Interviste me avokatin e njohur Bojken Bendo, përfaqësues i zyrës se Avokatisë “Bendo” qe është ngarkuar nga Shoqata për Mbrojtjen e pronave, shtëpive, historisë dhe Kulturës ne Himarë me kryetar biznesmenin e njohur Nikollaq Neranxi, te ndjeke ne rruge ligjore shkeljen e këtyre te drejtave ne Bashkine e Himare
Artur Nura: Avokat Bendo ju mbroni Shoqatën për Mbrojtjen e shtëpive, pronave, kulturës dhe historisë se Himarës. Ju lutem me shpjegoni juridikisht cfare po ndodh ne Himarë kur firma Gjikuria ne mënyre arbitrare po ndërhyn ne prona private?
Boiken Bendo: Ne fakt unë duhet te shpreh habinë time se si po zhvillohet veprimtaria e paligjshme ne një Bashki si ajo e Himarës ne vitin 2018! Shpreh habi sepse atje po veprohet ne kushte totale te paligjshmërie.
Dua te them qe siç parashikon edhe ligji për shpronësimet ne çdo rast, subjekti kërkues për shpronësime i cili do te realizojë një vepër për interes publik, duhet te paraqes një kërkese pranë ministrisë apo ndonjë autoriteti shtetëror. Kërkesës ne çdo rast i duhet bashkëngjitur edhe një liste e pronareve, pronat e te cilëve preken nga ky projekt.
Cfare ka ndodhur ne rastin konkret?! Ne fakt, gjykojmë dhe vlerësojmë duke u bazuar edhe ne dokumentet me te cilat jemi njohur, kërkesa nuk është shoqëruar me ketë element, apo dokumentacion te nevojshëm ne mënyre qe ta beje te vlefshme dhe te ligjshme kërkesën.
Rezulton qe banoret ne Himarë te cilit preken nga zbatimi i këtij projekti, jo vetëm qe nuk janë njoftuar për ekzistencën e ndonjë projekti, por ne fakt nuk kane qene as pjese-marres te ndonjë procedure shpronësimi!
Nga njeri krah, kemi interesin publik si një e drejte themelore qe i takon shoqerise dhe shtetit dhe, nga krahu tjetër kemi edhe te drejtën e pronës private qe është një e drejte themelore kushtuese.
Po, themi qe është i vërtete fakti qe prona private nuk është një e drejte absolute, por ajo mund te kufizohet vetëm duke u zbatuar disa kushte ligjore siç është rasti i nënshtrimit te procedurave te shpronësimit dhe kundrejt një shpërblimi te drejte.
Ku çalon e gjithë procedura ne rastin konkret? Parashtrova me pare qe banoret nuk janë njoftuar për ekzistencën e këtij projekti! Njoftimi i banoreve është kusht ligjor për vlefshmërinë e ligjore te te gjitha procedurave për shpronësimet e banoreve.
Si behet njoftimi sipas ligjit? Nëpërmjet publikimit te kërkesës ne fletoren zyrtare, nëpërmjet publikimit te saj ne ndonjë gazete me shpërndarje te gjere dhe ne publik media lokale. Nuk rezulton qe ky njoftim te jete bere ne këtë mënyre!
Cfare pas-sjell mos-njoftimi i kësaj kërkese për shpronësim?
Bojken Bendo: Faktikisht i heq mundesine banoreve për te parashtruar pretendimet e tyre qe ata mund te kenë ne raport me këtë projekt!
Ne cfare drejtimesh mund te qendrojne pretendimet e banoreve?
Qofte edhe ne këndvështrimin publik, qe projekti ne fjale nuk pre-valon mbi atë privat. Pra ata japin argumente qe e drejta e pronës se tyre pre-valon mbi atë projekt formalisht me interes publik.
Pra duhet thëne qe e projektet publike ne interes te kujt zhvillohen? Sigurisht ne interes te Komunitetit ku bejne pjese edhe ata, banoret pra. Kështu pra themi qe pretendimet e tyre nuk mund te jene vetëm ne drejtim te kundërshtimit te projektit, por mund te jene edhe ne permiresimin e projektit.
Ne këtë kuptim, mos kryerja e këtij elementi ligjor, njoftimit pra parashtjell edhe heqjen e mundesise se banoreve për te parashtruar interesat dhe interpretimet e tyre ne favor te projektit publik, ne interesin e vërtete te publikut.
