“Revolucion Leninist”, ku kërkesat ekonomike kthehen në kërkesa politike dhe me forcën e armëve rrëmbehet pushteti.
Aeroporti “Nënë Tereza” është zgjuar. Një grup të rinjsh, veshur me uniforma sportive, afrohen me zhurmë pranë pikës së kontrollit–linja Alitalia. Shqipja e bukur u përzihet me gjuhën italiane. Janë të lindur përtej detit, por e kanë mësuar gjuhën e gjakut. Mbaroj formalitetet dhe ulem pranë një çifti të moshuar në pritje të hipi në avion. Shtrënguar, si dy të rinj nën avujt e dashurisë parë, çifti është përqëndruar mbi iPhone. Tinguj trompe arrijnë deri tek unë. Përpiqem të kuptoj fjalët e këngës. Zëri i vokalistes më vjen i njohur. Pas vargjeve të para filloj të shquaj, “Veinte años–Njëzet vjet”.
…unë iluzioni i jetës tënde,
një dite të largët.
Sot, jam veç e shkuara …
Gruaja ka mbështetur kokën, me flokë të prera shkurt, në supin e tij. Lot sentimentalë formohen në sytë e saj ngjyrë ulliri. Burri me flokë argjendi, mbledhur bisht prapa, më drejtohet sapo mbaron kënga.
- Ku jemi parë bashkë? Nga Tirana jeni?
- Jo, nga Elbasani.
- Keni jetuar në Tiranë?
- Po.
Gruaja më vështron e përqëndruar. - Mos jeni Muçi?- Pohoj me kokë.
- Jam Maria. Kemi qenë bashkë në të mesmen.- Drithërohem, ka ndryshuar shumë–mplakur.
- Maria!- Njëra ndër nxënëset më të mira të shkollës, por që e penguan të vazhdonte studimet e larta. Biografia.
- Kemi ndryshuar.- Buzëqesh. Sytë inteligjentë i ndrisin.
- Emigracioni!- Them i dëshpëruar.
- U larguam me ambasadat. Jetojmë në Spanjë, ishujt Kanari.
- Arkipelagu spanjoll, i magjiktë!- Them unë.
- Sado i magjiktë nuk është …
“Maria ka të drejtë”, mendoj, “nostalgjia për dheun tënd edhe pse të ka shkaktuar dhimbje të ndjek tërë jetën pas”. - Këngëtaria që më preku, Ollga Cerpa, banon jo shumë larg nesh. Këngën “Njëzet vjet” e ka kënduar në koncertin, ku ishim edhe ne të dy.- Flokargjendi pohon me lëvizje të kokës.
- E famshmia bolero kubaneze!- Them dhe ngrihem të vihem në radhë. Alitalia ka hapur dyert. Ndahemi me mall për të nisur udhën e gjatë të mërgimit.
Pranë urës, nga më të gjatat në botë, “Gjiri”, e cila lidh dy brigjet e grykëderdhjes së njëqind e pesëdhjetë lumenjve dhe përrenjve–gjiri Çesapikut, Uberi më dërgon të marr Felipen. Te shkallët e hyrejs perendimore të lokalit romantik “Heminguei” qëndron në këmbë një mesoburrë, rreth të dyzetave; veshur me kostum ngjyrë qumështi, prerë me elegancë, ku i bie në sy këmisha jeshile e thellë me kopsa të arta. Pa u rehatuar mirë në sediljen prapa, Felipe fillon të këndojë në gjuhë latine. Pamja prej artisti, ngjason me Diego El Cigalan, këngëtarin e njohur të muzikës flamenko. Flokët e gjatë me onde, të ndara në mes, i derdhen në mënyrë mbresëlënëse mbi supe. Felipe vazhdon të këndojë.
… me trishtim ndjekim
dashurinë, ajo largohet,
pjesa shpirtërore,
mizorisht coptohet…
- Këndoni shumë bukur.- “Zëri pa vibrato, i thatë; i shton këngës hirin natyror”, them me vete.
- Është profesioni im.
- A mund t’iu pyes, në cilin grup bëni pjesë?
- Këndoj vetëm, me kitarë. Te lokali që më morët ju.
- Po këndonit…?
- E kam në zemër. Sot bëhen njëzet vjet që jam larguar nga Kuba.
- Koha fluturon. Unë kam një çerek shekulli larg vendit tim.
- Koha është e përjetshme. Ne, qeniet, jemi të përkohshëm–brenda saj.- U vrenjt.
- “Koha dhe Qenia”, e Haidegerit.
- Po, e kam studiuar në thellësi, kur ndiqja kolegjin e muzikës “Berkli” në Boston.
Pasdite me shi. Jemi mbledhur te shtëpia e Fik Daiut. Ilir Baholli luan në fizarmonikë këngën “Njëzet vjet” të Maria Teresa Veras. Gishtat i rrëshqasin mbi tasierë, si një instrumentisti virtuoz. Fiku e ka kthyer timpanin në bongo. I bie me duar. Dy talente të lindur, por i ndaluan të vazhdojnë studimet e larta. Biografia. Iliri e përjetoi rëndë, me depresion të thellë. U shtrua edhe në spital.
- “Fake” si të duket?- Pyet Iliri dhe qesh me shpirt. Nofkën “Fake”, shkurtimin e emrit “Fakir”, e përdora unë, kur më penguan edhe mua të ndjek studimet e larta.
- Jemi tre fakirë tani.- I thashë një ditë Fikut dhe Ilirit, kur po pinim kafe te Sahati. Ilirit i pëlqeu shumë dhe që prej asaj dite i drejtoheshim njër-tjetrit me “Fake”.
- Shumë prekëse më duket. Na duhet të gjejmë versionin anglisht dhe ta përkthejmë.- Tha Fiku. Ashtu bëmë. Kënga “Njëzet vjet” u bë shumë e dashur për të tre ne. Vargjet:
… if the things one wants
could be reached,
you would love the same,
as twenty years in the past.
I këndonim në anglisht.
