Nga Capajev Gjokutaj
Rashë në dashuri. Ka diçka që nuk shkon në këtë thënie. Folja ‘bie/rashë’ shpreh veprime aksidentale që ndodhin pa vullnetin tonë. Vështirë ta quash aksident një ndjenjë si dashuria, që qendron në themel të jetës.
Por kusuret mes gjuhës dhe dashurisë nuk mbarojnë këtu. ‘E do marrëzisht’, ‘i ka rënë në kokë’, ‘e zuri qymiri’ dhe të tjera shprehje metaforike e paraqesin dashurinë si vuajtje, si lëngatë, madje edhe si humbje të mëndjes.
Problemi bëhet më serioz, kur kujtojmë dashurinë si zëmër të shpuar nga shigjeta e Erosit antik; apo Shekspirin që thoshte ‘dashuria është thjesht marrëzi’; apo Niçen: ‘dashuria ka një përmasë çmendurie’; apo dhjetra këngë, tregime e filma me tituj ‘Dashuri e çmendur’, ‘Marrëzia e dashurisë’ etj.
Duket qartë se nuk kemi të bëjmë me arbitraritet gjuhësor, por me një dukuri universale që ushqehet nga shumë rrënjë.
I ka rrënjët tek historia, thotë një grup dijetarësh. Patriarkati, dmth pushteti i babait, rrezikohej nga dashuria si lidhje e lirë. Për ta demonizuar hidhnin në sulm taborret e mentaliteteve fisnore, klasore, etnike etj.
I ka rrënjët tek kultura, thotë një grup tjetër. Gjuha, letërsia, arti ngjizin në mendjen e rinisë modelin e dashurisë si aksident, si dhimbje a marrëzi. Kur vjen koha ta përjetojnë vetë, të rinjtë e të rejat s’dinë model tjetër.
Eshtë thjesht kimi, thotë një grup i tretë. Analiza laboratori tregojnë se personat e porsa rënë në dashuri e kanë nivelin e serotoninës të përafërt me atë të personave që vuajnë nga çrregullime obsesivo-kompulsive. Rrjedhimisht fiksohen, u duket se s’bëjnë dot pa tjetrin, ndjejnë varësi prej tij/saj si prej drogës, gjithçka u ngjan iracionale, dehëse, sfilitëse.
Dashuria është dhe po bëhet partneritet, thotë një grup i katërt. Përditë e më shumë po zhvishet nga ngarkesat mistike e romantike, për t’u bërë marrëdhënie reale, e bukur dhe e dobishme.
Mbase secili nga grupet thotë një pjesë të të vërtetës. Por vulën e vë një grup tjetër, i përbërë nga miliarda njerëz, që vazhdojnë të bien në dashuri, të magjepsen e të vuajnë, pa e vrarë mendjen shumë.
Fundjavë të ëmbël, pa teorira e therorira!