Persa jemi informuar banoret kane kryer edhe denoncime publike, pranë komisariatit Himarë, dhe atyre u është thëne qe duhet te drejtohen ne Bashki… Pra ata janë te shqetësuar. Kemi bere intervista me ta ne, por edhe media te tjera dhe, na rezulton qe ata janë te shqetësuar sepse sipas tyre është tejkaluar ligji… Si mund ta interpretoni këtë zhvillim nga pikëpamja ligjore?
Bojken Bendo: Ne fakt jo është tejkaluar ligji, por ligji nuk është zbatuar fare dhe pra, është injoruar. Ndoshta ata ligjin e kane pare si te panevojshëm, edhe pse është krijuar pikërisht për te rregulluar këto marrëdhënie te grupeve te ndryshme te interesit! Pra për te disiplinuar marrëdhënien nga njeri krahë te qytetarit dhe, nga krahu tjetër, shtetit.
Ne qofte se ligji nuk zbatohet edhe marrëdhënia ne fjale është teresisht e paligjshme.
Shoqata qe ju i mbroni interesat ligjore a ka marre vendim për ta përcjelle ne procedure ligjore dhe këtë proces ne gjykate? Pra kompaninë Gjikuria qe ka kryer këto veprime te paligjshme?
Bojken Bendo: Ne fakt, Zyra ligjore Bendo është ne përpunim e sipër te Kërkese Padisë te cilën do ta paraqesim brenda kësaj jave ne gjykate.
Kërkese Padia nuk i drejtohet vetëm firmës Gjikuria qe është subjekti zbatues i këtij projekti, por i drejtohet te gjithë instrumenteve te tjerë te cilët janë te legjitimuar si persona apo institucione te përfshira ne këtë projekt. Keto janë autoritete vendorw, autoritete qendrore edhe qytetare patjetër.
Pra autoriteti kontraktor, subjekti zhvillues, ai qe ka planifikuar projektin. Pra i gjithë networku i përfshire ne te nga momenti i krijimit deri ne momentin e zbatimit te tij.
Por, doja te parashtroja dhe një moment tjetër pasi parashtrova aspektin e paligjshmërisë te njoftimit te këtij projekti tek banoret. Perderisa këto banore nuk janë njoftuar, ata nuk kane qene pjese e procedurës se shpronësimit, pra nuk është kryer një procedure ligjore.
Është kusht ligjor qe shpronësimet kryhen vetëm nëpërmjet një VKM, Vendimi te Këshillit te Ministrave. Pyetja ligjore është: A ekziston kjo VKM?
Kur banoret as nuk janë njoftuar për këtë projekt?! Sa normale, ligjore do te ishte një situate e tille kur një qytetar vihet ne dijeni për një projekt te tille vetëm ne momentin kur atij tek dera e shtepise i paraqitet fadroma! Cfare e bene shtetin kjo situate!?
Pra duke qene se marrëdhënia është kryer jashtë kornizave ligjore, cfare e bene shtetin kjo situate? Sigurisht zaptues te pronës dhe nuk kemi interpretim tjetër. A ka rast me abuziv kur te shpronëson shteti, pa respektuar asnjë procedure ligjore?
Ju jeni bere një luftëtare i mbrojtjes te se drejtës se Pronës te paktën ne Himarë, persa di unë ju keni edhe një rast tjetër qe jeni ne procedura ligjore kundrejt bashkise Himarë ne mbrojtje te se drejtës se pronës për disa banore atje. Ne cfare nivelesh te kësaj procedure jemi?
Bojken Bendo: Ne fakt rasti është pak a shume i ngjashëm me këtë qe po flasim. Pasi edhe ne atë rast nuk janë zbatuar aspak procedurat ligjore dhe ato akte, ato procedura ne i kemi kundërshtuar gjyqesisht. Aktualisht ceshtjet janë ne gjykim pranë Gjykatës se Larte, njëra pra, plani vendor i bashkisë Himarë, projekti i kualifikimit urban ne Spile, Himare është ne Gjykatën e Apelit.
Eshte për tu theksuar fakti qe ne kundërshtim te këtij projekti është marre dhe nje vendim nga ana e Gjykatës, mase për pezullimin e punimeve për zbatimin e këtij projekti.
Por, sapo merret vendimi nga ana gjykatës, shpejt e shpejt del një projekt tjetër me te njejten procedure te jashtëligjshme! Dhe, pretendohet qe po zbatojnë projekt tjetër dhe vendimi gjykatës nuk ka efekt mbi te, edhe pse është i njëjti! Keto paligjshmëri duhet te marrin fund një here e mire.
