Francës dhe Gjermanisë po planifikojnë të nënshkruajnë një traktat të ri në Aachen. por festimi i planifikuar është në të vërtetë një shenjë e dobësisë.
Nuk mund të dyshoni për ambiciet e tyre. Duke zgjedhur Aachen si vendin ku do të nënshkruajnë traktatin e tyre të ripërtërirë të miqësisë dhe bashkëpunimit më 22 janar, Emmanuel Macron dhe Angela Merkel synojnë të dërgojnë një sinjal të fortë: Franca dhe Gjermania janë ende në qendër të projektit evropian, duke e udhëhequr dhe duke e dominuar atë, madje edhe kur britanikët përgatiten të largohen.
Aachen ishte kryeqyteti i perandorisë së lashtë franceze të Charlemagne. Mbretëria e tij përfshiu shumicën e vendeve të gjashtë anëtarëve themelues të Bashkimit Evropian.
Traktati i Aachen ka për qëllim të ringjallë partneritetin franko-gjerman në thelbin e BE-së dhe të forcojë traktatin Elysée të vitit 1963, i cili e institucionalizoi atë. Mjerisht, këmisha mund të bëjë më shumë dëm sesa dobi. Një nga arsyet është se, duke u fokusuar më shumë në formë e jo në substancë, traktati ekspozon sesa janë larguar dy vendet. Një tjetër është se shfaqja e unitetit irriton anëtarët e tjerë të BE. Kjo është trishtuese. Edhe pa Brexit, BE ka nevojë për energji dhe udhëheqje të re për t’u përballur me shumë probleme të saj.
Një vështirësi tjetër me Aachen është se pavarësisht nga buzëqeshjet, marrëdhëniet franko-gjermane janë në një nivel të ulët. Z. Macron erdhi në detyrë me ambicie për të ndërtuar Evropën si dhe Francën, por planet e tij nuk dolën siç ai parashikoi. Buxheti i ri i eurozonës i propozuar është refuzuar nga gjermanët e ashpër, dhe nëse do të egzistojë do të jetë i vogël. Përparimi drejt bashkimit të plotë bankar, duke përfshirë sigurimin e depozitave në eurozonë, është akullnajore. Franca është zhgënjyer nga hezitimi i Gjermanisë për të rritur shpenzimet, të cilat do të gjeneronin kërkesë shtesë në të gjithë BE. Tani ekonomia gjermane po flirton me recesion.
Gjermania është po aq e zhgënjyer. Z. Macron nuk ka bërë asgjë për të ndihmuar znj. Merkel të hartojë një skemë evropiane për ndarjen e refugjatëve. Ai po përpiqet të thyejë sistemin e partisë në Parlamentin Europian, gjë që do të pakësojë Kristian Demokratët e Merkelit. Ai po e shtyn formën e bashkëpunimit evropian të mbrojtjes si një formë rivale ndaj një modeli gjerman, megjithëse të paktën ka një premtim për të rritur aftësinë e Evropës për të vepruar. Dorëzimi i tij ndaj demonstruesve të jelekverdhëve do të rrëzojë buxhetin e tij, duke dëmtuar besueshmërinë e tij. Shpresa e mbështetjes franceze për ambiciet diplomatike të Gjermanisë, në formën e një vendi të përhershëm të përbashkët të BE në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, është zhdukur.
I vendosur kundër këtij sfondi dekurajues, takimi i Aachenit ishte një shans për të krijuar një konsensus të ri. Por traktati dhe dokumentet e ndryshme të saj përmbajnë shumë pak: një premtim për të bashkërenduar qëndrimet për disa çështje (por marrëveshja për saktësisht se çfarë duhet të jetë kjo, është treguar e pakapshme me, për shembull, asnjë pikëpamje të përbashkët se si të tatohen kompanitë globale) ; krijimi i një asambleje ndërkufitare që do të mblidhet dy herë në vit, megjithëse vetëm për tëdisktuar ; dhe disa thellime të lidhjeve ndërkufitare për kujdesin shëndetësor dhe arsimin. Charlemagne nuk do të kishte qenë i impresionuar.
Mirëkuptimi franko-gjerman gjithmonë ka qenë pjesërisht për të fshehur dobësinë ekonomike të Francës dhe forcën e Gjermanisë. Dallimet e tyre ishin të frytshme – pikëpamjet franceze pasqyrojnë një përqasje “jugore” në ekonominë politike, ndërsa Gjermania përfaqëson një qëndrim “verior”. Nëse dy ekzemplarët mund të bien dakord për një propozim, atëherë edhe të tjerët ndoshta do të jetë në gjendje të bien në përputhje.
Por edhe nëse ata mund të shihen sy më sy, aftësia e tyre për të imponuar vendime është zvogëluar ndjeshëm pasi bashkimi është zgjeruar. Gjithnjë e më shumë qeveritë e tjera nuk pranojnë që biznesi i BE-së të jetë i lidhur midis Parisit dhe Berlinit. Në kohën e traktatit Elysée, kur kishte vetëm gjashtë anëtarë të fortë, Franca dhe Gjermania kishin 8 vota të kombinuara nga 17, ku 12 vota ishin të nevojshme për të nxitur legjislacionin nëpërmjet Këshillit të Ministrave.
Sistemi i votimit i “shumicës së dyfishtë” të sotëm kërkon të paktën 16 vende, të cilat gjithashtu duhet të përfaqësojnë të paktën 65% të popullsisë së BE-së, për të miratuar diçka. Midis tyre Franca dhe Gjermania kanë vetëm rreth 30% të qytetarëve të BE. Sidoqoftë, politika evropiane nuk ndahet më mirë në kampe latine dhe gjermane. Për çështjet e sundimit të ligjit, thonë, qeveria populiste e Italisë është më afër qeverive nacionaliste të Evropës Lindore. Për migracionin, Italia dëshiron që të tjerët të marrin emigrantët e saj; por lindorët refuzojnë ta bëjnë këtë.
Mirëkuptimi franko-gjerman është një kusht i domosdoshëm por gjithnjë e më i pamjaftueshëm për përparimin e BE. Britania po largohet. Italia drejtohet nga populistët. Spanja ka një qeveri të pakicës. Polonia dhe Hungaria udhëhiqen nga partitë liberale. Dhe asnjë qeveri nuk dëshiron t’i japë institucioneve në Bruksel më shumë pushtet për të marrë drejtimin. Zonja Merkel dhe z. Macron duhet të kuptojnë se nuk mund t’i mbajnë këpucët e Charlemagne. Problemi i tyre është se nuk është e qartë nëse dikush tjetër mundet./Përshtati Elida Marvataj/Opinion.al
