Nga Gresa Hasa
Njeriu me Kamera (1929), është një film pa histori mirëfilli ku mungojnë dialogjet sikurse aktorët. Pothuaj një gjysëm-dokumentari, publikut (një publiku të çfarëdoshëm anembanë botës), i komunikohet përmes imazheve jeta në Bashkimin Sovjetik e cila vjen e ndarë në dy sfera: atë personale (martesa, divorci, fëmijët) dhe atë publike (mënyra e të argëtuarit të gjindjes atëmot, forca punëtore, politika aktuale, etj.).
Një veçori që më bëri përshtypje gjatë filmit ishin montazhet simbolike dhe inteligjente të skenave që shërbenin si alegori mes përditshmërisë/botëkuptimit të individit dhe ritmit të jetës së qytetit.
Kontrastet luanin po ashtu rol të rëndësishëm: filmi nis me një endacak që zgjohet diku në një stol (prania e endacakut nën një sistem që supozohet t’i shërbejë të gjithëve në mënyrë të barabartë krijon parehati).
Njëkohësisht, diferencat mes klasës punëtore dhe [borgjezisë] së kohës janë mjaftueshëm të theksuara nëpërmjet portretizimit të stilit të jetesës së të dyja shtresave.
Filmi i kushton vëmendje (edhe pse minimale por të qenësishme) sensualitetit dhe erotikës (kurrizi i lakuriqtë i një vajze që mbërthen të brendshmet; gjoksi i bollshëm i një gruaje që ndjek ritmin e makinerisë me të cilën punon – fragmente fotografike të qafës së vajzave/grave; kaviljet e këtyre të fundit dhe të mbathurit e çorapeve si akti më dentifikues femëror brenda ekranit).
Procesin e lindjes së fëmijës personalisht e përktheva si shenjues të epokës së re që kish ngërthyer vendin – ku dhimbja e shpresa bëhen njësh. Në të njëjtën linjë, tentativa e vetëvrasjes së burrit në shinat e trenit reflektonte anën e kundërt të medaljes: mungesën e kësaj shprese, depresionin, izolimin.
Një tjetër element që ma tërhoqi vëmendjen ishte prania e kudondodhur e kameras, sidomos kur imazhi i aparatit shfaqej gjigand (më i madh se vetë njeriu pas tij – fundja, si aparati shtetëror i kohës përpara popullit) dhe vendosej me pamje nga salla, a thua se po monitoronte hapësirën e teatrit me njerëz brenda, çka e përktheva si reflektim ndaj mbikqyrjes alla “big brother” të shtetit të hekurt sovjetik. Edhe një lloj sarkazme/talljeje kjo e vetë autorit me shoqërinë e spektaklit vendas.
Në film shquhej edhe njëfarë fryme futuriste (loja/lëvizjet vetiu të kameras si një robot). Muzika pasandaj ishte shoqëruese e mirë e secilës skenë.
Shfrytëzimi i punëtorëve në miniera/fabrika (të krijohej përshtypja se njeriu ish kthyer në makineri apo se ai ishte tashmë një zgjatim i makinerive të kohës: skena e prodhimit të kutive të shisheve/produkteve të ndryshme) si dhe uniformiteti i tyre (njerëzit dukeshin krejt njëlloj, në veshje, në lumturinë e gënjeshtërt, në sjellje), vinin vizualisht me një saktësi gati gjuhësore: aq qartë qenë të shprehura.
Njeriu me Kamera është një film pa zë por që flet pastër mes imazheve. Në kuadër të kinemasë politike me Edon Qesarin tek Logu i Shkëndijës, ky punim mu duk tejet edukativ (jo vetëm për studentët). Pavarësisht që nuk e ndoqa diskutimin e mbajtur deri në fund dhe s’ia dola të merrja pjesë në të, disa përshtypje (pasi iu riktheva edhe njëherë filmit) vendosa t’i ndaja këtu pari. 🙂
Filmin mund ta shihni të plotë në YouTube: https://youtu.be/z97Pa0ICpn8