Dua te përfitoj nga ky bashkëbisedim. Se fundi është folur për një projekt ligj te qeverise “Rama 2” i cili ngrin cili ngrin te drejtën e pronës përfituar nga ligji 7501, ne territore bregdetare, dhe padyshim qe ky akt ka prekur interesa te caktuara dhe, ne rastin konkret ne Himarë krejt natyrshem.
Ju si avokat i te drejtës se pronës si e shikoni këtë veprimtari ne korniza ligjore? Nese mund ta lidhni këtë interpretim kur qytetareve i është dhëne me 7501 prona qe e ata e kane patur te trashëguar?
Bojken Bendo: Absolutisht titulli i përcaktuar nga ky ligj është një titull teresisht i ligjshëm. Persa kohe përmbushen kriteret ligjore për përfitimin e një titulli pronësie dhe, si e tille nuk ka asnjë arsye, apo shkak ligjor qe mund te cenoje te drejtën e pronesise.
Rivlerësimi i këtij titulli mund te behet qofte administrativisht qofte ligjërisht. Pra nëse e ka marre këtë titull, pronësia nga ligji 7501 ne te gjitha rastet është ligjore.
Momenti i rendësishem për tu prekur ne këtë interpretim ligjor me te cilin ndoshta është abuzuar nder vite ne lidhje me te drejtat e pronareve ne qytetin e Himarë, është problemi i regjistrimit te pronave, pra qe ata nuk kane akoma certifikate pronësie.
Pra ku boshllëk administrativ, sa edhe ligjor, ka lenë hapësira për abuzime nga pushteti nder vite dhe ne periudhe te vazhduar.
Pse? Sepse dihet ne rang publik qe pronat nuk janë te regjistruara. Ne raste te tilla, kur kërkohet te zhvillohet ndonjë projekt publik, ai verifikon titujt e pronesise ne Hipoteke dhe ne një vlerësim dashakeqes, cfare ndodh? Abuzim. Pse ndodh abuzimi? Sepse subjekti i cili kërkon te zhvilloje projektin verifikon ne hipoteke dhe prona i rezulton e lire dhe ai thotë këto prona janë te lira!
Cfare do te thotë ligjërisht regjistrimi ne hipoteke?
Regjistrimi ne hipoteke ka thjesht karakter deklarativ. Pra nuk te bën apo te c’ben pronar. Pronar te bën apo te c’ben titulli, akti i marrjes se pronesise, kontrata e shitjes, apo mjete te tjera te ngjashme.
Po ne Himarë kane qytetaret nga këto akte marrje pronësie?
Bojken Bendo: Ne dijen time dhe me korrespondencën qe ka patur zyra jone e avokatisë, shumica dërmuese e tyre janë te pajisur me tituj pronësie. Kur them tituj, nënkuptoj qofte aftp, qofte vendim te kthimit te pronave ne raste kur i kane, apo ne forma te tjera ligjorë te parashikuara nga ligji.
Handikapi qëndron ne regjistrimin e këtyre pronave ne Hipoteke. Mos regjistrimi i tyre ne shpesh raste ka perbere një boshllëk ligjor i cili ka përcjelle shkak për abuzime për shkak te keqdashësish, apo interesave korruptive.
Une di qe ne parim universal prona është e patjetërsueshme, pra titulli i pronesise mund te tjetërsohet vetëm me vullnet te ligjshëm te pronarit. Si mund ta përkufizojmë rastin shqiptar, pse jo ne veçanti rastin e Himarës?
Bojken Bendo: Është e vërtete qe situata ne Shqipëri, pas kaq e kaq vitesh, prona sot ende nuk ka shkuar tek i zoti. Megjithatë kjo është një procedure e cila herët a vone do gjeje zgjidhjen e vete.
Por shqetësimi im lidhet me momentin pas fitimit te titullit te pronës. Sa realisht e gëzon pronën dhe sa respektohet realisht ajo. Pa pretendime te tretëve. a ke te drejte ta disponoje pronën sa dhe si duhet!?…
Këto detyra i janë lëne shtetit shqiptar nga ana e ndërkombëtareve dhe shpresojmë ta ndryshojmë këtë situate dhe raste absurde abuzime si këto te Himarës te mos ketë me…
